အမေရိကနိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီဌာနရဲႚ ူမန်မာိံိုင်ငံလူႚအခြင့်အရေး အစီရင်ခံစာထုတ်ူပန်ခဵက်

အမေရိကနိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီးဌာန ဒီမိုကရေစီ၊ လူႚအခြင့်အရေး၊ အလုပ်သမားရေးရာဌာန၊ လက်ထောက် ိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီး မင်္စတာ ယော်နသန် ဖာရာ သတင်းထောက်မဵားကို ရြင်းလင်းေူပာုကားနေစဉ်။ (Photo_ AFP) ပုံဋ္ဌကီးုကည့်လိုလ္တွင်။ >>

အမေရိကနိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီးဌာနက မတ်လ ၁၁ ရက်နေႚက ထုတ်ူပန်တဲ့ ၂၀၀၇ ခိုံြစ်အတြက် ထုတ်ူပန်တဲ့ ိံိုင်ငံတကာလူႚအခငြ့်အရေးအေူခအနေ ိံြစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာပၝ ူမန်မာိံိုင်ငံနဲႚ ပတ်သက်တဲ့ အခဵက်တေကြို ကောကိံြတ်တင်ူပထားပၝတယ်။

ဒီအစီရင်ခံစာအရ ူမန်မာိံိုင်ငံမြာ ၁၉၆၂ ခိုံြစ်ကတည်းကစလိုႚ ဖိံြိပ်တဲ့ စစ်အာဏာရြင်အစိုးရ အဆက်ဆက်အုပ်ခဵြပ်လာခဲ့္ဘပီး ၂၀၀၇ ခိုံြစ်အတြင်း ူမန်မာိံိုင်ငံရဲႚ လူႚအခြင့်အရေး မြတ်တမ်းဟာ ပိုမိုဆိုးဝၝး ခဋ္ဋတ်ူခံကြဵသြားခဲ့ေုကာင်း အလေးထားဖော်ူပထားပၝတယ်။ ဒီအစီရင်ခံစာဟာ သံဃာတော်တြေ ဦးဆောင်လြပ်ရြားခဲ့မအြပေၞ စစ်အစိုးရက အုကမ်းဖက် ိံြိမ်နင်းခဲ့မကြို မီးမောင်းထိုး ဖော်ူပထားတာ ူဖစ်တယ်လိုႚ အမေရိကနိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီးဌာန ဒီမိုကရေစီ၊ လူႚအခြင့်အရေး၊ အလုပ်သမားရေးရာဌာနက ယာယီလက်ထောက် ိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီး မင်္စတာ ယော်နသန် ဖာရာက အာအက်ဖ်အေကို ေူပာပၝတယ်။

စစ်အစိုးရဟာ ိံိုင်ငံသားတေရြဲႚ အခြင့်အရေးတေကြို ဆက်လက်ဖိံြိပ်ခဵြပ်ူခယ်ခဲ့ေုကာင်း၊ စက်တင်ဘာလအတြင်း ူဖစ်ပြားခဲတဲ့ ဆ္ဋိံူပပြဲတေအြတြင်း စစ်အစိုးရ လုံူခံြရေးတပ်ဖြဲႚတေရြဲႚ သတ်ူဖတ်မြေုကာင့် အနည်းဆုံး လူ ၃၀ လောက် သေဆုံးခဲ့ရေုကာင်း၊ တရားလက်လြတ် သတ်ူဖတ်မြ၊ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရ္ဘပီး ပေဵာက်ဆုံးမြ၊ အမဵိြးသမီးမဵား အပေၞသားမယား အဓမ္ထ ူပကြဵင်ႛမြတြေ ဆက်လက်ကဵြးလြန်နေဆဲပဲ ူဖစ်ေုကာင်း၊ ုကံႚခိုင်ရေး၊ စြမ်းအားရြင် စတဲ့ စစ်အစိုးရ ဖြဲႚစည်းပေးထားတဲ့ စစ်သြေး့ကအဖြဲႚတေရြဲႚ ူပည်သူတေအြပေၞ ေိံြာက်ယြက်မြတြေ တိုးပြားလာနေေုကာင်း ရေးသားထားပၝတယ်။ ဒၝ့အူပင် စစ်အစိုးရဟာ စက်တင်ဘာနဲႚ အောက်တိုဘာလအတြင်း ဒီမိုကရေစီတောင်းဆို ဆ္ဋိံူပပြဲတေမြြာ ပၝဝင်ပတ်သက်ခဲ့တယ်လိုႚ ယူဆရယူ ၃၀၀၀ ကေဵာ်၊ အင်အယ်လ်ဒီပၝတီဝင်အနည်းဆုံး ၃၀၀ ကေဵာ်၊ ၈၈ မဵိြးဆက်ကေဵာင်းသားမဵားအဖြဲႚဝင် အနည်းဆုံး ၁၅ ဦးတိုႚအပၝအဝင် ိံိုင်ငံသားအခြင့်အရေး လြပ်ရြားသူတေကြို အေုကာင်းူပခဵက် ခိုင်ခိုင်လုံလုံမရြိ၊ တရားစြဲ ဆိုူခင်းမရြိပဲ ထိန်းသိမ်းထားမြတြေ ကဵြးလြန်လုပ်ဆောင်ခဲ့ေုကာင်း၊ အင်အယ်လ်ဒီပၝတီ အထြေထေအြတြင်းရေးမြြး ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည်နဲႚ ဒု-ဥက္ကဌ ဦးတင်ဦးတိုႚကိုလည်း နေအိမ်အကဵယ်ခဵြပ်အူဖစ် ဆက်လက်ထိန်သိမ်းထားခဲ့ေုကာင်း ဖော်ူပထားပၝတယ်။

