ອັຕຣາ ການເສັຽຊີວິຕ ຂອງແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າ ໃນຂະນະຖືພາ ຍັງສູງ

ຢູ່ປະເທດລາວ ບາງແຂວງຍັງມີອັຕຣາ ການຕາຍຂອງແມ່ຍິງຖືພາ ແລະເດັກນ້ອຍ ໃນຂະນະເກີດລູກສູງຢູ່ ເຮັດບໍ່ໄດ້ຕາມເປົ້າໝາຍທີ່ວາງໄວ້. ເຊັ່ນຢູ່ເມືອງລະມາມ ແຂວງເຊກອງ, ເມືອງບໍຣິຄັນ ແຂວງບໍຣິຄໍາໄຊ ແລະເມືອງໂພນທອງ ແຂວງຫລວງພຣະບາງ ໃນ 9 ເດືອນທີ່ຜ່ານມານີ້.

ສະເພາະຢູ່ເມືອງລະມາມ ຍັງພົບແມ່ຍິງຖືພາ ແລະເດັກນ້ອຍຊົນເຜົ່າກະຕູ, ຊົນເຜົ່າອາລັກ ແລະຊົນເຜົ່າກູຍ ຫລືຊົນເຜົ່າສ່ວຍ ຕາຍໃນຂະນະທີ່ ເກີດລູກຫລາຍ ຮວມທັງຜູ້ເປັນແມ່ ທີ່ມີອາຍຸຕໍ່າກວ່າ 18 ປີ ຊຶ່ງເກີດລູກຢູ່ໄຮ່, ຢູ່ສວນ ຫລືຢູ່ເຮືອນ, ເຮັດວຽກໜັກ ໃນລະຫວ່າງຖືພາ, ເຮັດໃຫ້ເກີດລູກ ກ່ອນກໍານົດ ແລະລູກກິນນົມແມ່ບໍ່ໄດ້.

ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງຢູ່ເມືອງລະມາມ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີໃນມື້ວັນທີ 14 ຕຸລານີ້ວ່າ:

“ເດັກຕາຍນີ້ ມັນເກີດບໍ່ຄົບເດືອນເນາະ ປະມານ 7 ເດືອນຫລືວ່າ 7 ເດືອນປາຍຈັ່ງຊີ້ ບາງເທື່ອກໍເກີດຢູ່ໄຮ່ຈັ່ງຊີ້ນ່າ ແລ້ວກໍມາບ້ານ. ສ່ວນຫລາຍແມ່ນເກີດເອງ ຢູ່ໃນເຂດໂຮງໝໍນ້ອຍ ອັນດັບ 1 ກໍແມ່ເດັກເກີດບໍ່ຖ້ວນເດືອນຫັ້ນແຫລະ ດູດນົມແມ່ບໍ່ໄດ້ຈັ່ງຊີ້ນີ້ນ່າ ເກີດມາແບບ 5-6 ເດືອນແລ້ວກໍເສັຽ. ໂຕແມ່ຕາຍນີ້ ຕາມການບອກເລົ່າ ຂອງແພດໝໍເຮົາກໍວ່າ ຕາມກວດເລືອດເບິ່ງຫັ້ນ ຍ້ອນໄຂ້ຍຸງລາຍ.”

