Хитайниң юқири дәриҗилик әмәлдари уйғур районида хитай тилини кеңәйтиш вә терроризмға қарши турушқа чақириқ қилди

Вашингтондин мухбиримиз алим сейтоф тәйярлиди
2025.04.14
Yu Wenqing Хитайниң мәркизий сиясий бюросиниң әзаси вә мәмликәтлик сиясий қанун комитетиниң баш катиби ю венчиң.
Photo: RFA

Америка билән хитай арисидики таможна беҗи уруши барғансери кәскинлишиватқан бир вақитта, хитайниң мәркизий сиясий бюросиниң әзаси вә мәмликәтлик сиясий қанун комитетиниң баш катиби ю венчиң өткән һәптә уйғур районида 4 күнлүк зиярәттә болуп, хитай тилини кәң даиридә ишлитиш вә терроризмға давамлиқ қарши турушниң муһимлиқини алаһидә тәкитлигән.

Шинхуа агентлиқиниң хәвиригә қариғанда, ю венчиң өткән пәйшәнбидин йәкшәнбигичә уйғур районида 4 күнлүк зиярәттә болған икән. У бу қетимқи зияритидә үрүмчи, қәшқәр вә ақсу қатарлиқ шәһәрләргә барған болуп, һәр дәриҗилик һөкүмәт кадирлири билән көрүшкән.

Җәнубий хитай әтигәнлик гезитиниң бу тоғрисидики хәвиридә ейтилишичә, ю венчиң “биз қанунни қаттиқ иҗра қилип, қанун бойичә зораванлиқ вә терроризм җинайәтлиригә қаттиқ зәрбә беришимиз, шундақла диний әсәбийлик бих үндиған тупрақни йоқутишимиз керәк. Һәр қандақ террорлуқ баш көтүриши һаман дәрһал уҗуқтурушимиз керәк” дегән.

Җәнубий хитай әтигәнлик гезитиниң билдүрүшичә, ю венчиң бу зияритидә йәнә йәрлик бихәтәрликни қоғдаш органлири билән көрүшүп, уларниң җәмийәтниң аманлиқи вә узун-муддәтлик тинчлиқни сақлашни асасий нишан қилишини тәкитлигән. У сөзидә, “терроризмға қарши” тәдбирләрни қанунлаштуруш вә нормаллаштурушқа чақириқ қилип, хитай тилиниң уйғур районидики барлиқ аз санлиқ милләтләр арисида кәң даиридә ишлитилишини оттуриға қойған.

Хитайниң юқири дәриҗилик бу бихәтәрлик мәсилисигә мәсул әмәлдариниң америка билән хитай арисидики сода уруши җиддийләшкән бир вақитта уйғур районини 4 күн зиярәт қилип йәнә аталмиш терроризмға қарши турушқа чақириқ қилиши алаһидә диққәт қозғимақта. Хитай һөкүмити узун йиллардин бери хәлқарада һәр заман өзигә пайдисиз бир чоң вәзийәт вәяки сиясий кризис пәйда болғанда, әң аввал муқимсиз чегра райони дәп қаралған уйғур районида иҗтимаий муқимлиқни тәкитләп, өзигә қарши һәр қандақ бир һәрикәтниң йүз беришиниң алдини елиш үчүн терроризмни баһанә қилип тәйярлиқ қилип кәлгән иди. ю венчиңму уйғур райониға қаратқан бу қетимқи сәпиридә нәқ мушу нуқтиларни алаһидә тәкитлигән.

Америка вә униң 10 дин артуқ иттипақдашлири хитай һөкүмитиниң 2017-йилдин бери уйғурлар вә башқа йәрлик түркий милләтләргә қарши елип барған қәбиһ җинайәтлирини ирқий қирғинчилиқ вә инсанийәткә қарши җинайәт дәп җакарлиғандин кейин, хитай даирилири өзиниң бундақ җинайәтләрни елип барғанлиқини инкар қилиш үчүн чәтәл мухбирлириниң бу районға келишини дәвәт қилип, шинҗаңни хитайдики әң бихәтәр район дәп көп тәшвиқ қилған иди. ю венчиңниң сөзи хитайниң шинҗаң бихәтәр җай дегән тәшвиқатиға зит болупла қалмастин, униң хитай тилини уйғур районида кәң көләмдә ишлитиш тәлипи хитайниң асасий қанун вә аптономийә қануниға хилап болуп, бу иккила қанунда уйғур тилиниң уйғур аптоном районида хитай тили билән баравәр рәсмий һөкүмәт тили орнида қоллиниши капаләткә игә қилинған.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.