အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးအတိုင်ပင်ခံ ဒဲရစ်ချောလက်ရဲ့ အရှေ့တောင်အာရှခရီးစဉ်

အာဆီယံ (ခေါ်) အရှေ့‌တောင်အာရှနိုင်ငံများအဖွဲ့က မြန်မာ့အရေး ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းဖို့အတွက် အာဆီယံ အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ အင်ဒိုနီးရှားက အထူးရုံးခန်းဖွင့်လှစ်ပြီး ဆောင်ရွက်နေတာဟာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအတွက် အရေးကြီးတဲ့တိုးတက်မှု ဖြစ်တယ်လို့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ပြောလိုက်ပါတယ်။

အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ ထိုင်းနဲ့အင်ဒိုနီးရှားကို ပြီးခဲ့တဲ့သီတင်းပတ်က သွားရောက်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အထူးအကြံပေး ဒဲရစ်ချောလက် (Derek Chollet) ကို ခရီးစဉ်က ပြန်အရောက်မှာ RFA က သီးသန့်တွေ့ဆုံမေးမြန်းရာမှာ မစ္စတာချောလက်က အခုလို ပြောလိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုဟာ အခုအချိန်မှာ စစ်ကောင်စီရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုပြင်ပရောက်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဧရိယာ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ စီမံအုပ်ချုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေ စတင်နိုင်ဖို့ ဒီမိုကရေစီလိုလားတဲ့ အတိုက်အခံအုပ်စုတွေကို လိုအပ်တဲ့အကူအညီတွေ ပေးသွားမယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ ဒဲရစ်ချောလက်ကို RFA ဝိုင်းတော်သား ကိုရဲခေါင်မြင့်မောင်က တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။

RFA - လူကြီးမင်းရဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့အပတ်က အရှေ့တောင်အာရှခရီးစဉ်မှာ ဘာတွေ ထူးထူးခြားခြား တွေ့မြင်ခဲ့ရပါသလဲ။

ဒဲရစ်ချောလက် - ဟုတ်ကဲ့၊ ကျွန်တော် ဘန်ကောက်နဲ့ ဂျကာတာကို သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။ တကယ့်ကို အရေးကြီးပြီး အချိန်ကိုက် သွားရောက်ခဲ့တဲ့ခရီးစဉ် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားမှာဆိုရင် အခုနှစ် အာဆီယံရဲ့ဥက္ကဌအနေနဲ့ မြန်မာ့အရေးအတွက်ဆောင်ရွက်မယ့် ကိစ္စတွေကို ပြောဆိုဆွေးနွေးခွင့်ရခဲ့ပါတယ်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနအတွင်းမှာ မြန်မာပြဿနာအတွက် အာဆီယံက အာရုံစိုက် ဆောင်ရွက်ဖို့နဲ့ ပဲ့ကိုင်လမ်းညွှန်မှုပေးမယ့် အထူးရုံးခန်းဖွင့်လှစ်ထားပါတယ်။ ဒီအထူးရုံးခန်းကို ဦးဆောင်ဖို့ အင်ဒိုနီးရှားမှာရော၊ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာပါ လူသိများတဲ့ အကြီးတန်းသံတမန်တစ်ဦးကို ခန့်အပ်ဖို့ အဆိုပြုထားပါတယ်။ သူနဲ့ရော နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာဆူဒီနဲ့ပါ မြန်မာနိုင်ငံအရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြောဆိုဆွေးနွေးခွင့် ရခဲ့ပါတယ်။ သူတို့အားလုံးက အခုနှစ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံ အကျပ်အတည်းအတွက် အဖြေတစ်ခုခုထွက်ဖို့ ဘယ်လိုဆောင်ရွက်ကြမလဲဆိုတာ အလေးအနက်ထား စဉ်းစားနေကြပါတယ်။

နောက် ထိုင်းနိုင်ငံဟာ ဆိုရင်လည်း အမေရိကန်အတွက်ရော၊ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက်ပါ အရေးကြီးတဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုခရီးစဉ်အတွင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံကနေ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံကိုရောက်လာတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေကို လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေ ပေးအပ်ဖို့၊ အာဆီယံနဲ့ပူးပေါင်းပြီး စစ်ကောင်စီကို ဖိအားပေးဆောင်ရွက်သွားမယ့် ကိစ္စ၊ ဒီမိုကရေစီ လိုလားတဲ့ အတိုက်အခံအုပ်စုတွေကို ဆက်ပြီး အားပေးထာက်ခံသွားဖို့ ကိစ္စတွေကို ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။