ແລະວ່າ ການຫລຸດຜ່ອນ ອັຕຣາການຕາຍ ຂອງແມ່ຍິງຖືພາ ແລະເກີດລູກ ຖືວ່າຍັງບໍ່ບັນລຸເປົ້າໝາຍ ທີ່ທາງການກໍານົດໃຫ້ໄດ້ 0 ຄົນ ແລະໃນໄລຍະ ການແພ່ລະບາດຂອງ ໂຄວິດ-19 ຫລາຍ. ແມ່ຍິງຖືພາຊົນເຜົ່າຫລາຍຄົນ ພາກັນຄິດວ່າ ບໍ່ຢາກໄປໃກ້ແພດ ເພື່ອຂໍຄໍາປຶກສາ ເພາະຢ້ານຕິດໂຄວິດ-19, ລູກຈະຕາຍ ແຕ່ມາຮອດດຽວນີ້ ພວກເຂົາເຈົ້າ ເຂົ້າໃຈຫລາຍຂຶ້ນກວ່າເກົ່າແລ້ວ ແຕ່ກໍຍັງມີບັນຫາ ທີ່ແກ້ບໍ່ຕົກ ຄືແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າ ຍັງເຮັດວຽກໜັກ ໃນລະຫວ່າງຖືພາ, ເຮັດໃຫ້ແມ່ຍິງຖືພາ ແລະລູກນ້ອຍ ຕົກຢູ່ໃນຄວາມສ່ຽງ, ຕ້ອງໄດ້ອະທິບາຍ ໃຫ້ຜູ້ເປັນຜົວ ແລະຄອບຄົວເຂົ້າໃຈ ແລະລະມັດລະວັງ, ໃຫ້ເຂົ້າໃຈເຖິງສາເຫດ ທີ່ເຮັດໃຫ້ແມ່ຍິງຖືພາ ແລະລູກຕາຍ.

ດັ່ງເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ຢູ່ເມືອງລະມາມ ຜູ້ດຽວກັນນີ້ເວົ້າວ່າ:

“ເຂົາຈະເຮັດວຽກໜັກ ກວ່າຜູ້ຊາຍເດ໋ ຖືພາຄາທ້ອງຢູ່ນີ້ ກໍໄປຢູ່ໄຮ່ໄປເຮັດໄຮ່ໄປເຮັດສວນ ບໍ່ໄດ້ຢູ່ບໍ່ໄດ້ເຊົາ ແບກຟືນອີ່ຫຍັງຕ່າງໆ. ແພດໝໍແນະນໍາຢູ່ແຕ່ວ່າ ແຕ່ເຂົາກໍເຮັດບໍ່ໄດ້ ສໍາລັບຄວາມຄິດສ່ວນຕົວນ່າ ໂຕນີ້ນ່າກໍຄິດວ່າ ເຮົາຊິພະຍາຍາມລະດົມ ຄອບຄົວວ່າ ໃນຊ່ວງທີ່ເຈົ້າຖືພາຫັ້ນ ແຫລະເນາະ ກໍໃຫ້ແບ່ງເບົາພາຣະ ໃນວຽກໂຕທີ່ວ່າ ບໍ່ໃຫ້ມີການໃຊ້ແຮງງານ ໃນໄລຍະທີ່ວ່າຖືພາຫັ້ນ.”

ຢູ່ແຂວງເຊກອງ ອີງຕາມຄໍາເວົ້າຂອງເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງເມືອງລະມາມ ຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ໃນມື້ວັນທີ 14 ຕຸລານີ້ ແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າ ສ່ວນຫລາຍ ຈະບໍ່ໄປກວດສຸຂພາບ ຢູ່ສຸຂສາລາ ເນື່ອງຈາກ ບ້ານຢູ່ເຂດຫ່າງໄກ ສອກຫລີກ ທຸກຍາກ, ການເດີນທາງໄປ-ມາ ຫຍຸ້ງຍາກ, ບໍ່ມີເງິນຈ້າງຣົຖໄປຫາສຸຂສາລາ ຊຶ່ງທາງພາກສ່ວນ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ຄວນຈະຕິດຕາມ ໃຫ້ຄວາມຊ່ອຍເຫລືອ.

