ေ႟ြးကောက်ပြဲမတိုင်မီ အခဵက် ၄ခဵက်ကို စစ်အစိုးရ လိုက်နာဖိုႛ အစီရင်ခံစာမြာဖော်ူပ

မင်္စတာ ကင်တားနားက သူႛအစီရင်ခံစာနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး RFAကို ေူပာဆိုရာမြာ ူမန်မာိံိုင်ငံက လူႛအခြင့်အရေး အေူခအနေတြေ ကောင်းမြန်လာရေးအတြက် လိုက်နာလုပ်ဆောင်ဖိုႛ အဋ္ဌကူံပြ တိုက်တြန်းထားတဲ့ အခဵက် ၄ ခဵက်ကို ၂၀၁၀ ေ႟ြးကောက်ပြဲ မတိုင်မီ စစ်အစိုးရအနေနဲႛ လိုက်နာအကောင် အထည်ဖော်သင့်ပၝတယ်လိုႛ ေူပာဆိုပၝတယ်။

သူဒီကနေႛတင်သြင်းတဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမြာ ဘယ်လို လေ့လာဆောင်႟ြက်ခဲ့တယ် ဆိုတဲ့ အခဵက်အလက်တြေ အပၝအဝင် ူမန်မာိံိုင်ငံက လူႛအခြင့်အရေးနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး အဓိက ခေၝင်းစဉ် ၅ ခုခဲ္ဘြပီး ဖော်ူပထားပၝတယ်။

• ၁ ။ တရားဥပဒေနဲႛအညီ တရားစီရင်ခြင့်ရရေး ဆိုတဲ့အခဵက်ကို ထိပ်ဆုံးကဖော်ူပထား္ဘပီး။
• ၂။ အခဵက်အနေနဲႛကတော့-၂၀၁၀ ေ႟ြးကောက်ပြဲမတိုင်မီ၊ လြတ်လပ်စြာ ေူပာဆိုပိုင်ခြင့်၊ လြတ်လပ်စြာစည်း႟ုံးပိုင်ခြင့်၊
• ၃။ အမဵားူပည်သူအုကား ခဲြူခားဖိံြိပ်မဆြိုင်ရာ အကာအကြယ်ပေးရေး ိံိုင်ငံတကာ ဥပဒေမဵား။
• ၄။ ူမန်မာူပည်သူတေရြဲ့ နေထိုင်စားသောက်မဆြိုင်ရာ အေူခအနေ၊ စားနပ်ရိက္ခာနဲႛ လူသားခဵင်းစာနာ ထောက်ထားမဆြိုင်ရာအေူခအနေ။
• ၅။ လူႛအခြင့်အရေးဆိုင်ရာ စံသတ်မြတ်ခဵက်တေအြပေၞ ပူးပေၝင်းဆောင် ႟ြက်မအြေူခအနေ

စတဲ့ခေၝင်းစဉ် ၅ ခုခဲ္ဘြပီး အခဵက်အလက်ပေၝင်း ၁၀၈ ခဵက်ကို စာမဵကိံြာ ၄၀ ပၝ အစီရင်ခံစာကို ရေးသားတင်သြင်းတာူဖစ်ပၝတယ်။

သူႛရဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမြာ ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ိံိုင်ငံရေး၊ လူမြရေးအရ ခဲြူခားဖိံြိပ် တာတြေ ရြိန္ဘေပီး၊ လူႛအခြင့်အရေး အေူခအနေတေဟြာ စိန်ခေၞခံနေရဆဲပဲလိုႛ ဖော်ူပထားပၝတယ်။

ဒၝ့အူပင် သူသြားရောက်ခဲ့တဲ့ အင်းစိန်ထောင် နဲႛ ဖားအံထောင်တေကြ အေူခအနေတေကြို ဖော်ူပထားသလို၊ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတြေ နဲႛ ပတ်သက်လိုႛလည်း ဖော်ူပထားပၝတယ်။ ဒၝ့အူပင် အဓမ္ထ လုပ်အားပေး စေခိုင်းတာတေကြို အဆုံးသတ်ဖိုႛ လိုအပ်ေုကာင်းကိုလည်း ထည့်သြင်းဖော်ူပထားပၝတယ်။

