Analizchilar: prézidént trampining xitaygha qoyghan béji shi jinpingning hali eng xarab waqtigha toghra keldi

Amérikadiki bir qisim xitay ishliri mutexesislirining qarishiche, amérika bilen xitay arisidiki tamozhna béji urushida amérika axirqi hisabta payda élip xitay zor derijide ziyan tartidiken. Amérikadiki meshhur xitayshunas we géytston institutining aliy tetqiqatchisi gordon chang ependining peyshenbe küni foks téléwiziyesining ziyaritini qubul qilghinida, xitayning 2001-yili dunya soda teshkilatigha eza bolup kirgendin buyan özining mes'uliyitini ada qilmighanliqini körsitip, amérikaning weyran bolghan xelq'araliq soda tertibini özgertishini otturigha qoydi.

Gordon chang sözide, “Amérika prézidénti tramp 70 tin artuq dölet bilen soda söhbiti élip bérish arqiliq neq mushu ishni qiliwatidu. Buning axirqi netijisi bolsa xitayni yitim qaldurishtin ibaret” dégen. U sözide yene, “Amérikaning qolida buni qilalaydighan qoralliri bar. Amérika dégen dunyadiki eng chong istimalchilar baziri. Hemmisining amérikaliqlargha mal sétish éhtiyaji bar. Prézidént tramp shuni chüshünidu. Méningche u shu ishlarni <xelq'araliq soda tertibini özgertishini> püttüridu” dégen.

Amérika prézidénti tramp charshenbe küni özining ministirliri bilen aq sarayda achqan yighinida amérika tashqiy ishlar ministiri marko rubi'o xitay shirketliri toghrisida toxtilip, "biz xitay shirketliri amérikada xalighanni qilalaydighan bir dunyada yashaymiz. Emma bizning shirketlirimiz u yerde <xitayda> ruxset bérilmigiche hich nime qilalmaydu. Andin ular bizning nersilirimizni <eqliy mülüklirimizni> oghurlap bashqiche yasap chiqidu. Bu xil tertibni qayta tengshesh kérek chünki buning dunyaning ténchliqi we bixeterlikige zor tesiri bar” dep bildürgen idi.

Aliy tetqiqatchi gordon chang ependining qarishiche, xitayning iqtisadi hazir chöküshke bashlighan bolup, uning weziyiti téximu nacharlishidiken. Chünki xitay xelqi ötken yili xitayning yilliq milliy daramitining aran 38 pirsenttini istimal qilghan bolup, uning nisbiti hazirmu töwen'ge qarap mangghan iken. Shunga bundaq bir ehwal astida, xitay re'isi shi jinpingning bu éghir weziyettin birdin-bir qutulush yoli bolsa xitay mallirini téximu köp halda xelq'aragha éksport qilish iken. Emma gordon changning bildürishiche, prézidént trampining xitaygha qoyghan tamozhna bajliri mutleq köp qisim xitay mallirining amérika bazirigha kirish yolini tosiwétidiken.

Martin kapital shirkitining qurghuchisi rod martin ependi charshenbe küni twittérda amérika bilen xitay arisidiki tamozhna béji urushining netijisi toghrisida analiz élan qilip, xitay chüshining axriliship, xitayning iqtisadiy möjizisining ölidighanliqini qeyt qildi. Martin ependining bildürishiche, xitay re'isi shi jinping “Sherq bash kötürdi” dégenni teshwiq qilip kelgen bolsimu, emma xitayning istatiskisi xitayning chöküwatqanliqini körsitidiken. Uning éytishiche, xitay mushu péti mangsa 2100-yilghiche uning nopusining 75 pirsenti yoq bolidiken. Bu xitaydiki xizmetchi, istimalchi we baj töligüchilirining 3 din 4 ning yoqolushi bolup hisablinidiken.

Martin ependining déyishiche, xitay hazir qarimaqqa baydek körün'gini bilen, uning 300 milyon yéza-qishlaqlarda pénsiyege chiqqanlar her ayda aran 32 dollar ma'ash alidiken. Uning üstige 2021-yilidin bashlap xitay nopusining qolidiki 18 trilyon dollar pul öy-mülük köpükining partlishi bilen yoqalghan iken. Martin ependining bildürishiche, xitayning iqtisadi peqet éksport bilen aldigha qarap mangidiken we amérika ular ishlepchiqarghan mallarning 39 pirsentini sétiwalidiken. Eger amérika xitayning mallirini almisa, xitayning iqtisadi dunyani igileshning ornigha, tarixiy halaketke qarap mangidiken.

Xitayning washin'gtondiki bash elchixanisi amérika hökümitining xitaygha qoyghan tamozhna béjining 245 pirsentke öskenliki toghrisida twittér (X) da bayanat élan qilip, “Xitay bu urushlarni qilishni xalimaydu, emma qilishtinmu qorqmaydu. Eger amérika dawamliq halda tamozhna béji mesiliside nomur oyuni oynisa, bizning uning bilen karimiz bolmaydu” dep xitayning meydanining yenila qattiqliqini bildürgen. Emma prézidént trampining oxshash supida peyshenbe küni élan qilghan bayanatida, xitayni öz ichige alghan barliq döletlerning özi bilen körüshishke teshna ikenlikini bildürgen.