Amérika hökümiti ekper es'etning tutqun qilin'ghanliqining 9-yilliqida uning qoyup bérilishini telep qildi

Amérika tashqiy ishlar ministirliqi bilen kéngesh palatasi tashqiy ishlar komitétining qosh re'isliri charshenbe bayanat élan qilip, xitay türmiside 9 yildin béri yétiwatqan bigunah Uyghur karxanichi ekper es'etni qoyup bérishke chaqiriq qildi. Amérika tashqiy ishlar ministirliqi bayanatida “Xitay kompartiyesi shinjangda irqiy qirghinchiliq bilen insaniyetke qarshi jinayetni dawamlashturuwatqan bir waqitta biz ekperning derhal we shertsiz qoyup bérilishige chaqiriq qilimiz” dégen.

Amérika kéngesh palatasi tashqiy ishlar komitétining qosh re'isliri jim rich (Jim Risch) bilen kris kuns (Chris Coons) élan qilghan bayanatidimu “Baghdash” torining qurghuchisi bolghan ekperning xitay hökümiti teripidin derhal we shertsiz qoyup bérilishini telep qilghan. Ular bayanatida, “Biz ekper es'etning tutqun qilinishini eng qattiq shekilde eyibleymiz” dep, uning 9 yil burun tutulup, aqsu türmiside yétiwatqanliqi, bu zulumning uning salametlikige éghir zexmet yetküzgenlikini bildürgen.

Mezkur bayanatta yene xitay hökümitining Uyghurlar üstidin élip bériwatqan irqiy qirghinchiliqi izchil dawamlishiwatqanliqi alahide tilgha élinip, “Xitay hökümiti 2017-yilidin béri bir milyondin artuq Uyghurlarni lagérlargha solighan, mejburiy emgekke salghan, qattiq nazaret astigha alghan, diniy erkinlikni boghqan, mejburiy tughmasliq we mejburiy bala chüshürüsh opératsiyelirini élip bardi” déyilgen.

Xitay hökümiti yéqinqi yillardin béri yürgüzüp kéliwatqan keng kölemlik tutqun qilishta gülshen abbas, yalqun rozi we ilham toxti qatarliq her sahelerde közge körün'gen Uyghur ziyaliliri bar bolup, mezkur bayanatta ikki qosh re'is ularni nezerde tutup, “Biz xitay hökümitining ekper es'etni öz ichige alghan barliq siyasiy tutqunlarni qoyup bérishini telep qilimiz” dégen.

Bu yil 40 yashqa kirgen ekber es'et 2016-yili amérika tashqiy ishlar ministirliqi orunlashturghan “Xelq'araliq ziyaretchilerni terbiyelesh rehberlik pirogrammisi”gha qatnashqan bolup, xitay hökümiti u weten'ge qaytip uzun ötmeyla qolgha alghan. Xitay hökümiti uni atalmish milliy öchmenlik bilen 15 yilliq qamaqqa höküm qilghan bolup, u hazir aqsu türmiside jaza mudditini ötimekte. Ekperning amérikida turushluq hedisi reyhan eset xelq'araliq kishilik hoquq adwokati bolup, u xitay türmiside 9 yildin béri bigunah yétiwatqan inisining qoyup bérilishi üchün toxtimay küresh qilmaqta.