လူႚအခြင့်အရေး စောင့်ုကည့်ရေးအဖြဲႚက စစ်အစိုးရအပေၞ ရင်းိံြီးူမြပိံြံမပြိတ်ပင်ရန် တိုက်တြန်း

ူမန်မာ့ကမ်းလြန်ရေနံတြင်းတခု။ (photo: AFP)

ကုလသမဂ္ဂ လုူံခြံရေးကောင်စီအနေနဲႚ ူမန်မာိံိုင်ငံတြင်း ရေနံနဲႚ သဘာဝဓာတ်ငြေႚ လုပ်ငန်းတေမြြာ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမြ အသစ်တေမြလုပ်ရေး တားူမစ်ပိတ်ပင်တဲ့ ဆုံးူဖတ်ခဵက် ခဵမြတ်ပေးဖိုႚ HRW လူႚအခြင့်ရေး စောင့်ုကည်ႛမအြဖြဲႚဋ္ဌကီးက တောင်းဆိုလိုက်ပၝတယ်။ ုကမ်းုကြတ်တဲ့ စစ်အစိုးရ သက်ဆိုးရြည်အောင် ကူညီနေတဲ့ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမြတေကြို ပိတ်ဆိုႚ ပေးပၝလိုႚ လူႚအခြင့်ရေးအဖြဲႚဋ္ဌကီးက ိံိုဝင်ဘာလ ၁၉ ရက် မနေႚက ရက်စြဲနဲႚ ေုကညာခဵက် ထုတ်ူပန် တောင်းဆိုလိုက်တာပၝ။

ရေနံနဲႚ သဘာဝဓာတ်ငြေႚ က္ပဟာ စစ်အစိုးရအတြက် အဋ္ဌကီးဆုံးဝင်ငြေ ရပေၝက်ရလမ်း ူဖစ်နေတာမိုႚ စစ်အစိုးရအနေနဲႚ လူႚအခြင့်ရေး တိုးတက်အောင်လုပ်ဖိုႚ အရပ်သားအုပ်ခဵြပ်မကြို ေူပာင်းလဲဖိုႚ ိံိုင်ငံတကာရဲႚ တောင်းဆိုမြတေကြို လဵစ်လဵရြြ နေိံိုင်တာ ူဖစ်တယ်လိုႚ HRW လူႚအခြင့်ရေးအဖြဲႚဋ္ဌကီးက ဆိုပၝတယ်။ စစ်အစိုးရရဲႚ ရေနံနဲႚ သဘာဝဓာတ်ငြေႚ လုပ်ငန်းတေမြြာ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမြတေလြုပ်ုကတဲ့ ိံိုင်ငံတေဟြာဆိုရင် စစ်အစိုးရကို ိံိုင်ငံရေးအရ ထောက်ခံမပြၝ လုပ်နေုကတယ်လိုႚ ထောက်ူပပၝတယ်။

ဒၝေုကာင့် ကုလသမဂ္ဂ လုူံခြံရေးကောင်စီအနေနဲႚ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမသြစ်တေကြို တားူမစ်ပေးဖိုႚ လူႚအခြင့်ရေးအဖြဲႚဋ္ဌကီးက တောင်းဆိုတာပၝ။ ဒၝ့အူပင် စစ်အစိုးရပိုင် ူမန်မာ့ရေနံနဲႚ သဘာဝ ဓာတ်ငြေႚလုပ်ငန်း MOGE လို ကုမဍ္ဎဏီတေနြဲႚ ဘ္ပာရေး ငေအြပေးအယူတြေ မလုပိံိုင်အောင်လည်း ငြေရေးေုကးရေး ူပစ်ဒဏ်မမြဵြိး ူပဌာန်းဖိုႚ လုူံခြံရေးကောင်စီကို တောင်းဆိုထားပၝတယ်။ HRW အဖြဲႚရဲႚ စီးပြားရေးနဲႚ လူႚအခြင့်ရေးဆိုင်ရာ ႌြန်ုကားရေးမြြး မင်္စတာ အာဗင် ဂနေးရြင်းက လုူံခြံရေးကောင်စီရဲႚ လုပိံိုင်စြမ်းနဲႚ ပတ်သက်လိုႚ ရြင်းူပပၝတယ်။

လုူံခြံရေးကောင်စီက ဆုံးူဖတ်ခဵက်ခဵဖိုႚ မဲပေးဆုံးူဖတ်မယ်ဆိုရင် ဒီတားူမစ်မမြဵြိးကို သေခဵာပေၝက် လုပိံိုင်ပၝတယ်။ လုပ်ပိုင်ခြင့်လည်း ရြိပၝတယ်။ ဒၝပေမယ့် လုူံခြံရေးကောင်စီ အနေနဲႚ တကယ်လုပ်၊ မလုပ်ဆိုတာကတော့ မေးခြန်းထုတ်စရာရြိပၝတယ်။ တကယ်လိုႚ လုံူခံြရေးကောင်စီက မလုပ်ရင်တောင် စစ်အစိုးရနဲႚ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမြတြေ လုပ်နေတဲ့ ိံိုင်ငံတေကြ တိံိုင်ငံခဵင်းအလိုက် လုပိံိုင်ပၝတယ်။ အဲဒီံိုင်ငံတေကြ သူတိုႚရဲႚ ကုမဍ္ဎဏီတေကြို ူမန်မာိံိုင်ငံရဲႚ ရေနံနဲႚ သဘာဝဓာတ်ငြေႚ က္ပမြာ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမြ အသစ်တြေ မလုပ်ုကဖိုႚ တားူမစိံိုင်ပၝတယ်။ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမလြုပ်တဲ့ ကုမဍ္ဎဏီတေကြလည်း အမဵားအားူဖင့် ိံိုင်ငံပိုင်ကုမဍ္ဎဏီတေပြၝပဲ။ ခုတော့ စစ်အစိုးရကို ဝင်ငြေတေတြိုးရအောင် လုပ်ပေးနေတာမိုႚ စစ်အစိုးရရဲႚ လူႚအခြင့်ရေး ခဵြိးဖောက်မြတေမြြာ ဒီကုမဍ္ဎဏီတေပြၝ ုကံရာပၝလို ူဖစ်နေပၝတယ်လိုႚ မင်္စတာ အာဗင် ဂနေးရြင်းက ေူပာဆိုသြားပၝတယ်။

