ထိပ်သီးဆြေးေိံြးပြဲမြာ ဝေဖန်ခံရူခင်းကို စစ်အစိုးရ ရြောင်ရြားိံိုင်ဖြယ်

အခိုံြစ် အာဆီယံ အလြည့်ကဵ ဥက္ကှူအူဖစ် တာဝန်ယူထားတဲ့ ဗီယက်နမိံိုင်ငံမြာ ထိပ်သီးညီလာခံကို ဧ္ဘပီလ ၈ ရက်နေႛနဲႛ ၉ ရက်နေႛတေမြြာ ကဵင်းပဖိုႛရြ္ဘိပီး ူမန်မာစစ်အစိုးရ ဝန်ဋ္ဌကီးခဵြပ် ဗိုလ်ခဵြပ်ဋ္ဌကီး သိန်းစိန်လည်း တက်ရောက်မြာ ူဖစ်ပၝတယ်၊ တပၝတီ ကြန်ူမနြစ်အစိုးရအုပ်ခဵြပ်နေတဲ့ ဗီယက်နမိံိုင်ငံမြာ လူႛအခြင့်အရေး ခဵိြးဖောက်မြ အေူခအနေတြေ ဆိုးဝၝးနေတယ်လိုႛ လေ့လာစောင့်ုကည့်ရေးအဖြဲႚတေကြ ေူပာပၝတယ်။

အခုလို ူပည်သူတေရြဲ့ လြတ်လပ်ခြင့် ကန်ႛသတ်ခဵြပ်ခဵယ်ခံထားရတဲ့ ဗီယက်နမိံိုင်ငံမြာ ထိပ်သီးညီလာခံအတြင်း လူထုအေူခူပြ အဖြဲႚအစည်းတေအြနေနဲႛ သက်ဆိုင်ရာိံိုင်ငံတေရြဲ့ လူႛအခြင့်အရေးအေူခအနေတေကြို လြယ်လင့်တကူ တင်ူပခြင့် ရြိမြာမဟုတ်ဘူးလိုႛ အာဆီယံ ူမန်မာလုပ်ငန်းအဖြဲႚဝင် ဒေၞခင်ဥမ္ထာက ေူပာပၝတယ်။

“အခု ဒီံြစ်က ၂၀၁၀ မြာက ဗီယက်နမ်က ဥက္ကှူ ူဖစ်နေတဲ့အခၝကဵတော့ ဗီယက်နမ်အစိုးရကလည်း လူႛအခြင့်အရေးနဲႛ အေူခခံ လြတ်လပ်မြတေကြို သူႛူပည်သူကို ပေးထားတာမဵိြး မဟုတ်နေဘူး။ သူကလည်း ကြန်ူမနြစ် အာဏာရြင် အစိုးရပဲ ူဖစ်နေတဲ့အခၝကဵတော့ သူႛူပည်မြာက အစိုးရရဲ့ အသံကိုပဲ ကိုယ်စားူပ္ဘြပီးတော့မြ ထုတ်ဖော် ထင်ဟပ်ပေးနေရတဲ့ NGO လူထု အဖြဲႚအစည်းလိုမဵိြးတြေ၊ NGO လိုမဵိြးတြေ၊ သူတိုႛက ဖြဲႚထားတာ ရြိနေတယ်။ ဆိုတော့ အခု ကဋ္ဋန်မတိုႛ ဒီ ဒေသထဲမြာ တကယ်ကို လြတ်လပ်တဲ့၊ ူပည်သူႛအသံကို လြတ်လြတ်လပ်လပ်နဲႛ ထုတ်ဖော်တင်ူပပေးနေတဲ့ civil society အရပ်သားအေူခူပြ အဖြဲႚတြေ အနေနဲႛက ဗီယက်နမ်ထဲမြာ လူႛအခြင့်အရေး အေူခအနေမြန်ကို သြား္ဘပီးတော့မြ ေူပာဆိုတင်ူပိံိုင်ဖိုႛ အနေအထားက တော်တော်လေးတော့ အခက်အခဲ တြေႚနေရပၝတယ်။”

