စစ်အစိုးရကို ိံိုင်ငံတကာ ခုံ႟ုံးတငိံိုင်ရန် နာဂစ်မုန်တိုင်း အစီရင်ခံစာ ထုတ်ူပန်

အဆိုပၝအစီရင်ခံစာမြာ စစ်အစိုးရအနေနဲႛ ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ လူသိန်းခဵီသေဆုံးခဲ့ရတဲ့ နာဂစ်မုန်တိုင်းနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး မိုးလေဝသ သတင်းအခဵက်အလက်တေကြို အခဵိန်မီ မထုတ်ူပန်ပဲ ထိန်းခဵြပ်ခဲ့တာတြေ၊ မုန်တိုင်းဘေး ဒုက္ခသည်တေအြပေၞ ထောက်ပံ့ပေးတဲ့ ကူညီကယ်ဆယ်ရေး အစီအစဉ် တေကြို ပိတ်ဆိုႛ ဟန်ႛတားခဲ့တာတြေ ိံိုင်ငံတကာက ပေးလြတြဲ့ ကူညီကယ်ဆယ်ရေး အလြပြင်္စည်းတြေ သိမ်းယူ္ဘပီး ူပန်ရောင်းခဵခဲ့တာတြေ၊ ေူမယာတေကြို သိမ်းယူခဲ့တာတြေ ၊ ကူညီ ကယ်ဆယ်ပေးနေတဲ့ ူပည်တြင်းက စေတနာ့ ဝန်ထမ်းတေကြို ဖမ်းဆီး အရေးယူခဲ့တာတေစြတဲ့ လူႛအခြင့်အရေးခဵိြးဖောက်မြတေကြို သက်သေထြက်ဆိုခဵက် အေူမာက်အူမားနဲႛ ဖော်ူပ ထားပၝတယ်။

နာဂစ်မုန်တိုင်း ဘေးဒုက္ခသည်တေအြတြက် ထိုင်းူမန်မာနယ်စပ်အေူခစိုက် အရေးပေၞ ကူညီပေးရေးအဖြဲႚ (ူမန်မာိံိုင်ငံ)၏ ဥက္ကှူူဖစ်တဲ့ ဒေၝက်တာစင်သီယာမောင်က နာဂစ်မုန်တိုင်း ဘေးဒုက္ခသည်တေရြဲ့ လူႛအခြင့်အရေး ခဵိြးဖောက်ခံရမြတေအြပေၞ ကုလသမဂ္ဂ လုံူခံြရေးကောင်စီအနေနဲႛရော အာဆီယံအဖြဲႚအနေနဲႛရော လူသားခဵင်း စာနာထောက်ထားမြ မရြိတဲ့ အစိုးရအပေၞ ိံိုင်ငံတကာ ခုံ႟ုံးတင် အရေးယူ ဆောင်႟ြက်ပေးိံိုင်အောင် ဋ္ဌကိြးစား တင်ူပထားတာ ူဖစ်တယ်လိုႛ ေူပာပၝတယ်။

