ໃນວັນທີ 8 ພຶສຈິກາ 2021 ທີ່ຜ່ານມາ, ອົງກອນພາກປະຊາສັງຄົມໄທຍ ອອກຖແລງການຄັດຄ້ານ ການສ້າງເຂື່ອນໃນແມ່ນ້ຳຂອງ ແລະ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຣັຖບານໄທຍ ຢຸດການຮັບຊື້ໄຟຟ້າ ຈາກປະເທດລາວເພີ່ມເຕີມ ຫຼັງຈາກ ຄະນະກັມການພລັງແຫ່ງຊາດ ປະເທດໄທຍ ຈະຮັບຊື້ໄຟຟ້າຈາກລາວເພີ່ມເຕີມ ຈາກເຂື່ອນໄຟຟ້າ 3 ໂຄງການ.
ທ່ານ ສຸວິດ ກຸຫຼາບວົງສ໌ ຜູ້ປະສານງານເຄືອຂ່າຍປະຊາຊົນ 8 ແຂວງ ແມ່ນ້ຳຂອງປະເທດໄທຍ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນວັນທີ 9 ພຶສຈິກາ ວ່າ:
" ໃນ ຫຼັກການເຮົາຍັງຢືນຢັນວ່າ ຄັດຄ້ານຄືບໍ່ເຫັນດີກັບການສ້າງເຂື່ອນກັ້ນແມ່ນ້ຳຂອງ ການຊື້ໄຟ ເຮົາກໍຄັດຄ້ານເລື່ອງໄທຍ ໄປຊື້ໄຟກໍເປັນສວນນຶ່ງ ກະຄື ມັນສ້າງພາລະ ແລ້ວປະເທດໄທຍ ກໍມີຣະບົບໄຟສຳຮອງທີ່ຫຼາຍເກີນ ເພາະສະນັ້ນ ແຕ່ລະຈຸດ ເຮົາກໍຈະຕ້ອງເຮັດການໂຕ້ແຍ້ງໄປ."
ອົງກອນພາກປະຊາສັງຄົມໄທຍ ໄດ້ອອກຖແລງການ ຕ້ານການກໍ່ສ້າງເຂື່ອນໃນ ວັນທີ 8 ພຶສຈິກາ ຊຶ່ງມີເນື້ອໃນວ່າ:
- ການຊື້ໄຟຟ້າຈາກໂຄງການເຂື່ອນແມ່ນ້ຳຂອງ 2 ແຫ່ງ ຄື ເຂື່ອນປາກແບງ ທີ່ກໍ່ສ້າງ ຫ່າງຈາກຊາຍແດນໄທຍ 80 ກິໂລແມັດ ແລະ ເຂື່ອນປາກລາຍ ທີ່ຫ່າງຈາກຊາຍແດນໄທຍ 60 ກິໂລແມັດ ໂດຍ ເຂື່ອນທັງສອງ ຈະຍິ່ງສ້າງຜົລກະທົບຮຸນແຮງ ແລະຊ້ຳເຕີມຕໍ່ສະພາບ ຣະບົບນິເວດ ແມ່ນ້ຳຂອງ ແລະ ວິຖີຊີວິດຂອງປະຊາຊົນແຄມນ້ຳຂອງ ໃຫ້ຮຸນແຮງຂຶ້ນ. ປັດຈຸບັນ ຊາວບ້ານແຄມນ້ຳຂອງ ປະເຊີນກັບບັນຫາຈາກເຂື່ອນຢູ່ແລ້ວ ທັງການຂຶ້ນລົງຂອງລະດັບນ້ຳ ທີບໍ່ປົກຕິ ຜິດຣະດູການ ການຫຼຸດລົງ ການຂາດແຄນນ້ຳໃນໄລຍະຣະດູແລ້ງ.
