Shinjang hökümiti yéqinda tembur chalghan Uyghur qizning widiyosini tartqan xitay sen'etkarni jazalighan

Washin'gtondin muxbirimiz alim séytof teyyarlidi
2025.04.16
Xitayliq Senetkargha Jerimane Qoyuldi Shinjangda bir xitay sen'etkar tembur chalghan Uyghur qizning widiyosini ruxsetsiz tartqanliqi üchün “Filim sana'itini terghib qilish qanuni”gha asasen 75000 yüen jérimane qoyulup, qollan'ghan aparat üsküniliri we tartqan matériyalliri musadire qilin'ghan.
Photo: RFA

Shinjang hökümiti ötken yilning axiri we bu yilning béshi Uyghur rayonini ziyaret qilip, Uyghur rayonining güzel menziriliri we hayatqa tolghan Uyghur muzika-sen'etlirini widiyogha tartqan bir xitay sen'etchini xitayning bir qanche yil ilgiri tonushturip téxi héch kim jazalanmighan yéngi qanuni bilen jazalighan.

Radiyomiz xitayche bölümning charshenbe bergen xewirige qarighanda, ürümchi sheherlik medeniyet we sayahet idarisi sen'etkar go jénmingni ruqsetsiz “Öz aldigha filim ishleshke temshelgen” dégen bahane bilen 75000 yu'en jérimane qoyghan, aparat üskünliri we qolida bar matériyallarni musadire qilghan. Ürümchi sheherlik medeniyet we sayahet idarisi ötken jüme küni bu délo toghrisida höküm chiqirip, uni  xitayning “Filim sana'itini terghib qilish qanuni” ning  13-maddisigha xilapliq qildi dep eyibligen. Bu  2017-yilidin bashlap ijra qilin'ghan qanunni pütün xitay boyiche tunji qétim xilap qilish délosi bolup, buning asasliq sewebi sen'etkar go jénmingning tembur chalghan bir Uyghur qizning widiyosini tartqanliqi iken.

Go jénming charshenbe küni radiyomiz xitay bölümining ziyaritini qubul qilghinida özini qoghdap, "méning sin'gha élishim shexsiy ijadiyitimdur. U bir shexsiy pa'aliyet. Shinjangda élip barghan sin élishlar bolsa sen'et xarektérlik xatirelerdur. Men uni kino ishlesh üchün ishlitimen déginim yoq. Men tartqan bir widiyoda bir Uyghur qiz saz chalidu. Ürümchi sheherlik medeniyet we sayahet idarisi buni manga qarshi ispatlarning biri qilip ishletken" dégen. U sözide yene, “Méning shexsiy sin élishim xitayning <filim sana'itini terghib qilish qanuni> gha baghliq emes. Ular qanunni muwapiq qollanmidi” dégen. U sözining axirida, “Bu sinlarni tartishning pul tépish meqsidi yoq. Bu peqet shinjangdiki hazirqi zaman sen'etchiliri we güzel menzirlirini sin'gha tartish üchün élip barghan bir shexsiy sen'et pa'aliyitim” dégen.

Go jénmingning adokati li shongbingning bu délo toghrisida ürümchi sheherlik medeniyet we sayahet idarisigha yazghan xétide, “Bu délo xitay hökümiti <filim sana'itini terghib qilish qanuni> ni ijra qilghan 7 yildin buyanqi tunji qétimliq <shexsiy filim tartish> sewebidin jaza qoyushi bolup hisablinidu. Bu qanun teshkillen'gen filim ishleshke a'it pa'aliyetlerni bashqurip, bezi matériyallarni shexsilerning filimgha élishini belgilimeydu” dégen. Adokat li shongbing  11-april ürümchide échilghan höküm qilish yighinida bu qanunni ijra qilishta éghir mesililerning barliqini bildürip, “Ürümchi sheherlik medeniyet we sayahet idarisi bu délo mesiliside qanunni ijra qilidighan organ emes” dégen.

  Adokat li shongbing ürümchi sheherlik medeniyet we sayahet idarisigha yazghan xétide yene mezkur idarining bu déloda özige bérilgen hoquqtin halqip ish béjirgenliki, shundaqla go jénmingning musadire qilin'ghan aparat-üskünliri we bashqa matériyallarni derhal qayturip bérip, uninggha qoyulghan jérimanini emeldin qaldurushni telep qilghan. Xitay hökümiti xélidin buyan sen'etkar go jénmingning keynige kiriwalghan bolup, u 2022-yili noyabirda pütün xitayda hökümetning kowid qamaligha qarshi élip barghan namayishlarni qollighanliqi üchün 15 kün solaqta yatqan iken. Shu yili noyabirning 24-küni ürümchidiki bir binagha ot kétip, uningda yashaydighan 40 tin artuq Uyghur xitay hökümitining qattiq qamal siyasiti sewebidin binadin téshigha chiqalmay hayatidin ayrilghan idi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.