ဒေၝက်တာ စင်သီယာမောင်။    ။ “သူတိုႛ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ႟ုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဖိစီးမြတေလြည်း ရြိတယ်၊ မိသားစု တကြဲတူပား ူဖစ်နေတယ်။ အတူတူနေုကဖိုႛ ဆိုတဲ့ အခြင့်အလမ်းတြေ မစီစဉ် မဆောင်႟ြက်ပေးူခင်းဟာလည်း ႟ုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အမဵားဋ္ဌကီး ထိခိုက်စ္ဘေပီးတော့ အဲဒီလို အေူခအနေမြာတောင်မြ အတင်းအဓမ္ထ လုပ်အားပေးရတာတြေ ရြိနေတဲ့ အတြက်ေုကာင့် ဒၝသူတိုႛအတြက် ထပ်္ဘပီးတော့ ထပ်္ဘပီးတော့ စိတ်ဖိစီးမြတေနြဲႛ အခြင့်အရေးခဵိြးဖောက်မြတြေ ဆက်ူဖစ်နေတာ ူဖစ်ပၝတယ်။ ဒီတင်ထားတဲ့ report တေကြို အေူခခံတဲ့ တြေႚရြိခဵက်တေကြို စုံစမ်းစစ်ဆေး္ဘပီးတော့ UN အနေနဲႛက ကဋ္ဋန်မတိုႛ ူပည်သူလူထုအပေၞမြာ လူသားခဵင်းစာနာထောက်ထားတဲ့ ကူညီပံ့ပိုးမြတေကြို ထိထိရောက်ရောက် ရရြိံိုင်ဖိုႛနဲႛ ဒီလို ူဖစ်နေတဲ့ လူႛအခြင့်အရေး ခဵိြးဖောက်မြတေအြတြက်ကို ကိုယ့်တိုင်းူပည်ရဲ့ ူပည်သူူပည်သားတြေ လုံူခံြရေးအတြက်ပေၝ့နော် တာဝန်ယိူံိုင်တဲ့ အေူခအနေမဵိြး ရြိခဲ့လိုႛရြိရင် ဒီပေၞမြာ အရေးယူ ဆောင်႟ြက်ပေးိံိုင်ဖိုႛပေၝ့။”

ဘဝအေူခအနေ တည်္ဘငိမ်မမြရသေးတဲ့ ဒုက္ခသည်တေအြပေၞ လူႛအခြင့်အရေးခဵိြးဖောက်နေတာတေကြို အူမန်ဆုံး ရပ်တန်ႛ္ဘပီး လူသားခဵင်းစာနာစိတ်ထား္ဘပီး အစိုးရအနေနဲႛ ဆက်လက်ကူညီစောင့်ရြောက်ပေးဖိုႛနဲႛ နာဂစ်မုန်တိုင်းဘေးသင့်ူပည်သူတေကြို ကူညီ လုပ်ဆောင်ပေးရင်း အဖမ်းဆီးအထိန်းသိမ်းခံနေရတဲ့ စေတနာဝန်ထမ်းတေကြို အူမန်ဆုံး ူပန်လြတ်ပေးဖိုႛ တောင်းဆိုတယ်လိုႛ ဒေၝက်တာ စင်သီယာမောင်က ဆက်ေူပာပၝတယ်။

အတိဒုက္ခရောက်နေတဲ့ မုန်တိုင်းဘေးဒုက္ခသည်တေကြို အာဏာပိုင်တေဘြက်က ဒုက္ခသည်စခန်းတေကြနေ စားစရာ ၊ နေစရာ၊ စီးပြားရေး အေူခအနေ လုပ်ငန်း ဘာတခုမြ အဆင်သင့် မူဖစ်သေးပဲနဲႛ နေရင်းဒေသတေကြို ဖိအားပေး ္ဘခိမ်းေူခာက်္ဘပီး အဓမ္ထ နေရာေ႟ြႛေူပာင်းမြတြေ အတင်း ိံြင်ထုတ်ခဲ့တာတေဟြာ အဋ္ဌကီးမားဆုံး လူႛအခြင့်အရေး ခဵိြးဖောက်မတြခုူဖစ်တယ်လိုႛ ဂဋ္ဋန်ဟော့(ပ်)ကင်း တက္ကသိုလ် ူပည်သူႛကဵန်းမာရေးိံြင့် လူႛအခြင့်အရေးဌာန ဦးဆောင်ႌြန်ုကားရေးမြြး ပၝမောက္ခ ခရစ်ဘေရာက ေူပာပၝတယ်။

ပို္ဘပီးဆိုးဝၝးတဲ့ လူႛအခြင့်အရေးခဵိြးဖောက်ခံရမြ တခုကတော့ မုန်တိုင်းဘေး ဒုက္ခသည် ကလေးငယ်တေနြဲႛ အမဵိြးသမီးတေပြၝဝင်တဲ့ ူပည်သူတေကြို နာဂစ်မုန်တိုင်းဘေး ူပန်လည်ထူထောင်ရေးနဲႛ တည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းတေမြြာ အတင်းအဓမ္ထ လုပ်အားပေးခိုင်းစေဖိုႛ ခေၞဆောင်မြ ူဖစ်တယ်လိုႛ သူက ဆက်ေူပာပၝတယ်။