RFA - အခုလို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက မြန်မာ့အရေးအတွက် အထူးရုံးခန်း ဖွင့်လှစ်ဆောင်ရွက်လာတာက ဘာကြောင့် အရေးကြီးတယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။

ဒဲရစ်ချောလက် - အရေးကြီးပါတယ်။ ဒီလို မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ထိပ်ပိုင်းအရာရှိတွေအားလုံးရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေကို စုစည်းညီညွတ်မှုရအောင် လုပ်နိုင်လာပါလိမ့်မယ်။ အရင်က အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌတွေအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့ ဘရူနိုင်းနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတွေမှာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက အာဆီယံ အထူးသံအဖြစ် ဆောင်ရွက်ခဲ့တဲ့အတွက် သူတို့မှာ မြန်မာ့အရေးအပြင် အာဆီယံရဲ့တခြားအရေးကိစ္စတွေကိုပါ တစ်ပြေးညီ ဆောင်ရွက်ခဲ့ရပါတယ်။ အခုလို အထူးရုံးခန်းရှိလာတာကြောင့် အာဆီယံရဲ့ ထိပ်ပိုင်းအဆင့်တွေမှာ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက အခြေအနေတွေအတွက် အာရုစူးစိုက်ပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်နိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့ဟာ အမေရိကန် နိုင်ငံအတွက် အရေးကြီးတဲ့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေ ဖြစ်ပါတယ်။

ဆက်လက်ပြီး မြန်မာ့အရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဘုံသဘောတူညီချက်တွေ အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ဖို့၊ အာဆီယံ လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီပေးရေးစင်တာ (AHA Center) ကတစ်ဆင့် အကူအညီတွေ ပေးသွားဖို့တွေ ဆက်လုပ်ဖို့ ရှိပါတယ်။ လာမယ့်နှစ် အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွေ၊ ဝန်ကြီးအဆင့် အစည်းအဝေးတွေမှာ မြန်မာ့အရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ အရေးကြီးတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ချနိုင်ဖို့ အစီအစဉ်တွေ ချမှတ်သွားမယ်လို့ သိရပါတယ်။

“မြန်မာနိုင်ငံဧရိယာရဲ့ ငါးဆယ်ရာခိုင်နှုန်းလောက်ဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ထိန်းချုပ်မှု အပြင်ဘက်မှာ ရှိနေပြီ”

RFA - Burma Act ဥပဒေထဲမှာပါတဲ့ မြန်မာ့အရေးအတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံက အကူအညီပေးမယ့် အစီအစဉ်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ရော ဘယ်လိုအခြေအနေ ရှိနေပါသလဲ။

ဒဲရစ်ချောလက် - ကျွန်တော်တို့ Burma Act ထဲက အချက်တွေ လက်တွေ့ အကောင်အထည် ဖော်နိုင်ဖို့ နေ့စဉ် အလုပ်လုပ်နေပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ဟာ မြန်မာနိုင်ငံကို လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီတွေ အများဆုံးပေးနေတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာပြည်သူတွေကို လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေ ပေးနိုင်ဖို့အတွက် ရန်ကုန်မြို့ အမေရိကန်သံရုံးကတစ်ဆင့် ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဒီမိုကရေစီလိုလားတဲ့ အတိုက်အခံ အဖွဲ့တွေကိုလည်း လက်နက်မဟုတ်တဲ့ အကူအညီတွေ ပေးအပ်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေပါတယ်။

အခုဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံဧရိယာရဲ့ ငါးဆယ်ရာခိုင်နှုန်းလောက်ဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ထိန်းချုပ်မှု အပြင်ဘက်မှာ ရှိနေပြီဖြစ်တဲ့အတွက်၊ ဒီဒေသတွေမှာ စီမံအုပ်ချုပ်နိုင်ဖို့ အုပ်ချုပ်ရေး၊ စီမံခန့်ခွဲမှုနဲ့ ဘဏ္ဍာငွေစာရင်း ရေးဆွဲတာလို အပိုင်းတွေအတွက် နည်းပညာ အကူအညီတွေ ပေးသွားဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလို အကူအညီပေးဖို့အတွက်လည်း အမေရိကန်လွှတ်တော်မှာ ပါတီနှစ်ရပ်လုံးရဲ့ တစ်ခဲနက် ထောက်ခံမှုကို ရထားပါတယ်။ Burma Act ပါ အကြောင်းအရာ တွေကိုလည်း လွှတ်တော်ကို ပုံမှန် အစီရင်ခံတင်ပြပြီး ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