ຢູ່ເມືອງບໍຣິຄັນ, ແຂວງບໍຣິຄໍາໄຊ ນາງປະດຸງຄັນຜູ້ນຶ່ງ ເວົ້າເຖິງສຸຂສາລາ ຢູ່ບ້ານພູຄໍາວ່າ 9 ເດືອນທີ່ຜ່ານມາ ບໍ່ພົບແມ່ຍິງຖືພາເສັຽຊີວິຕ, ແຕ່ຍັງພົບເດັກນ້ອຍ ເຜົ່າມົ້ງທີ່ເກີດໃໝ່ເສັຍຊີວິຕ ແລະມີແຕ່ເດັກນ້ອຍ ອາຍຸຕໍ່າກວ່າ 5 ປີເສັຽຊີວິຕ 2-3 ຄົນ. ໃນໄລຍະໂຄວິດ-19 ຣະບາດ ຜູ້ເປັນແມ່ເຮັດວຽກໜັກກວ່າເກົ່າ ຄືປູກມັນຕົ້ນຫລາຍຂຶ້ນ ຍ້ອນໄດ້ລາຄາດີ, ເຮັດໃຫ້ພວກເຂົາເຈົ້າ ເກີດລູກກ່ອນກໍານົດ, ລູກທີ່ເກີດມາບໍ່ສົມບູນ.

ດັ່ງທີ່ນາງກ່າວວ່າ:

“ເດັກເກີດບໍ່ຖ້ວນເດືອນ ແມ່ນມີຜູ້ນຶ່ງເດ໋ ຕາຍຢູ່ໂຮງໝໍ ເພິ່ນເຈັບທ້ອງແລ້ວມາໂຮງໝໍວ໋າ ແລ້ວທ້ອງກໍຍັງນ້ອຍຢູ່ ແລ້ວເຂົາກໍຍັງບໍ່ຮອດເດືອນເກີດ ແລ້ວເກີດມາເລີຍ ແລ້ວເດັກນ້ອຍໂຕກໍນ້ອຍໆຫັ້ນ ເພິ່ນເປັນເດັກນ້ອຍເພິ່ນກໍບໍ່ຮູ້ຮັກສາເດ໋ ເພິ່ນກໍເຮັດຢູ່ເຮັດວຽກໜັກເຮັດຕາມທີ່ວ່າ ເຂົາເຮັດຫັ້ນເດ໋ ແຮງດີ ລາວເກີດຢູ່ນີ້ ຄັນເກີດຢູ່ເຮືອນກໍແຮງ ເປັນອັນຕະລາຍຕໍ່ແມ່. ເດັກຕາຍທີ່ວ່າເປັນຖອກທ້ອງບໍ່ ເປັນອັກເສບປອດນ່າ ເຂົາໄປໂຮງໝໍແຂວງລະຖືວ່າເຂົາໄປຕາຍຢູ່ພຸ້ນ ເພາະວ່າແມ່ຫັ້ນນ່າ ກໍບໍ່ຮູ້ເນາະ ເດັກນ້ອຍເປັນແຮງຈຶ່ງພາໄປຫັ້ນ ຂົນພາໄປຮອດແລ້ວເຂົາປົວບໍ່ທັນນ່າ.”

ທີ່ເມືອງໂພນທອງ ແຂວງຫລວງພຣະບາງ ເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງທ່ານນຶ່ງ ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ໃນມື້ວັນທີ 14 ຕຸລານີ້ວ່າ 9 ເດືອນທີ່ຜ່ານມາ ຢູ່ເມືອງນີ້ ກໍພົບແມ່ຍິງຖືພາ ຊົນເຜົ່າມົ້ງ ອາຍຸຕໍ່າກວ່າ 18 ປີຕາຍຕອນຖືພາໄດ້ 2 ອາທິດຍ້ອນຖືພາ ລູກນອກພົກ, ບໍ່ໄດ້ໄປຝາກທ້ອງ ຢູ່ສຸຂສາລາໃກ້ບ້ານ ເຮັດໃຫ້ທາງຫ້ອງການສາທາຣະນະສຸຂເມືອງ ທີ່ພະຍາຍາມເຮັດໃຫ້ ອັດຕຣາແມ່ຍິງຖືພາ ເສັຽຊີວິຕເປັນ 0 ນັ້ນບໍ່ໄດ້ຕາມແຜນການ.