မေး။ ။ူမန်မာိံိုင်ငံဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာထဲမြာ ဘယ်အခဵက်တေကြို အဓိက ဇောင်းပေး ဖော်ူပထားပၝသလဲ။

ေူဖ။ ။ ္ဘပီးခဲ့တဲ ကမႝာ့ကုလသမဂ္ဂ အထြေထေညြီလာခံဋ္ဌကီးမတိုင်မီ လြန်ခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလထဲတုန်းက ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ လုပ်ဆောင်ဖိုႛ အဋ္ဌကူံပြ တိုက်တြန်းခဲ့တဲ့အခဵက်တေကြို အခုတခၝမြာလည်း ထပ်မံတိုက်တြန်းထားပၝတယ်။

ဒီအဋ္ဌကူံပတြိုက်တြန်းခဵက်တေကြတော့၊

• ၁။ ိံိုင်ငံတကာ ဥပေဒတေနြဲႛ မကိုက်ညီတဲ့ ူမန်မာိံိုင်ငံက ဥပဒေတြေ နဲႛ ဖဲြႚစည်းပုံအေူခခံစည်းမဵဉ်းအသစ်ကိုူပန်လည် သုံးသပ်ူပင်ဆင်ပေးဖိုႛ
• ၂။ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတေကြို လဵင်လဵင်ူမန်ူမန် ူပန်လြတ်ပေးဖိုႛ၊
• ၃။ ူမန်မာ့စစ်တပ်နဲႛ ူမန်မာိံိုင်ငံ ရဲတပ်ဖဲြႚတေကြို စနစ်တကဵ ူပန်လည်ူပြူပင် ဖဲြႚစည်းဖိုႛ၊
• ၄။ ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ သီးူခားလြတ်လပ်တဲ့ တရားစီရင်ရေးစနစ်ရြိဖိုႛ၊ တရားစီရင်ရေးစနစ်ကို ူပန်လည် ူပင်ဆင်တည်ဆောက်ဖိုႛ

စတဲ့အခဵက်တေပြဲူဖစ်ပၝတယ်လိုႛသူ မင်္စတာ ကင်တားနားက ေူဖဆိုပၝတယ်။

ဒီ လူႛအခြင့်အရေးဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာတင်္ဘပီးနောက် ဘယ်လိုရလဒ်တြေ ထြက်ပေၞလာမယ်လိုႛ မ္တေွာ်လင့်ပၝသလဲ၊ ူမန်မာိံိုင်ငံအပေၞ ဘယ်လိုသက်ရောက်မြ တေရြြိမြာလဲလိုႛမေးူမန်းတာကိုတော့။

္ဘပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၀၉ ခိုံြစ်ဖေဖော်ဝၝရီလထဲက ူမန်မာိံိုင်ငံကို တခေၝက်သြားခဲ့တုန်းက သက်ဆိုင်ရာ စစ်အစိုးရတာဝန်ရြိသူတေနြဲႛ တြေႚဆုံခဲ့္ဘပီး၊ ကဵနော်အဋ္ဌကူံပြ တိုက် တြန်းထားခဵက်တေအြပေၞ လိုက်နာအကောင်အထည် ဆောင်႟ြက်မနြဲႛ ပတ် သက်လိုႛ ဆြေးေိံြးခဲ့ပၝတယ်။

ဒီ ကဵနော့ရဲ အဋ္ဌကူံပတြိုက်တြန်းခဵက်တေကြို ၂၀၁၀ ေ႟ြးကောက်ပဲမြတိုင်ခင် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်႟ြက်သင့်ပၝတယ်။ ဒီ အဋ္ဌကူံပြ တိုက်တြန်းခဵက်တေကြို အူပည့်အဝ လုပ်ဆောင်လာဖိုႛ နောက်ဆက်တဲြ လုပ်ငန်းစဉ်တေကြို ကဵနော် ဆက်လက် ဆောင်႟ြက်နေပၝတယ်လိုႛ မင်္စတာ ကင်တားနားကေူဖပၝတယ်။

ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ တရားဥပဒေ နဲႛ အညီ တရားမ္တွတတဲ့ တရားစီရင်ရေးဆိုတာကို လေးစားလိုက်နာူခင်း မရြိတာကို တြေႚရပၝတယ်။ အထူးသူဖင့်တော့ အခုနောက်ဆုံး ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားတေကြို ူပင်းထန်တဲ့ ထောင်ဒဏ်တြေ ခဵမြတ်တဲ့ ကိင်္စတေပြၝပဲ

နောက်ထပ်မေးခဲ့တဲ့ မေးခြန်းတခုက ဒီအစီရင်ခံစာ မိတ္ဇထြဲမြာ ပထမဆုံးအခဵက်အနေနဲႛ တရားဥပဒေနဲႛအညီ တရားမ္တွတစြာ တရားခြင်မြာ ေူဖရြင်းခြင့် ရရေးဆိုတဲ့အခဵက်ကို ဖော်ူပထား ပၝတယ်။ လက်ရြိ ူမန်မာိံိုင်ငံက တရားစီရင်ရေးနဲႛပတ်သက်လိုႛ ဘယ်လိုအေူခအနေတေကြို တြေႚရြိပၝသလဲလိုႛ မင်္စတာ ကင်တားနားကို မေးုကည့်တဲ့အခၝ ကဵနော့ရဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမြာ ဖော်ူပထားသလိုပၝပဲ၊ ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ တရားဥပဒေ နဲႛ အညီ တရားမ္တွတတဲ့ တရားစီရင်ရေးဆိုတာကို လေးစားလိုက်နာူခင်း မရြိတာကို တြေႚရပၝတယ်။ အထူးသူဖင့်တော့ အခုနောက်ဆုံး ိံိုင်ငံရေး အကဵဉ်းသားတေကြို ူပင်းထန်တဲ့ ထောင်ဒဏ်တြေ ခဵမြတ်တဲ့ ကိင်္စတေပြၝပဲလိုႛ သူကေူဖပၝတယ်။

ဆက်လက်မေးူမန်းခဲ့တာကတော့အခု အစီရင်ခံစာထဲမြာ လက်ရြိ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတေရြဲ့ အေူခအနေတေကြိုရော ထင်ဟပ်ဖော်ူပတာတြေ ရြိပၝသလား။

ကဵနော်ရဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမြာ လက်ရြိ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတေရြဲ့ အေူခအနေတေကြို ထည့်သြင်းဖော်ူပထားပၝတယ်။ ိံိုင်ငံတကာ ဥပဒေတေနြဲႛ ဆန်ႛကဵင်နေတဲ့ လက်ရြိ တည်ဆဲဥပဒေတေအြရ အူပစ်ပေး အရေးယူခံထားရ္ဘပီး ထောင်တေထြဲမြာ အကဵဉ်းခဵ ခံထားရတဲ့ ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတေနြဲႛပတ်သက်လိုႛ ထည့်သြင်း အစီရင်ခံထားပၝတယ်လိုႛ ေူပာသြားတာပၝ။

နောက်ဆုံမေးခြန်းတခုအနေနဲႛ မုကာသေးမီကမြ ူမန်မာိံိုင်ငံကိုသြား္ဘပီး အေူခအနေတေကြို လေ့လာခဲ့တာဆိုတော့၊ ူမန်မာိံိုင်ငံက လူႛအခြင့်အရေးေူခအနေနဲႛ ပတ်သက်လိုႛ ယေဘုယဵ ဘယ်လို သုံးသပ်ေူပာဆိိုံိုင်ပၝလဲ။

ကဵနော်ေူပာခဵင်တာကတော့၊ ူမန်မာိံိုင်ငံက လူႛအခြင့်အရေး အေူခအနေဟာ စိန်ခေၞမြတေနြဲႛ ဆက်လက် ရင်ဆိုင်နေရဆဲ ူဖစ်ပၝတယ်။ အဓိကတော့ကဵနော် အဋ္ဌကူံပြ တင်ူပထားတဲ့ အခဵက်တေကြို ၂၀၁၀ ေ႟ြးကောက်ပဲြ မတိုင်မီ အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်႟ြက်ဖိုႛပၝပဲလိုႛ မင်္စတာ ကင်တားနားက ေူဖုကားသြားခဲ့ပၝတယ်။