RFA - မြန်မာစစ်တပ်ကို ရုရှားနိုင်ငံက လက်နက်တွေ ရောင်းချပြီး အားပေးထောက်ခံနေတာကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသတစ်ခုလုံးကို မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေတယ်လို့ လူကြီးမင်း ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုထောက်ခံနေတာကို တန်ပြန်ဖို့ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေနဲ့ ဆောင်ရွက်နေတဲ့အခြေအနေ သိပါရစေ။

ဒဲရစ်ချောလက် - အခုလို ရုရှားက လက်နက်ရောင်းချနေတာ လက်ခံနိုင်စရာ မရှိတဲ့အကြောင်း မိတ်ဖက်နိုင်ငံအားလုံး သိအောင် ပြောထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်အနေနဲ့လည်း သူတို့တိုက်နေတဲ့ စစ်ပွဲတွေအတွက် လောင်စာဖြစ်စေတဲ့ အရင်းအမြစ်တွေ ရဖို့ ပိုပြီးခက်ခဲသထက် ခက်ခဲလာအောင် လုပ်နေပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ သောကြာနေ့ကတင်ပဲ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေလုပ်ဖို့ လိုအပ်တဲ့လက်နက်တွေ ဝယ်ယူတင်သွင်းပေးနေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေနဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ပိတ်ဆို့အရေးယူမှု အသစ်တွေ ချမှတ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံ အားလုံးအနေနဲ့လည်း ရုရှားရဲ့ လက်နက်တင်ပို့ ရောင်းချမှုတွေ ဆက်လုပ်လို့ မရတော့အောင် လုပ်လို့ရသမျှ နည်းလမ်းအားလုံးနဲ့ ပိတ်ဆို့တားဆီးသင့်တယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ယုံကြည်ပါတယ်။

ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ ယူကရိန်းစစ်ပွဲကိုလည်း အာရုံစိုက်နေတဲ့အတွက် ရုရှားရဲ့ ယူကရိန်းစစ်ပွဲကို ဆက်တိုက်ဖို့ တွန်းအားဖြစ်စေတဲ့ လက်နက်တင်ပို့မှုကို တားဆီးနိုင်မယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံအတွက်ရော ကမ္ဘာကြီးရဲ့ တည်ငြိမ်အေးချမ်းရေးအတွက်ပါ အထောက်အကူဖြစ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

“မြန်မာနိုင်ငံအကျပ်အတည်းကို တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်ကြားက အားပြိုင်ပွဲအဖြစ် မရှုမြင်ပါဘူး”

RFA - မြန်မာစစ်တပ်ကို ရုရှားအပြင် တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အားပေးထောက်ခံမှု အချို့လည်း ရှိနေတာ တွေ့ရပါတယ်။ တရုတ်အစိုးရ ခေါင်းဆောင်တွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံအကျပ်အတည်းကို တရုတ်နဲ့ အမေရိကန် ရဲ့မဟာဗျူဟာ အားပြိုင်ပွဲတစ်ခုလို ရှုမြင်နေတဲ့အတွက် တရုတ်နိုင်ငံက မြန်မာစစ်တပ်ကို ဆက်ပြီး ထောက်ခံနေတာဖြစ်တယ်ဆိုပြီး မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန် သံအမတ်ဟောင်းတစ်ဦးက သုံးသပ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ အမေရိကန်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးအနေနဲ့ တရုတ်ခေါင်းဆောင်ပိုင်းကို ဘယ်လို သတင်းစကားများ ပါးချင်ပါသလဲ။