- ການເລັ່ງໃຫ້ມີການຊື້ໄຟຟ້າ ຈາກໂຄງການເຂື່ອນແມ່ນ້ຳຂອງ 2 ແຫ່ງ ແລະ ເຂື່ອນນ້ຳງື່ມ 3 ຫັ້ນ ມີຂໍ້ສັງເກດວ່າ ເປັນການຕັດສິນໃຈແບບຮີບດ່ວນ ຂາດຄວາມໂປ່ງໃສ ແລະບໍ່ມີຄວາມຊອບທັມ. ແຜນດັ່ງກາວ ສວນທາງກັບສະຖານະການພລັງງງານ ຂອງປະເທດໄທຍ ທີ່ມີໄຟຟ້າສຳຮອງ ຫຼາຍກວ່າ 50 ເປີເຊັນ ແລະຄ່າໄຟຟ້າທີ່ແພງຂຶ້ນ ຊຶ່ງກາຍເປັນພາລະ ຂອງຜູ້ບໍຣິໂພກ ໃນປັດຈຸບັນ ແລະ ນຳມາສູ່ຄຳຖາມທີ່ວ່າ ແມ່ນ ຫຼືບໍ່ວ່າ ແຜນການຮັບຊື້ໄຟຟ້າເທື່ອນີ້ ເກີດຈາກແຮງຜັກດັນຂອງບໍຣິສັດ ຂນາດໃຫຍ່ໃນໄທຍ ຊຶ່ງມີເປົ້າໝາຍ ການລົງທຶນ ໃນໂຄງການສ້າງເຂື່ອນຢູ່ແລ້ວ.
- ປະສົບການທີ່ຜ່ານມາເຫັນວ່າ ເຂື່ອນໄຟຟ້າ ບໍ່ແມ່ນທາງອອກສຳລັບການປ່ຽນຜ່ານ ພລັງງານຂອງປະເທດໄທຍ ແລະຂົງເຂດເຂື່ອນມີຕົ້ນທຶນທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງຊີວະພາບ ແລະວິຖີຊີວິດ ຂອງຊຸມຊົນ ປະຊາຊົນທີ່ເພິ່ງພາແມ່ນ້ຳຂອງ ຄືຜູ້ແບກຫາບພາລະຜົລກະທົບ ທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະສັງຄົມ.
ຕົວແທນອົງການຈັດຕັ້ງພາກປະຊາສັງຄົມເຫັນວ່າ ປັດຈຸບັນນີ້ ມັນເກີດວິກິດການນ້ຳ ໃນແມ່ນ້ຳຂອງຍ້ອນການສ້າງເຂື່ອນ. ທ່ານ ນິວັດ ຣ້ອຍແກ້ວ ປະທານກຸ່ມຮັກຊຽງຂອງ ອົງກອນພາກປະຊາສັງຄົມ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
"ຜູ້ກ່ຽວຂ້ອງ ໃນເລື່ອງຂອງພລັງງານໃນປະເທດໄທຍນີ້ ກັບເລື່ອງຂອງເຂື່ອນນີ້ ລວມເຖິງຣັຖບານໄທຍນຳ ກະຍັງບໍ່ໄດ້ເຫັນເຖິງບັນຫາຂອງເຂື່ອນ ເຫັນເຖິງບັນຫາຂອງແມ່ນ້ຳຂອງ ທີ່ເກີດຂຶ້ນຈາກເຂື່ອນ ວ່າ ດຽວນີ້ ວິກິດແລ້ວ ຊຶ່ງພີ່ນ້ອງປະຊາຊົນກະຮຽກຮ້ອງມາຕລອດ ແລ້ວທຸກຢ່າງກໍເປັນທີ່ກະຈ່າງແຈ້ງ."
ມັນເປັນເລື່ອງທີ່ຍາກ ສຳລັບນັກວິຊາການລາວ ຢູ່ພາຍໃນປະເທດ ທີ່ຈະສະແດງຄຳຄິດເຫັນ ຕ້ານກັບການສ້າງເຂື່ອນ ເພາະຣັຖບານລາວເຫັນວ່າ ການສ້າງເຂື່ອນເປັນບູລິມະສິດ. ເຈົ້າໜ້າທີ່ດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະສັງຄົມ ມະຫາວິທະຍາໄລແຫ່ງຊາດ ໄດ້ກາວຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຍເສຣີ ໃນວັນທີ 9 ພຶສຈິກາ ວ່າ:
“ຜົລກະທົບຕາມມາຫັ້ນ ມັນມີຫຼາຍຢູ່ແລ້ວ ສິ່ງແວດລ້ອມເກີດຂຶ້ນແລ້ວເຈົ້າຕ້ອງ ຈັດການແນວໃດ ເຮັດຈັ່ງໃດຫັ້ນ ອັນປະຊາຊົນບໍ່ ຫຼືວ່າ ຜູ້ເຂື່ອນໄຫວການສ້າງເຂື່ອນຫັ້ນນ່າ ວ່າຕ້ອງສຶກສາແລ້ວ ເປັນຈັ່ງໃດ ອີ່ຫຍັງຫັ້ນນ່າ ເຮົາຊິຂັດເຂົາເຈົ້າຫັ້ນມັນກໍຍາກ.”