ဒီအစီရင်ခံစာထဲမြာပဲ စစ်အစိုးရဟာ ိံိုင်ငံသားတေရြဲႚ ကိုယ်ပိုင်အခြင့်အရေးတေကြို တင်းတင်းုကပ်ုကပ် ထိန်းခဵြပ်ထား္ဘပီး ူပည်သူတေရြဲႚ လြတ်လပ်စြာေူပာဆိုခြင့်၊ ရေးသားပံိုံြိပ်ခြင့်၊ စုရုံးခြင့်၊ အဖြဲႚအစည်းထူထောင်ခြင့်၊ ဘာသာရေးနဲႚ လြပ်ရြားမြတေကြို ကန်ႛသတ်ပိတ်ပင်ထားခဲ့ေုကာင်း၊ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ ိံိုင်ငံတကာ အင်ဂဵီအို အဖြဲႚအစည်းတေကြိုလည်း လြတ်လပ်စြာလုပ်ငန်းဆောင်ရြက်ခြင့် ူငင်းဆိုခဲ့ေုကာင်း ထောက်ူပထားပၝတယ်။

ဒၝ့အူပင် ဥပဒေမဲ့ တရားလက်လြတ် သတ်ူဖတ်မြ၊ ဖမ်းဆီးခံရ္ဘပီးနောက် ပေဵာက်ဆုံးမြ၊ ိံြိပ်စက်မြ၊ တူခားလူမဆန်တဲ့ ရက်စက်မြ၊ ဂုဏ်သိက္ခာထိခိုက်အောင် ူပမြူအူပစ်ပေးမြ၊ အကဵဉ်းထောင်တေနြဲႚ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတေရြဲႚ အေူခအနေ၊ ဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်းမြ၊ တဖက်စောင်းနင်း တရားစီရင်မြ၊ ဥပဒေမဲ့ အိမ်နဲႚမိသားစုတေကြို ဝင်ရောက် ေိံြာင့်ယြက်မြ၊ တိုင်းရင်းတေကြို ပေၞတာအူဖစ်အသုံးူပမြြ စတဲ့အေူခအနေတေကြိုလည်း က္ပတခုခဵင်းခြဲ္ဘပီး ဖော်ူပထားပၝတယ်။

