ူမန်မာစစ်အစိုးရအပေၞ ူပစ်ဒဏ်ခတ်မြ အမေရိကန်သမတ သက်တမ်းတိုး

ူမန်မာ့ လြတ်လပ်ခြင့်နဲႛ ဒီမိုကရေစီ အက်ဥပဒေကို ၂၀၀၃ ခိုံြစ် ဇူလိုင်လ ၂၈ရက်နေႛတြင် အမေရိကန် သမတ ဂေဵာ့ခဵ် ဒဘလဵြ ဘုြရ် လက်မြတ်ရေးထိုးနေပုံ။ (Photo: AFP) ပုံဋ္ဌကီးုကည့်လိုလ္တွင်။

အမေရိကန်သမတ ဂေဵာ့ခဵ် ဒဘလဵြ ဘုြရ်က ၁၉၉၇ခိုံြစ် ရင်းိံြီးူမၟြပိံြံမြ ပိတ်ပင်ရေး အက်ဥပဒေကို တိံြစ်သက်တမ်း ထပ်တိုးေုကာင်း မေလ ၁၈ ရက်နေႛမြာ အိမ်ူဖြတော်ကနေ ေုကညာခဵက်ထုတ်ူပန်လိုက်ပၝတယ်။

ဒီဥပဒေအရ ၁၉၉၇ ခိုံြစ်ကစလိုႛ အမေရိကန် ကုမဍ္ဎဏီတြေ ူမန်မာိံိုင်ငံတြင်း ရင်းိံြီးူမြြပိံြံမြ ထပ်မလုပ်ရေး၊ နအဖ ခေၝင်းဆောင်တေနြဲႛ သူတိုႛ မိသားစုတေကြို အမေရိကန်ူပည်တြင်း ဝင်ရောက်ခြင့် ဗီဇာပိတ်ပင်ရေးနဲႛ ကမႝာ့ဘဏ်၊ ိံိုင်ငံတကာ ငြေေုကးရန်ပုံငေအြဖြဲႚ၊ အာရြ ဖြံႚ္ဘဖြိးရေးဘဏ်စတဲ့ ိံိုင်ငံတကာငြေေုကးအဖြဲႚတေကြ ူမန်မာစစ်အစိုးရကို ငေမြခေဵးိံိုင်အောင် အမေရိကန်က ပိတ်ပင်ရေးတြေ ပၝဝင်ပၝတယ်။ ဒီ ၁၉၉၇ ခိုံြစ် ဥပဒေဟာ သမတရဲ့ လုပ်ပိုင်ခြင့်နဲႛ သက်တမ်းတိုးရတဲ့ ဥပဒေူဖစ်ေုကာင်း အမေရိကန်အေူခစိုက် ူမန်မာ့အရေးလြပ်ရြားနေတဲ့ US Campaign for Burma အဖြဲႚက ဦးအောင်ဒင်က ခုလို ရြင်းူပပၝတယ်။

ဦးအောင်ဒင်။ ။ ဒီအရေးယူမကြို သမတရဲ့ အခြင့်အာဏာနဲႛ တိံြစ်တခၝ သုံးသပ်္ဘပီးတော့ လိုအပ်သလို ဆောင်႟ြက်ဖိုႛ ကြန်ဂရက်က သမတကို အာဏာအပိံြင်းထားတယ်။ ဒၝေုကာင့်မိုႛလိုႛ တိံြစ်တခၝ အမေရိကန်သမတက ဒၝကို ူပန်္ဘပီးသုံးသပ်တယ်၊ သူသုံးသပိံိုင်ဖိုႛအတြက် အမေရိကန် ိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီးဌာနက ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ူဖစ်ပေၞနေတဲ့ အေူခအနေတေကြို သမတဆီ အစီရင်ခံ တင်ူပတယ်။

ဒီအမေရိကနိံိုင်ငူံခားရေး ဝန်ဋ္ဌကီးဌာနရဲ့ တင်ူပခဵက်ပေၞမြာ အေူခခ္ဘံပီး သမတက ဆက်္ဘပီး သက်တမ်းတိုးမတိုး ဆိုတာကို ဆုံးူဖတ်တယ်ပေၝ့နော်။ ဒၝပေမယ့် အခု ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ူဖစ်ပေၞနေတဲ့ ိံိုင်ငံရေးအေူခအနေက ေူပာင်းလဲ တိုးတက်မြ မရြိတဲ့အတြက်ေုကာင့်မိုႛလိုႛ တိံြစ်တခၝ သက်တမ်းတိုးလာခဲ့တာ အခုဆိုရင် ဒၝ ဆယ်ဋ္ဌကိမ်ေူမာက် သက်တမ်းတိုးူခင်းပေၝ့။

