Xitay hökümiti Uyghur sen'etkarlarni yawropada oyun qoyghuzup Uyghur irqiy qirghinchiliqini yuyushqa urun'ghan dep eyiblenmekte

Yéqinqi bir qanche kündin béri, wetendin chiqqan bir gruppa Uyghur sen'etkarlirining yawropadiki meshhur meydanlarda naxsha éytip ussul oynighan widiyoliri ijtima'iy tor betlerde keng tarqalghandin kéyin, u muhajirettiki Uyghurlarning diqqiti we naraziliqini qozghidi. Bu widiyolarda aptonom rayonluq 12 muqam ansamblining dangliq naxshichiliri we ussulchilirining neq meydan oyunliri körsitilgen. Ijtima'iy tor betlerde tarqalghan bu widiyolarda, sen'etkarlar Uyghurche klassik naxsha éytip uninggha ussul oynighan. Chet'ellik tamashibinlar topliship oyun körgen.

Melum bolushiche, xitay hökümiti bir qolluq orunlashturghan bu seperde, muqam ansamblidiki Uyghur naxsha‏-ussulchilar fransiyening paytexti parizhdiki dunyagha tonulghan éffél munari yénidiki supida we wén'gériyening paytexti budapishttiki qehrimanlar meydanida oyun körsetken. Bu xitay hökümitining 2017 - yilidin kéyin tunji qétim bir Uyghur sen'et ömigini yawropa döletlirige ewetishi bolup, bu xitay hökümitining yéqinqi bir qanche yildin béri özining Uyghurlargha qaratqan irqiy qirghinchiliqini inkar qilish üchün élip barghan bir yürüsh “Shinjang digen yaxshi jay” namliq teshwiqat pa'aliyitining bir qismi iken. Bu sen'et ömiki 10 - aprildin 13 - aprilghiche bu ikki döletni ziyaret qilghan.

Amérika we uning 10 din artuq ittipaqdashliri xitay hökümitining 2017 - yilidin béri Uyghurlargha qaratqan qebih jinayetlirini irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayet dep jakarlighandin kéyin, xitay hökümiti buni inkar qilish üchün dölet ichi we sirtida Uyghurlarni dawamliq naxsha‏ étyquzup we ussul oynitip Uyghur xelqining xitayning hökümranliqi astida nahayiti xoshal yashaydighanliqining teshwiqatini éilip kelgen idi. Xitay hökümitining dölet sirtida élip barghan teshwiqati neq “Shinjang digen yaxshi jay” bolup, xitay ötken yili iyunda ewetken bir Uyghur sen'et ömikimu türkiye we ereb birleshme xelipilikide oyun körsetken idi. Bunidin sirt, xitayning washin'gtondiki elchixanisimu bir qanche yil ilgiri Uyghur rayonining sabiq re'isi shöhret zakirni teklip qilip “Shinjang digen yaxshi jay” namida tor yighini ötküzgen idi.

Xitay hökümitining özining Uyghurlargha qaratqan irqiy qirghinchiliqini inkar qilish üchün élip barghan “Shinjang digen yaxshi jay” namidiki bu teshwiqatini muhajirettiki Uyghurlar qattiq eyiblidi. Dunya Uyghur qurultiyining ijra'iye re'isi we Uyghur herikiti teshkilatining qurghuchisi roshen abbas bu toghrisida baha bérip, “Xitayning yawropada Uyghur medeniyitini köz-köz qilip, Uyghurlarning wetinide bolsa yoq qilishi qip-qizil qizilközlüktur. Uyghurlarni ussul oynitiwatqan bu hakimiyet bolsa Uyghurlarning diniy pa'aliyetlirini jinayet dep békitken, bizning meschitlirimizni weyrane qilghan, tilimizni chekligen we sen'etkarlirimizni tutqan hakimiyettur” dédi. Roshen sözide yene xitayning niyitining Uyghurlarning medeniyitini qoghdash emes belki medeniyitini teshwiqat qilish ikenlikini bildürip, “Yawropa xitayning bu özini aqlash üchün élip barghan herikitige shérik bolup qalmasliqi kérek” dédi.

Xitay hökümitining yéqinqi yillardin béri gherb ellirining xitayning Uyghurlargha qaratqan irqiy qirghinchiliq eyiblirini inkar qilish üchün dölet ichi we ereb‏-musulman döletliride élip barghan teshwiqatliri melum derijide netijige érishken bolsimu, emma bu xil teshwiqati gherb elliride aqmighan idi. Shundaq bolsimu, xitay hökümiti yene dawamliq halda qedemmu-qedem gherb döletliride bu teshwiqatini élip barmaqta. Xitayning tashqiy ishlar ministirliqining bayanatchisi 2023- yili dékabirda Uyghurche ton kiyip parizh kochiliri we mozéyxanilirida yürüp özini “Shinjangliq” we üstige kiygen Uyghurche kiyimlirini “Jonggo shinjang kiyim medeniyiti” dep chüshendürgen bir jüp er‏-ayalning widiyolirini ijtima'iy tor betlerde hembehriligen idi.