တရားလက်လြတ် သတ်ူဖတ်မြ၊ ထိန်းသိမ်းခံရစဉ် သေဆုံးမြ၊ ူပည်သူတေကြို ေူမူမြြပ်မိုင်း မိုင်းရြင်းလင်းတေမြြာ အသုံးူပမြြေုကာင့် သေဆုံးဒဏ်ရာရမြတေနြဲႚ ပတ်သက်္ဘပီး အစီရင်ခံစာတြေ အေူမာက်အမဵား ပေၞထြက်ခဲ့ပေမယ့်လည်း စစ်အစိုးရဟာ တာဝန်ရြိတဲ့ အရာရြိတေကြို အူပစ်ပေးအရေးယူဖိုႚ ပဵက်ကြက်ခဲ့ေုကာင်း ထောက်ူပထားပၝတယ်။ ဒၝ့အူပင် စစ်အစိုးရအာဏာပိုင်တေဟြာ စက်တင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေႚနဲႚ ၃၀ ရက်နေႚ တေမြြာ ရန်ကုန်္ဘမိြႚ ရေးဝေးသုႍာန်မြာ အရေအတြက်မဵားူပားတဲ့ အလောင်းတေကြို အစုလိုက်အူပံလြိုက် မီးရြိႚခဲ့ေုကာင်း ခိုင်လုံတဲ့ သတင်းရပ်ကြက်တေကြ ကုလသမဂ္ဂလူႚအခြင့် အရေးအထူးကိုယ်စားလြယ် မင်္စတာ ပင်နဲရိုးကို ေူပာဆိုခဲ့ေုကာင်း ထောက်ူပထားပၝတယ်၊၊ စက်တင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေႛကလည်း ဆရာတော် ဦးသီလဝံသဟာ ထိန်းသိမ်းခံရစဉ် စစ်သားတေကြ အခဵက်ပေၝင်းမဵားစြာ ဒဏ်ရာတြေေုကာင့် ူမစ်ဋ္ဌကီးနား္ဘမိြႚဆေးရုံမြာ ပဵံလြန်တော်မူသြားခဲ့ေုကာင်း၊ လူမသိသူမရြိ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားမြ၊ ဖမ်းဆီးခံရ္ဘပီးနောက် ပေဵာက်ဆုံးမြတေအြတြက် မိသားစုက ဆက်သြယ်အေုကာင်းုကားဖိုႛ ဋ္ဌကိြးပမ်းခဲ့ပေမယ့် အာဏာပိုင်တေဖြက်က မသိကဵိြးကဋ္ဋူံပထြားေုကာင်း၊ ကုလသမဂ္ဂလူႚအခြင့်အရေးအထူး ကိုယ်စားလြယ် မင်္စတာ ပင်နဲရိုးရဲႚ အစီရင်ခံစာအရဆိုရင် ထိန်းသိမ်းခံရ္ဘပီးနောက် ပေဵာက်ဆုံးမြ အနည်းဆုံး ၇၄မြ ရြိေုကာင်းကိုလည်း ထောက်ူပထားပၝတယ်၊၊ အကဵဉ်းသားတေအြပေၞ ိံြိပ်စက်မြ၊ ထိန်းသိမ်းထားမအြေူခအနေတေဟြာ ိံိုင်ငံတကာ သတ်မြတ်ခဵက်တေနြဲႚ ညီႌြတ်မမြရြိေုကာင်း မင်္စတာ ပင်နဲရိုးရဲႚ ဒီဇင်ဘာက အစီရင်ခံစာကို ကိုးကား္ဘပီး ဆက်လက် ဖော်ူပထားပၝတယ်၊၊ ဒၝ့အူပင် အိုင်စီအာစီ ိံိုင်ငံတကာုကက်ေူခနီအဖြဲႚအပေၞ အကဵဉ်းထောင်တြေ သြားရောက်ခြင့်ကိုလည်း ူမန်မာစစ်အစိုးရက ဆက်လက် ူငင်းပယ်ထားခဲ့ေုကာင်း၊ ကရင်၊ ကခဵင်၊ ကယား၊ ရခိုင်ူပည်နယ်ေူမာက်ပိုင်းနဲႛ ပဲခူးတိုင်းတိုႛမြာ တိုင်းရင်းသားတေကြို စစ်တပ်အတြက် ပေၞတာအထမ်းသမားအူဖစ် အသုံးူပမြြတြေ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ေုကာင်း ဖော်ူပထားပၝသေးတယ်။

အာဏာပိုင်တေရြဲႚ အဓမ္ထသားမယားူပကြဵင်မနြဲႚ ပတ်သက်လိုႛလည်း ဖေဖော်ဝၝရီလ ၂ ရက် နေႚက ကခဵင်ူပည်နယ်၊ ပူတာအို္ဘမိြႚတောင်ဖက်က ရြာတရြာမြာ အသက် ၁၄ နဲႚ၁၆ ိံြစ် ုကား ကခဵင်တိုင်းရင်းသူ ၄ ဦးကို အရာရြိ ၃ ဦး၊ စစ်သား ၄ ဦး ပၝဝင်တဲ့ ဒေသခံစစ်တပ်က မုဒိန်းကဵင့်မကြဵြးလြန်ခဲ့မကြို ထောက်ူပထားပၝတယ်။ ဒီမိန်းခလေး ၄ ဦးအပေၞ မုဒိန်းမကြဵြးလြန်ခဲ့တဲ့ စစ်ဗိုလ်တေကြ မိသားစုကို ဒေၞလာငြေ ၂၀၀ ကေဵာ်နဲႛ ညီမ္တွတဲ့ ူမန်မာကဵပ်ငြေ ၂သိန်း ၉သောင်းကို နစ်နာေုကးအူဖစ်ပေး္ဘပီး၊ မိသားစုကို ိံြတ်ပိတ်ဖိုႛ အားထုတ်ခဲ့ေုကာင်း၊ မိသားစုက နောက်ပိုင်းမြာ ဒီမုဒိန်းမကြိင်္စကို လြတ်လပ်တဲ့ သတင်းမီဒီယာတေကြို ေူပာုကားခဲ့တာေုကာင့် မုဒိန်းကဵင့်ခံရတဲ့ မိန်းကလေး ၄ ဦးစလုံးကို ဖမ်းဆီး္ဘပီး၊ ထောင်ခဵလိုက်ေုကာင်း၊ တူခားူပည်နယ်နဲႚတိုင်းတေမြြာ စစ်တပ်က အလားတူ ကဵြးလြန်ခဲ့တဲ့ မုဒိန်းမြတေကြိုလည်း တခုခဵင်း အသေးစိတ် ဖော်ူပထားပၝတယ်။