ဦးအောင်ဒင်ေူပာသြားသလို အမေရိကနိံိုင်ငူံခားရေးဌာနကလည်း မေလ ၁၈ ရက်နေႛ မြာပဲ ူမန်မာိံိုင်ငံဆိုင်ရာ အစီရင်ခံစာတစောင် ထုတ်ူပန်ထားပၝတယ်။ "၂၀၀၅ ခိုံြစ် စက်တင်ဘာလ ၂၈ ရက် ကနေ ၂၀၀၆ မတ်လ ၂၇ ရက်နေႛအထိ ူမန်မာိံိုင်ငံအေူခအနေနဲႛ အမေရိကန်ရဲ့ မူဝၝဒ" ဆိုတဲ့ ခေၝင်းစဉ်နဲႛ ထုတ်ူပန်လိုက်တဲ့ ဒီအစီရင်ခံစာမြာ ္ဘပီးခဲ့တဲ့ ၆ လအတြင်း ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ိံိုင်ငံရေးအေူပာင်းအလဲ အလားအလာတြေ မရြိခဲ့ဘူးလိုႛ သုံးသပ်ထားပၝတယ်။

ဒၝေုကာင့် အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲႛ ူမန်မာ့အရေးနဲႛ ပတ်သက်ရင် နည်းလမ်းပေၝင်းစုံ ပၝဝင်တဲ့ မဟာဗဵဟြာခဵမြတ် ဆောင်ရြက်သြားမယ်လိုႛ အမေရိကနိံိုင်ငူံခားရေးဌာန အစီရင်ခံစာက ဆိုပၝတယ်။ ဒီနည်းလမ်းပေၝင်းစုံလိုႛ ဆိုရာမြာ တ႟ုတ်၊ အ္ဋိံိယ၊ အာဆီယံ၊ ဂဵပန်စတဲ့ ဒေသတြင်းိံိုင်ငံတေနြဲႛ လက်တြဲ္ဘပီး ူမန်မာ့အရေးေူဖရြင်းဖိုႛ၊ လုူံခြံရေးကောင်စီက တဆင့် ူမန်မာ့အရေး ေူဖရြင်းဖိုႛ၊ ဒၝ့အူပင် အမေရိကန်ရဲ့ sanction ူပစ်ဒဏ်ခတ်မြတေကြို ဆက်ထိန်းထားဖိုႛတေပြၝဝင်ပၝတယ်။

ူပစ်ဒဏ်ခတ်မနြဲႛ ပတ်သက်ရင် ဒီပဲယင်းအရေးအခင်းအ္ဘပီးမြာ အမေရိကန်က ခဵမြတ်ထားတဲ့ "၂၀၀၃ ခိုံြစ် ူမန်မာ့ ဒီမိုကရေစီနဲႛ လြတ်လပ်ခြင့် ဥပဒေ"လည်း ရြိပၝသေးတယ်။ ၂၀၀၃ ခိုံြစ် ဥပဒေအရ ူမန်မာိံိုင်ငံက သြင်းကုန်တေကြို ပိတ်ပင်တာ၊ ဗီဇာ ပိတ်ပင်မကြို တိုးခဵဲႛတာ၊ ူမန်မာိံိုင်ငံနဲႛ ဘ္ပာရေး ဆက်သြယ်ဆောင်႟ြက်မြ မြန်သမ္တွကို တားူမစ်တာတြေ ပၝဝင်ပၝတယ်။

ဒီ ၂၀၀၃ ခိုံြစ် အမေရိကန် ူပစ်ဒဏ်ခတ်မကြတော့ သမတရဲ့ လုပ်ပိုင်ခြင့်နဲႛ ခဵမြတ်တာ မဟုတ်ဘဲ လြတ်တော်ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခြင့်နဲႛ ခဵမြတ်တဲ့ ူပစ်ဒဏ်ခတ်မြ ူဖစ်ပၝတယ်။ ဒၝကိုလည်း သက်တမ်းတိုးဖိုႛ လြတ်တော်မြာ အခု ဆြေးေိံြးနေုကပၝတယ်။ ရြေႚလာမယ့် ဇြန်လ ဒၝမမြဟုတ် ဇူလိုင်လထဲလောက်မြာ သက်တမ်းတိုးူဖစ်ဖြယ် ရြိပၝတယ်။