ဒၝပေမယ့် လက်တြေႚမြာကဵတော့ လုူံခြံရေးကောင်စီဝင်ူဖစ်တဲ့ တရုတ်လို ိံိုင်ငံက ူမန်မာ့ ရေနံနဲႚ သဘာဝဓာတ်ငြေႚ က္ပမြာ အဓိက ရင်းိံြီးူမြြပိံြံနေတယ်။ တခၝ နောက်ထပ် ူမန်မာ့အိမ်နီးူခင်း ိံိုင်ငံဋ္ဌကီးူဖစ်တဲ့ အ္ဋိံိယဆိုရင်လည်း ဒီက္ပတေမြြာပဲ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံဖိုႚ အစြမ်းကုန်ဋ္ဌကိြးစားနေတယ်။ ဒီလို စီးပြားရေး အကဵြိးစီးပြားတြေ ရြိနေခဵိန်မြာ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမသြစ် ပိတ်ဆိုႚရေး တောင်းဆိုတာဟာ အလုပ်ူဖစ်ပၝ့မလား အာအက်ဖ်အေ က မေးူမန်းရာမြာ မင်္စတာ အာဗင် ဂနေးရြင်းက ခုလို ေူဖပၝတယ်။

အဲဒီံိုင်ငံတေအြတြက်တော့ အရြက်ရစရာ၊ မဵကိံြာပဵက်စရာပၝပဲလိုႚ ေူပာခဵင်ပၝတယ်။ စီးပြားရေး အကဵြိးစီးပြားကို ရြေႚတန်းတင်္ဘပီး လူႚအခြင့်ရေးကိင်္စကို လဵစ်လဵရြူတာ၊ စစ်အစိုးရကို ကဵားကန်ပေးနေတာဟာ ရြက်စရာပၝ။ တရုတ်နဲႚ အ္ဋိံိယက ဒီလိုပဲ ဆက်္ဘပီး လဵစ်လဵရြူနေမယ်ဆိုရင်၊ ဘာမြ မဆောင်ရြက်ဘူးဆိုရင် သူတိုႚဆောင်ရြက်လာအောင် ိံိုင်ငံတကာက သူတိုႚကို ဖိအားပေးရမြာပၝပဲ။ အ္ဋိံိယိံိုင်ငံဆိုရင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ကမ္တာ့အဋ္ဌကီးဆုံး ဒီမိုကရေစီလိုႚ ဂုဏ်ယူေ့ကးေုကာ်နေပေမယ့် လက်တြေႚမြာတော့ အစိုးရ ရေနံကုမဍ္ဎဏီဟာ စစ်အစိုးရနဲႚ စီးပြားရေးလုပ်နေတာပၝ။ ဒၝဟာ အ္ဋိံိယရဲႚ လူႚအခြင့်ရေး မူဝၝဒ စံိံြန်းကို ူပသနေတာပၝပဲ။ တရုတ်နဲႚ အ္ဋိံိယ ၂ ိံိုင်ငံစလုံးဟာ ကမ္တာပေၞမြာ စီးပြားရေးနဲႚ ိံိုင်ငံရေးအရ ဦးထောင်လာနေပၝတယ်။ သူတိုႚရဲႚ ိံိုင်ငူံခားရေးမူဝၝဒမြာလည်း လူႚအခြင့်ရေးဟာ အလြန်အရေးပၝေုကာင်း ေူပာဆိုနေတာပၝလိုႛ မင်္စတာ အာဗင် ဂနေးရြင်းက ေူဖဆိုပၝတယ်။

စစ်အစိုးရရဲႚ ရေနံနဲႚ သဘာဝဓာတ်ငြေႚ က္ပမြာ တရုတ်၊ အ္ဋိံိယသာမက ထိုင်းိံိုင်ငံကလည်း အဋ္ဌကီးအကဵယ် ရင်းိံြီးူမြြပိံြံနေတာပၝ။ လူႚအခြင့်ရေးအဖြဲႚဋ္ဌကီးရဲႚ စာရင်းအရတော့ ိံိုင်ငံ ၁၃ ိံိုင်ငံက ကုမဍ္ဎဏီ ၂၇ ခုဟာ ူမန်မာိံိုင်ငံရဲႚ ရေနံနဲႚ သဘာဝဓာတ်ငြေႚ က္ပမြာ ရင်းိံြီးူမြြပိံြံနေုကတယ်လိုႚ ဆိုပၝတယ်။ စစ်အစိုးရဟာ ရတဲ့ ိံိုင်ငူံခားငြေတေကြို ူပည်သူလူထု အကဵြိးအတြက် မသုံးစြဲပဲ နေူပည်တော် တည်ဆောက်ရေးလို စီမံကိန်းတေမြြာ သုံးနေတယ်။ ိံိုင်ငူံခားကို စြမ်းအင်တြေ တင်ပိုႚ္ဘပီး ူမန်မာူပည်သူတေကြတော့ မီးမလာတဲ့ အမြောင်ထဲမြာ နေနေုကရတယ်လိုႚ လူႚအခြင့်ရေး အဖြဲႚဋ္ဌကီးက ေူပာဆိုပၝတယ်။