စာနယ်ဇင်းတေအြပေၞဖိံြိပ်မြ၊ ဆင်ဆာူဖတ်တောက်မြ၊ အင်တာနက် ပိတ်ပင်မြ၊ အစိုးရဆန်ႛကဵင်တဲ့ အတြေးအခေၞရြိသူလိုႚ ယူဆရသူတေကြို စောင့်ုကည့်ေိံြာက်ယြက်မြ၊ ထိန်းသိမ်းထောင်ခဵမြတေကြိုလည်း ဆက်လက်ကဵြးလြန်ခဲ့ေုကာင်း၊ ဇြန်လအတြင်း ဒေၝင်းမာန်ကဗဵာ ူဖန်ႛဝေမနြဲႛ ထောင်ဒဏ် ၁၉ိံြစ် ခဵမြတ်ခံရတဲ့ အင်အယ်လ်ဒီအဖြဲႚဝင် ကိုအောင်သန်းနဲႚ ပဲခူးတက္ကသိုလ်ကေဵာင်းသား ကိုဇေယဵအောင်တိုႛအမအြပၝအဝင် စာရေးဆရာတြေ၊ သတင်းစာဆရာတြေ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရမြတေကြိုလည်း ထောက်ူပထားပၝတယ်။ အသက် ၇၆ ိံြစ် ရြ္ဘိပီူဖစ်တဲ့ ဟံသာဝတီ သတင်းစာဆရာဋ္ဌကီး ဦးဝင်တင်အပၝအဝင် စစ်အစိုးရရဲႚ အကဵဉ်းထောင်တေထြဲမြာ ထိန်းသိမ်းခံထားရတဲ့ သတင်းစာဆရာ အနည်းဆုံး ၇ ဦးရြိေုကာင်း နယ်စည်းမထားသတင်းထောက်မဵားအဖြဲႚရဲႚ ဖော်ူပခဵက်ကို ကိုးကား္ဘပီး ဖော်ူပထားပၝတယ်။ ဒၝ့အူပင် အဓမ္ထလုပ်အားပေးခိုင်းစေမြ၊ လုပ်သားတေရြဲႚ လုပ်ငန်းခြင်နဲႛ လုပ်ခလစာ နိမ့်ကဵမြ စတဲ့အေူခအနေတေကြိုလည်း စာမဵကိံြာ ၅၅ မဵကိံြာပၝတဲ့ ဒီအစီရင်ခံစာထဲမြာ ူပည့်ူပည့်စုံစုံ ထောက်ူပဝေဖန် ထားပၝတယ်။

ဒီလို အဖက်ဖက်ကခဋ္ဋတ်္ဘခံကြနေတဲ့ ူမန်မာိံိုင်ငံရဲႚ လူႚအခြင့်အရေးအေူခအနေတြေ တိုးတက်လာရေးအတြက်လည်း အမေရိကန်အနေနဲႚ ဆက်လက်ဋ္ဌကိြးပမ်းသြားမယ်လိုႛ အမေရိကနိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီးဌာန ဒီမိုကရေစီ၊ လူႚအခြင့်အရေး၊ အလုပ်သမားရေးရာဌာနက ယာယီလက်ထောကိံိုင်ငူံခားရေးဝန်ဋ္ဌကီး မင်္စတာ ယော်နသန် ဖာရာက ေူပာပၝတယ်။

ူမန်မာိံိုင်ငံက လူႚအခြင့်အရေးအေူခအနေတြေ တိုးတက်ကောင်းမြန်လာဖိုႚနဲႚ လူထုအဖြဲႚ အစည်းတေအြပေၞ ထောက်ခံအားပေးမြတေကြို အမေရိကနိံိုင်ငံအနေနဲႚ ိံိုင်ငံတကာနဲႚ လက်တြဲ္ဘပီး ဆက်လက်ဆောင်ရြက်သြားမြာ ူဖစ်တယ်လိုႛ မင်္စတာ ဖာရာက ေူပာသြားတာပၝတယ်။