ဒေၝက်တာ စင်သီယာမောင်။    ။ “တကယ်လက်ရြိအေူခအနေကို တိတိကဵကဵ မြန်မြန်ကန်ကန် ထုတ်ူပနိံိုင်ဖိုႛအတြက် ဒၝ့ထက် ကဵယ်ကဵယ်ူပန်ႛူပန်ႛ ပူးပေၝင်းဆောင်႟ြက်ရမဲ့ လြတ်လြတ်လပ်လပ် report တြေ ထြက်ဖိုႛ ဝိုင်းဝန်း္ဘပီးတော့ ပံ့ပိုးဖိုႛ လိုတယ်၊ လုပ်အားပေးဖိုႛ လိုတယ်။ တခဵိန်တည်းမြာပဲ ဆက်လက်္ဘပီးတော့ ပံ့ပိုးမဲ့ ကူညီပံ့ပိုးမြတေမြြာလည်း ဒီလူထုအေူခူပြ အဖြဲႚအစည်းတြေ၊ လူထုခေၝင်းဆောင်တြေ ကိုယ်တိုင် ပၝဝင်ဆောင်႟ြကိံိုင်တဲ့ လမ်းေုကာင်းတြေ ရြ္ဘိပီးတော့ လူႛအခြင့်အရေးနဲႛ ဒီမိုကရေစီ ူပြူပင်ေူပာင်းလဲရေးအတြက်ကို ပို္ဘပီးတော့ အထောက်အကူ ူဖစ်မယ်လိုႛ။ ဒၝေုကာင့်အဲဒီအပေၞမြာ ဒီအာဆီယံအနေနဲႛ လူထုအေူခူပြ အဖြဲႚအစည်းတေနြဲႛ လူထုခေၝင်းဆောင်တြေ ပၝလာဖိုႛကိုလည်း တြန်းအားပေးဖိုႛ လိုပၝတယ်။”

ဒီအစီရင်ခံစာထဲမြာ မုန်တိုင်းဒုက္ခသည်မဵားအတြက် အေူခခံလိုအပ်ခဵက်တြေူဖစ်တဲ့ အစားအစာ၊ သောက်သုံးရေ ိံြင့် နေရာထိုင်ခင်း မလုံလောက်မြ ူင်္ပံနာတြေ အာဏာပိုင်တေရြဲ့ ကယ်ဆယ်ရေးပင်္စည်းအလြဲသုံးစားမြတြေ စတဲ့ မုန်တိုင်းဒုက္ခသည်တြေ အပေၞ စစ်အစိုးရက ကဵြးလြန်ခဲ့တဲ့ လူႛအခြင့်အရေးခဵိြးဖောက်မမြဵား အသေးစိတ်ဖော်ူပထားပၝတယ်။

ိံိုင်ငံတကာလူသားခဵင်း စာနာမဆြိုင်ရာကယ်ဆယ်ရေး အကူအညီ စံခဵိန်စံႌြန်းတေနြဲႛ ဘေးအ္ဈိံရာယ် ကူညီရေး ဆိုင်ရာ တရားဝင် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတေကြို ဖောက်ဖဵက်တဲ့ ရာဇဝတ်မြတေပြၝ ပၝဝင်္ဘပီး ဒီလူႛအခြင့်အရေး ဖောက်ဖဵက်ကဵြးလြန်မြတေအြတြက် လုံလောက်တဲ့ သက်သေ အထောက်အထားတေနြဲႛ အသံဖိုင်တြေ ရရြိထား္ဘပီး ူဖစ်တယ်လိုႛလဲ အဆိုပၝအစီရင်ခံစာမြာ ပၝရြိပၝတယ်။