“ເພິ່ນກໍຢາກກົດໃຫ້ມັນເປັນ 0 ແຕ່ວ່າທາງເຮົາກໍບໍ່ມີວິທີ. ປີນີ້ຫາຈະມາເກີດກໍຣະນີນີ້ ຖືວ່າເປັນກໍຣະນີທໍາອິດ ແລ້ວໜ້າເສັຽດາຍທີ່ວ່າ ຄົນເຈັບມາ, ມາໂຮງໝໍເຮົາຢາກຊ້າເກີນໄປ ໂດຍສະເພາະຊົນເຜົ່າຫັ້ນແຫລະ ໂດຍ ການເຂົ້າເຖິງການບໍຣິການນີ້ ຢາກຍາກ ຖືພາຊິມາຝາກທ້ອງ ຈັ່ງຊີ້ກໍໂອ໋ ຍາກຫລາຍ ເຂົາເຈົ້າຕອບເຮົາງ່າຍທີ່ສຸດ ກໍຄືວ່າເອີ ບໍ່ເປັນຫຍັງ ຂ້ອຍຊິມາເຮັດຫຍັງ ມາຫາແພດ ຄືວ່າເປັນໜ້ອຍດຽວນຶ່ງ.”

ທ່ານກ່າວຕໍ່ໄປວ່າ ເຈົ້າໜ້າທີ່ ຫ້ອງການສາທາຣະນະສຸຂ ໄດ້ລົງເຄື່ອນໄຫວ ໃຫ້ແມ່ຍິງຖືພາໄປຝາກທ້ອງ ເພື່ອຄວາມປອດພັຍ ຂອງແມ່ ແລະລູກນ້ອຍ ແລະທັງໂຄສະນາ ຜ່ານສື່ຕ່າງໆ ຮວມທັງທາງໂທຣະໂຄ່ງນໍາດ້ວຍ, ແຕ່ກໍຍັງບໍ່ທັນເຂົ້າໃຈວ່າ ເປັນຍ້ອນຫຍັງ ພວກເຂົາເຈົ້າ ຈຶ່ງບໍ່ປະຕິບັດຕາມ, ຕ້ອງໄດ້ຖອດຖອນບົດ ຮຽນກັນຕື່ມ. ສ່ວນວ່າ 9 ເດືອນທີ່ຜ່ານມານີ້ ຢູ່ເມືອງໂພນທອງ ຍັງບໍ່ພົບເດັກ ນ້ອຍເກີດມາມີຊີວິຕ ແລ້ວຕາຍເທື່ອ.

ທີ່ນະຄອນຫລວງພຣະບາງ ແມ່ຍິງຖືພາຜູ້ນຶ່ງ ເວົ້າໃນມື້ດຽວກັນນີ້ວ່າ ແມ່ຍິງຖືພາຢູ່ໃນຕົວເມືອງ ຈະມີຄວາມຮູ້ ເຣື່ອງການຝາກທ້ອງຢູ່ໂຮງໝໍ ຢ່າງໜ້ອຍ 4 ເທື່ອ ເພື່ອໃຫ້ທ່ານໝໍປະເມີນຄວາມສ່ຽງຂອງແມ່ ແລະລູກນ້ອຍ ແລະເພື່ອໃຫ້ແມ່ ແລະລູກນ້ອຍ ມີຊີວິຕ ຢູ່ລອດປອດພັຍ ແລະແຂງແຮງ. ສ່ວນວ່າແມ່ຍິງຖືພາຊົນເຜົ່າ ຢູ່ເຂດຫ່າງໄກ ແມ່ນບໍ່ເຫັນມາຝາກທ້ອງ ຢູ່ສຸຂສາລາ ຫລືເປັນຍ້ອນ ບໍ່ຮູ້ຂໍ້ມູນຂ່າວສານ ຊຶ່ງພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ຕ້ອງໂຄສະນາແນະນໍາ ໃຫ້ພວກເຂົາເຈົ້າເຂົ້າໃຈ ແລະຮູ້ຄືກັນກັບແມ່ຍິງ ຖືພາຢູ່ໃນຕົວເມືອງ.