အာဆီယံအဖြဲႚအတြင်း လူႛအခငြ့်အရေးခဵိြးဖောက်မရြြိတဲ့ ကမေႝာဒီးယားနဲႛ ကြန်ူမနြစ် လာအိိုံိုင်ငံတေကြလည်း ထိပ်သီးညီလာခံမြာ လူႛအခြင့်အရေးကိင်္စတြေ တြင်တြင်ကဵယ်ကဵယ် ဆြေးေိံြးမြာကို စိုးရိမ်နေုကတယ်လိုႛ ုသစေုတးလဵ ိံိုင်ငံ ကင်ဘာရာတက္ကသိုလ်က လေ့လာသူ Christopher Roberts က ေူပာပၝတယ်၊ အခုလို ူမန်မာစစ်အစိုးရရဲ့ လူႛအခြင့်အရေ းခဵြိးဖောက်မြ၊ ဒီမိုကရေစီဖော်ဆောင်ရေး ပဵက်ကြက်မြတေကြို ရြေႚတန်းတင်ဆြေးေိံြးဖိုႛ နောက်တြန်ႛနေတဲ့ ိံိုင်ငံတေရြြိပေမဲ့ တူခား ထိုင်း၊ အင်ဒိုနီးရြား၊ ဖိလစ်ပိုင် စတဲ့ ဒီမိုကရေစီစနစ် ကဵင့်သုံးနေတဲ့ ိံိုင်ငံတေကြတော့ ူမန်မာ့အရေးကို အလေးပေး ဦးဆောင် ဆြေးေိံြးုကလိမ့်မယ်လိုႛ ယူဆေုကာင်း ဒေၞခင်ဥမ္ထာက သုံးသပ်ပၝတယ်။

“အင်ဒိုနီးရြား၊ မလေးရြား၊ ဖိလိပိုင်၊ စင်ကာပူ၊ ထိုင်း ဒီလိုံိုင်ငံတေကြတော့ ပို္ဘပီးတော့မြ ူမန်မာူပည်အရေးကို ပို္ဘပီး ဦးစားပေး္ဘပီး ရြေႚတန်းတင် ဆြေးေိံြးုကမယ်လိုႛတော့ ကဋ္ဋန်မတိုႛ ထင်တယ်။ ဘာူဖစ်လိုႛလဲဆိုတော့ အထူးသူဖင့် ခုနက သူတိုႛက ဒီမိုကရေစီအရေးကို ပို္ဘပီးတော့မြ ဇောင်းပေး္ဘပီးတော့မြ ဋ္ဌကိြးစားနေတဲ့ ိံိုင်ငံတေလြည်း ူဖစ်နေတဲ့အခဵိန်ူဖစ်တယ်။ ခုနက ဗီယက်နမ်လို ိံိုင်ငံမဵိြးတိုႛ၊ ္ဘပီးတော့ ကမေႝာဒီးယားနဲႛ လာအိုလို ိံိုင်ငံမဵိြးကတော့ ထုံးစံအတိုင်းပဲ နအဖ္ဘပီးရင် သူတိုႛ အလြည့်မဵား ရောက်မလားလိုႛ စိတ်ပူမြတေနြဲႛ နအဖဖက်ကနေ က္ဘာပီးတော့မြ မဟာမိတ်ဖြဲႚတာမဵိြးက အရင်တုန်းကလည်း လုပ်သလို၊ အခုလည်း ဆက်လုပ်နေဦးမဲ့ အနေအထားမဵားတော့ ရြိပၝတယ်။”

ဖိလစ်ပိုငိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီး အယ်လ်ဘာတို ႟ိုူမလြိုကလည်း ူမန်မာစစ်အစိုးရရဲ့ ေ႟ြးကောက်ပြဲ ဥပဒေကို ူပင်ဆင်ပေးရေး ကိင်္စကို ဆြေးေိံြးဖိုႛ တူခားအဖြဲႚဝငိံိုင်ငံတေကြို တိုက်တြန်းမယ်လိုႛ ေူပာပၝတယ်။