Xitay amérika prézidéntining agahlandurushigha qarimay 125 pirsent tamozhna béji qoydi

Amérika prézidénti donald tramp charshenbe küni xitayning tamozhna béji mesilisini bashqa döletlerge oxshash söhbet bilen hel qilishning ornigha amérikagha 84 pirsent tamozhna béji qoyghanliqi üchün amérikaning xitaygha qoyghan béjini 125 pirsentke östürgen idi. Amérika hökümitining xitaygha qoyghan tamozhna béji 10-apréldin tartip resmiy küchke ige bolup, aq saray emeldarining peyshenbe küni bildürüshiche amérikaning xitaygha qoyghan bajning omumiy sani hazir 145 pirsentke yetken. Bu san amérika prézidénti tramp charshenbe küni xitaygha qarshi élan qilghan 125 pirsenttin yene 20 pirsent yuqiri idi.

Amérika bilen xitay arisidiki tamozhna béji urushi barghanséri keskinlishiwatqan bir waqitta, xitay hökümiti jüme küni özining yene amérikagha qarshi tamozhna béjini 125 pirsentke östürgenlikini élan qildi. Xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi lin jen jüme künidiki muxbirlarni kütüwélish yighinida, “Soda yaki tamozhna béji urushida ghelibe qazinidighan terep bolmaydu. Xitay terep soda urush qilishni xalimaydu, emma uningdinmu qorqup ketmeydu” dep bildürgen.

Xitay tashqi ishlar ministérlikining bayanatchiliri xitayning amérikagha qarshi küresh qilish iradisining ezeldin küchlüklikini ipadilesh üchün bir qanche kündin béri özining dahisi dep qarilidighan maw zédongning eyni zamanda amérikani haqaretlep “Amérika bolsa bir qeghez yolwas” dégen qisqa sin filimini ijtima'iy tor betlerde keng tarqatti.

“CNN” ning xewirige qarighanda, amérika hökümet emeldarliri jüme küni xitay özining amérikagha qaratqan tamozhna béjini 125 pirsentke chiqirishtin burun xitayning bundaq qilishini qattiq agahlandurghan iken. Xewerde éytilishiche, amérika hökümet emeldarliri yene xitay re'isi shi jinpingning prézidént tramp bilen téléfonda körüshüsh teklipini otturigha qoyushini dewet qilghan iken. Shi jinping bundaq qilishning ornigha neq amérika arzu qilghanning tetürini qilghan.

Xitayning zuwani bolghan shinxu'a agéntliqining xewirige qarighanda, shi jinping kéler heptining béshidin bashlap sherqiy jenubiy asiya döletliride 3 kün ziyarette bolup, ularning qollishini qolgha keltürmekchi iken. Shi jinping düshenbe küni bashlinidighan bu sepiride wétnam, malaysiye we kambodiyelerni ziyaret qilidiken.

Xitay hökümiti jüme küni özining amérikagha qoyghan tamozhna béjini 125 pirsentke östürgendin kéyin, amérika téxi buninggha qarshi bir heriket qollanmidi. Amérika prézidénti trampning yene xitaygha qoyulghan tamozhna béjini yene yuqirigha kötürüshi yaki kötürmesliki hazirche éniq emes. Emma amérikadiki bezi analizchilar amérikaning xitaygha qoyidighan tamozhna béjini téximu derijidin tashqiri kötürüshini qollimaqta.

Amérikadiki dangliq meblegh salghuchi we uzun yillardin béri xitay bilen soda qilip kelgen kewin oléri charshenbe küni CNN ning ziyaritini qubul qilghinida, “Men xitaygha 400 pirsent tamozhna béji qoyushni ilgiri sürüwatimen. Men xitay bilen soda qilimen. Ular qa'ide bilen ish qilmaydu. Ular dunya soda teshkilatigha kirgili 10-20 yillar boldi, emma ular ezeldin özi bu teshkilatqa kirishtin burun ri'aye qilimiz dep wede qilghan qa'idilerge emel qilmaydu. Ular yalghan gep qilidu, oghurlaydu, eqliy mülüklirini oghurlaydu. Men ularning sotida erz qilmaymen. Ular bizning mehsulatimiz we téxnikimizni oghurlap, andin mehsulatlarni yasap bizge qayta satidu” dégen.

En'gliyening télégram gézitige özining bu mesilidiki meydanini ipadiligen xongkongni közitish teshkilatining bashliqi benédikt rojérzning bildürüshiche, eger amérika pütün dunyani özining arqisigha egeshtürüp bazarlirini xitaygha taqiwételise, bu shi jinpingning mollaq étishini keltürüp chiqiridu dégen.