ခုနက အမေရိကန် ိံိုင်ငူံခားရေးဌာန အစီရင်ခံစာမြာ ဒီူပစ်ဒဏ်ခတ်မနြဲႛ ပတ်သက်လိုႛ စိတ်ဝင်စားစရာ ဖော်ူပထားခဵက်တခု ရြိပၝတယ်။ ဒၝကတော့ ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ိံိုင်ငံရေးအသြင် ကူးေူပာင်းမြ မရြိမခဵင်း၊ ဒၝမမြဟုတ် ူပည်သူက ဒီမိုကရေစီနည်းကဵ ေ႟ြးခဵယ်ထားတဲ့ အစိုးရက ူပစ်ဒဏ်ခတ်မြတေကြို ႟ုပ်သိမ်းပေးပၝလိုႛ မတောင်းဆိုမခဵင်း အမေရိကန်အနေနဲႛ ူမန်မာစစ်အစိုးရအပေၞ ူပစ်ဒဏ်ခတ်ထားမြတြေ ူပန်႟ုပ်သိမ်းမြာ မဟုတ်ဖူးလိုႛ ဆိုထားတာပၝပဲ။

အမေရိကန်အေူခစိုက် ူမန်မာ့အရေးလြပ်ရြားနေတဲ့ US Campaign for Burma အဖြဲႛက ဦးအောင်ဒင်ကလည်း ခုလို ေူပာသေးပၝတယ်။

ဦးအောင်ဒင်။ ။ အဲဒီမြာ အဓိကက ဒီစီးပြားရေးပိတ်ဆိုႛမြ ဆိုတာကို အရေးယူထားပေမယ့် ဒၝဋ္ဌကီးကို တသက်လုံး ဆုပ်ကိုင်ထားဖိုႛ မဟုတ်ဖူး၊ တိုင်းူပည်ထဲမြာ အေူခအနေတြေ ေူပာင်းလဲမယ်၊ တိုးတက်မယ် ဆိုလိုႛရြိရင် ဒီ စီးပြားရေးပိတ်ဆိုႛမကြို အမေရိကန်အစိုးရကလည်း ႟ုပ်သိမ်းဖိုႛ အဆင်သင့်ရြိတယ်။

အဲဒီတော့ တိုင်းူပည်ထဲက အေူခအနေကို ဘာနဲႛ တိုင်းမလဲဆိုတော့ ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည် အပၝအဝင် ိံိုင်ငံရေးအကဵဉ်းသားတြေ လြတ်ေူမာက်လာရမယ်၊ နောက်တခၝ တိုင်းူပည်ထဲမြာလည်း အမဵားက လက်ခံိံိုင်တဲ့၊ ိံိုင်ငံတကာကလည်း လက်ခံိံိုင်တဲ့ ဒီမိုကရေစီ ကူးေူပာင်းရေး လမ်းစဉ်တခု ရြိကိုရြိရမယ်၊ တိကဵတဲ့ အခဵိန်ဇယားတခုအတြင်းမြာ။

္ဘပီးတော့ အဲဒီ ိံိုင်ငံရေး ေူပာင်းလဲမြ ူဖစ်စဉ်ဋ္ဌကီး တခုလုံးမြာလည်း ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည် အပၝအဝင် ူမန်မာိံိုင်ငံသားတြေ အားလုံး လြတ်လြတ်လပ်လပ် အေုကာက်တရားကင်းမဲ့စြာနဲႛ ပၝဝငိံိုင်ခြင့်လည်း ရြိရမယ်။ နောက်တခၝ၊ ိံိုင်ငံတကာ လူသားခဵင်း စာနာထောက်ထားတဲ့ အဖြဲႚအစည်းတေကြန္ဘေပီးတော့ ူမန်မာိံိုင်ငံတြင်းမြာ အကန်ႚအသတ်တြေ မရြိဘဲနဲႛ ဆင်းရဲဒုက္ခရောက်နေတဲ့ လူတေကြို ကူညီံိုင်စြမ်းလည်း ရြိရမယ်။ အဲဒီလို အေူခအနေမဵိြးရြိမယ်ဆိုရင် အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲႛ ခဵမြတ်ထားတဲ့ အရေးယူမြတေကြို ႟ုပ်သိမ်းဖိုႛ အဆင်သင့်ရြိတယ်၊ နောက် ဒီစီးပြားရေး ပိတ်ဆိုႛမရြဲ့ အဓိက ဦးတည်ခဵက်ကလည်း နအဖ စစ်အုပ်စုကို အင်အားခဵိနဲႛအောင်နဲႛ တိုင်းသူူပည်သားတြေ အပေၞမြာ ဒုက္ခပေးတဲ့အတြက်ေုကာင့် အရေးယူတဲ့ သဘောပၝပဲ။

ဒီအတိုင်းဆိုရင် ူပစ်ဒဏ်ခတ်မြတြေ ႟ုပ်ရေး၊ မ႟ုပ်ရေးဟာ နအဖစစ်အစိုးရအပေၞမြာပဲ အဓိက မူတည်နေတယ်လိုႛ အမေရိကန်က သတ်မြတ်ထားတဲ့ သဘောပဲ ူဖစ်ပၝတယ်။