ທ່ານ ກ່າວຕື່ມວ່າ ໂຄງການເຂື່ອນໄຟຟ້າໃນລາວ ບໍ່ວ່າຈະເປັນເຂື່ອນນ້ຳຂອງ ແລະເຂື່ອນຕາມແມ່ນ້ຳສາຂາກໍຕາມ ຣັຖບານຈະໃຫ້ຄວາມສຳຄັນ ຫຼາຍກວ່າຜົລກະທົບ ທາງດ້ານສິ່ງແວດລ້ອມ ແລະສັງຄົມ. ໄລຍະທີ່ຜ່ານມາ ຣັຖບານລາວ ພຍາຍາມທີ່ສຸດທີ່ຈະຜັກດັນໃຫ້ປະເທດໄທຍຮັບຊື້ໄຟຟ້າ ຈາກປະເທດລາວ ທີ່ຜະລິດຈາກເຂື່ອນແມ່ນ້ຳຂອງ ແລະແມ່ນ້ຳສາຂາ. ເຈົ້າໜ້າທີ່ກະຊວງພລັງງານ ແລະບໍ່ແຮ່ ກ່າວວ່າ:
“ເຂື່ອນນ້ຳຂອງຫັ້ນຂະເຈົ້າມີແຜນສ້າງຮຽບຮ້ອຍແລ້ວ ແລ້ວຣັຖມົນຕຣີເພິ່ນປະຊຸມກັນເນາະ ຜັກດັນຈະຂາຍໃຫ້ໄທຍໃຫ້ໝົດ ຫັ້ນນ່າ ຂອງຫລວງພຣະບາງ ກະຜົລກະທົບເລື່ອງມໍລະດົກໂລກ ກະທາງນີ້ຍັງແກ້ໄຂກັນຢູ່.”
ຄະນະກັມການ ນະໂຍບາຍພລັງງານແຫງຊາດ ປະເທດໄທຍ ເຫັນດີຊື້ໄຟຟ້າຈາກໂຄງການເຂື່ອນ 3 ແຫ່ງ ຄື: ໂຄງການເຂື່ອນ້ຳງື່ມ 3, ໄທຍຈະຮັບຊື້ໃນລາຄາເກືອບ 2.9 ບາດ ຕໍ່ຫົວໜ່ວຍ. ໂຄງການເຂື່ອນປາກແບງ, ໄທຍຈະຮັບຊື້ໃນລາຄາເກືອບ 2.8 ບາດ ຕໍ່ຫົວໜ່ວຍ. ໂຄງການເຂື່ອນປາກລາຍ, ໄທຍຈະຮັບຊື້ໃນລາຄາເກືອບ 3 ບາດ ຕໍ່ຫົວໜ່ວຍ.
ອັດຕຣາການຮັບຊື້ໄຟຟ້າ ຈະຄົງລາຄາຕລອດສັນຍາ ແລະປັດຈຸບັນ ການໄຟຟ້າຝ່າຍຜລິດແຫ່ງປະເທດໄທຍ ຫຼື Electricity Generating Authority of Thailand (EGAT) ເປັນຜູ້ຮັບຜິດຊອບລົງນາມ ໃນບົດບັນທຶກຄວາມເຂົ້າໃຈ ການຊື້ຂາຍໄຟຟ້າ ຫຼື Tariff Memorandum Of Understanding (MOU) ຈາກເຂື່ອນໄຟຟ້າທັງ 3 ແຫ່ງ ແລະການຮັບຊື້ໄຟຟ້າ ຈາກ 9,000 ເມກາວັດ ມາເປັນ 10,500 ເມກາວັດ.