ဒဲရစ်ချောလက် - ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံအကျပ်အတည်းကို တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်ကြားက အားပြိုင်ပွဲလို့ မရှုမြင်ပါဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံကိစ္စကို စိုးရိမ်စရာကောင်းတဲ့ သီးခြားပြဿနာအနေနဲ့ပဲ မြင်ပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်တာကာလအတွင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံဟာ အလွန်ဆိုးဝါးတဲ့ လူသားချင်းစာနာမှု အကျပ်အတည်းအဖြစ် ပြောင်းလဲသွားတာဟာ မြန်မာစစ်တပ်က ပြည်သူ့ဆန္ဒနဲ့အညီ မဲပေးရွေးချယ်ခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို လက်မခံနိုင်လို့ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပတ်သက်လို့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေ အကြောင်းကိုလည်း တရုတ်နိုင်ငံကို တင်ပြပြောဆိုနေပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အသစ်ခန့်အပ်လိုက်တဲ့ သံတမန်နဲ့လည်း ထိတွေ့ဆက်ဆံပြီး နှစ်ဘက်လုံးက လက်ခံနိုင်တဲ့ ဖြေရှင်းနည်းတစ်ခုရဖို့ ဖြစ်နိုင်မလား ဆိုတာကို ဆွေးနွေးချင်ပါတယ်။ မြန်မာ့အရေးမှာ တရုတ်နဲ့ အမေရိကန် နှစ်နိုင်ငံလုံး တူညီတဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေ ရှိနိုင်တယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ တည်ငြိမ်အေးချမ်းတာ မြင်ချင်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ ရာဇဝတ်မှုတွေ၊ လက်နက်တွေ ၊ မူးယစ်ဆေးတွေနဲ့ လူကုန်ကူးမှုတွေ ထုတ်လုပ်တင်ပို့ရာနိုင်ငံ မဖြစ်အောင် ကျွန်တော်တို့ တားဆီးသွားပါမယ်။ တရုတ်နိုင်ငံက လုပ်နေတာလည်း ဒီအတိုင်းပဲ ဖြစ်မယ်လို့ ယုံကြည်ပါတယ်။

မေး။ ။ မြေပြင်က အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး တိုက်ပွဲဝင်နေတဲ့သူတွေ၊ အသက်ရှင်သန်ဖို့ နေ့တိုင်းရုန်းကန်နေရတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် ဘာများပြောချင်ပါသလဲ။

ဖြေ။ ။ မြန်မာနိုင်ငံက အခြေအနေတွေ ဘယ်လောက်ခက်ခဲမယ်ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ နားလည်ပါတယ်။ နေ့ရက်တိုင်းမှာ မြန်မာပြည်သူတွေဟာ အသက်ရှင်သန်ဖို့ တိုက်ပွဲဝင်နေရတယ်။ တိုင်းပြည်အတွက် အသက်တွေ စတေးခံနေရတယ်။ အမေရိကန် နိုင်ငံအနေနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ အခြေအနေ တိုးတက်လာဖို့ မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေနဲ့ပူပေါင်းပြီး နေ့တိုင်း အလုပ်လုပ်နေပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်လာဖို့ တစ်ချက်တည်းနဲ့ အားလုံးပြေလည်သွားမယ့် နည်းလမ်းရှိနေသယောင် မပြောချင်ပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ လုပ်နေတာ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီတွေ ပေးသွားမယ်။ ဒီမိုကရေစီလိုလားတဲ့ အတိုက်အခံတွေ ပိုအားကောင်းလာအောင် ကူညီပေးမယ်။ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို ဖိအားပေးတာ၊ အထီးကျန်ဖြစ်အောင် လုပ်တဲ့နည်းလမ်းတွေနဲ့ သူတို့သွားနေတဲ့ လမ်းကြောင်းကို ရပ်ပြီး၊ စစ်ပွဲတွေကို ရပ်တန့်အောင် ကြိုးစားမယ်။ အဲဒီကမှ မြန်မာနိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်ရောက်လာအောင် တွန်းအားပေးသွားပါမယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ထူးချွန်ပြီး ပါရမီရှိတဲ့သူတွေ၊ အခွင့်အလမ်းတွေ အများကြီးရှိပေမယ့် အခုလို အဖြစ်မျိုးတွေနဲ့ ကြုံနေရတာကို နားလည်ပါတယ်။ ဒီလို နားလည်လို့လည်း မြန်မာနိုင်ငံကို ဒီမိုကရေစီ၊ တိုးတက်မှုနဲ့ ကြွယ်ဝချမ်းသာမှု လမ်းကြောင်းပေါ် ပြန်ရောက်လာအောင် ကြိုးစားနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။