အဲ့ဒီ့အစီရင်ခံစာကို ၂၀၀၈ ခိုံြစ် ဇြန်လိံြင့် ိံိုဝင်ဘာလ တုန်းက မုန်တိုင်းအတြင်း အသက်ရြင်ကဵန်ခဲ့သူ အယောက်၉၀ အပၝအဝင် တသီးပုဂ္ဂလိကကယ်ဆယ်ရေး လုပ်သားတေနြဲႛ လူတြေႚမေးူမန်း္ဘပီး ူပစြုခဲ့တာ ူဖစ်ပၝတယ်လိုႛ အရေးပေၞကူညီပေးရေးအဖြဲႚ (ူမန်မာိံိုင်ငံ) က ဦးမန်းမန်းက ေူပာပၝတယ်။

ဦးမန်းမန်း။      ။ “ူမစ်ဝကဋ္ဋန်းပေၞဒေသ ဘိုကလေး၊ လပတ္ဇြာပေၝ့၊ အထူးသူဖင့် နောက် ဟိုင်းဋ္ဌကီးကဋ္ဋန်းပေၝ့နော်၊ ဒီဒေသတေမြြာ ပို္ဘပီးတော့လည်း ထိခိုက်တဲ့ ဒေသတြေ ူဖစ်တဲ့အတြက် ကဋ္ဋန်တော်တိုႛက လူတေကြို စစ်တမ်းမေးူမန်းတာတြေ ရြိတယ်။ ူမစ်ဝကဋ္ဋန်းပေၞတိုႛ၊ ရန်ကုန်တိုင်းတိုႛမြာ ရြိတဲ့ လူတေကြလည်း နောက်ပိုင်း ကဋ္ဋန်တော်တိုႛနဲႛ အဆက်အသြယ် ရြိုကတယ်။ တခဵိန်တည်းမြာ ဒီ ထိုင်းိံိုင်ငံမြာ အလုပ်လာလုပ်တဲ့ မုန်တိုင်းသင့်ဒေသမြာ ရြိတဲ့ လူတေကြလည်းပဲ သူတိုႛဒေသကို သူတိုႛ ူပန်ဆင်းဖိုႛ၊ သူတိုႛရဲ့ မိသားစုကို ူပန်္ဘပီးတော့ ုကည့်႟ဖြိုႛကအစပေၝ့နော်၊ အဲဒီအပေၞမြာ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛက အဆက်အသြယ်ရလာတယ်။ နအဖအစိုးရရဲ့ ကန်ႛသတ်ခဵက်တြေ၊ ခဵြပ်ခဵယ်မြတြေ အမဵိြးမဵိြးက ရြိနေတဲ့ုကားထဲကနေ ကဋ္ဋန်တော်တိုႛကတော့ တကဲ့ လူထုအေူခခံကဵကဵနဲႛ တိုက်႟ိုက် ဆောင်႟ြက်တဲ့အတြက်ေုကာင့်ပေၝ့နော်၊ တစုံတရာတော့ ထိရောက်အောင်ူမင်တယ်လိုႛ ေူပာလိုႛရသော်လည်း လုပ်ငန်းကို ကေဵာ်ူဖတ်တဲ့ နေရာမြာတော့ အမဵားဋ္ဌကီးတော့ အခက်အခဲ ရြိပၝတယ်။”

ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ၂၀၀၈ ခိုံြစ် မေလက ကဵရောက်ခဲ့သော နာဂစ်မုန်တိုင်း ဘေးအ္ဈိံရာယ်ေုကာင့် လူပေၝင်း (၁၄၀ ၀၀၀)နီးပၝး အသက်ဆုံး႟ြံးခဲ့ုကရ္ဘပီး လူဦးရေ ၃ င်္ဒံမ ၄ သန်းကေဵာ် အတိ ဒုက္ခရောက်ခဲ့ုကရပၝတယ်။ မုန်တိုင်းဒဏ်သင့်သူ အမဵားစုမြာ ဧရာဝတီူမစ်ဝကဋ္ဋန်းပေၞဒေသက ူဖစ်ုကပၝတယ်။