ດັ່ງທີ່ນາງເວົ້າວ່າ:

“ຄັນວ່າເຂົາເຈົ້າເຂົ້າໃຈເນາະ ຕັ້ງແຕ່ໄລຍະຕັ້ງຄັນມາ ໄລຍະ 3 ເດືອນເຮົາຕ້ອງມາຝາກທ້ອງ ຕ້ອງກິນອາຫານຕາມຄວາມເໝາະສົມ ຕ້ອງບໍ່ໃຫ້ເຮັດວຽກໜັກ ຕ້ອງບໍ່ໃຫ້ເຮັດແນວນີ້ ສ່ວນຫລາຍມັນກໍມີແຕ່ເຜົ່າມົ້ງເດ໋. ສ່ວນຫລາຍ ມານລູກກໍໄດ້ເປ້ຫລົວ, ເປ້ຟືນ, ໜຶ້ງເຂົ້າ, ເຮັດວຽກ ແມ່ນຜູ້ຍິງຈະເຮັດວຽກຫລາຍກວ່າ. ເຮັດໄຮ່ເຮັດນາຈົນຈໍາມື້ເກີດ ບາງເທື່ອເກີດຢູ່ສຸຂສາລາພຸ້ນເລີຍ ບາງເທື່ອເກີດຢູ່ສນາມ ເກີດຢູ່ພີ້ເລີຍຈັ່ງຊີ້ໂອ໋ ມັນຊິມີການຕາຍ ຍ້ອນບໍ່ມາຝາກທ້ອງ 4 ຄັ້ງຕໍ່ປີ. ເອີ ຄັນບ່ອນໄກ ສອກຫລີກບາງເທື່ອບໍ່ມີນໍ້າບໍ່ມີໄຟກໍມີເດ໋ ເຂົາບໍ່ມີໂທຣະທັດເບິ່ງ ບໍ່ມີໂປສເຕີ ບໍ່ມີໂຄສະນາ ລະດົມໃຫ້ເຂົ້າໃຈ ຈັ່ງຊີ້ເຮົາກໍບໍ່ຮູ້.”

ກ່ຽວກັບການເສັຍຊິວິຕຂອງ ເດັກນ້ອຍເກີດໃໝ່ຢູ່ປະເທດລາວ, ອີງຕາມການປະເມີນ ຂອງຫ້ອງການແມ່ແລະເດັກ ກະຊວງສາທາຣະນະສຸຂ ສປປ ລາວ, ລະຫວ່າງປີ 1978 ແລະ 1987  ໃນຈຳນວນເດັກນອ້ຍ ເກີດໃໝ່ແຕ່ລະ 1000 ຄົນໃດ ເສັຍຊີວີຕຫລຸດລົງ ຈາກ 191 ຄົນ ມາເປັນ 39 ຄົນໃນປີ 2017, ແລະກ່ຽວກັບແມ່ຍິງລາວ ເສັຍຊີີວິຕໃນຍາມເກີດລູກ , ອົງການສຫະປະຊາຊາຕ ແລະກະຊວງສາທາຣະນະສຸຂ ຂອງລາວ ປະເມີນວ່າ ເມື່ອ 2 ປີຜ່ານມາ ໃນຈຳນວນແມ່ຍິງ ເກີດລູກແຕ່ລະ 100,000 ຄົນໃດ ຈະເສັຍຊີວີຕ ລະຫວ່າງ 220 ຫາ 370 ຄົນ ຖືວ່າສູງກວ່າ ຢູ່ຫລາຍປະເທດ ໃນອາຊ້ຽນ ເປັນຕົ້ນວຽດນາມ, ແຕ່ກໍເຫັນວ່າ ມີຄວາມຄືບໜ້າ ໃນໄລຍະ 2-3 ປີຜ່ານມານີ້.