ວັນພັກແຫ່ງຊາຕ ໃໝ່ທີ່ສຸດ ຂອງຣັຖບານກາງ ສະຫະຣັຖ ອາເມຣິກາ ຄື ວັນ “ຈູນທີນ” (Juneteenth), ເປັນວັນປົດປ່ອຍທາດ ໃນຊຸມປີ 1860, ຊຶ່ງທ່ານ ໂຈ ບາຍເດິ໋ນ, ປະທານາທິບໍດີ ສະຫະຣັຖ, ໄດ້ລົງນາມ ມື້ທີ່ມີ ຄວາມໝາຍສຳຄັນດັ່ງກ່າວ ໃຫ້ເປັນວັນພັກ ຂອງຣັຖບານກາງ ເມື່ອວັນທີ 17 ມິຖຸນາ ປີ 2021, ແລະ ປີນີ້ ກໍເປັນປີທີ 2 ທີ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ ຣັຖບານກາງ ໄດ້ພັກການ, ໂດຍໄດ້ກຳນົດ ເອົາວັນຈັນ ວັນທີ 20 ມິຖຸນາ ເປັນມື້ພັກຣັຖການ.
ຍານາງ ຄາມາລາ ແຮຣິສ, ຮອງປະທານາທິບໍດີ ສະຫະຣັຖ ອາເມຣິກາ, ກ່າວໃນພິທີລົງນາມ ຮັບຮອງວັນ “ຈູນທີນ” ໃຫ້ເປັນມື້ພັກແຫ່ງຊາຕ ຂອງອາເມຣິກາ ເມື່ອປີກາຍນີ້ ວ່າ:
" ໃນ ເວ ລາ ທີ່ ພວກ ເຮົາ ກຳ ນົດ ວັນ ພັກ ແຫ່ງ ຊາ ຕ , ມັນ ເປັນ ຖ ແລງ ການ ທີ່ ສຳ ຄັນ . ວັນ ພັກ ແຫ່ງ ຊາ ຕ ເປັນ ສິ່ງ ທີ່ ສຳ ຄັນ . ວັນພັກ ເຫລົ່ າ ນັ້ນ ເປັນ ມື້ ທີ່ ພວກ ເຮົາ ທັງ ປະ ເທດ ຕັດ ສິນໃຈຢຸດ ແລະ ທົບ ທວນ ເບິ່ງ ເຫດ ການດັ່ງ ກ່າວ , ແລະ ຍອມ ຮັບ ປ ວັດ ສາຕ ຂອງ ພວກ ເຮົາ . ໃນ ຂະ ນະ ທີ່ ພວກ ເຮົາ ກຳ ນົດ " ຈູນ ທີນ " ໃຫ້ ເປັນ ວັນ ພັກ ແຫ່ງ ຊາ ຕ ທີ່ໃໝ່ທີ່ ສຸດ ຂອງ ພວກ ເຮົາ , ພວກ ເຮົາ ຄວນ ເຂົ້າ ໃຈ ວ່າ ມີ ຫ ຍັງ ເກີດ ຂຶ້ນ ໃນ ວັນ ທີ 19 ມິ ຖຸ ນາ ປີ 1865, ເປັນ ມື້ ທີ່ ພວກ ເຮົາ ເອີ້ ນ ວ່າ " ຈູນ ທີນ ", ເພາະ ພວກທ່ານ ເຫັນ ວ່າ ມື້ ນັ້ນ ຍັງ ບໍ່ ທັນ ເປັນ ມື້ ສິ້ນ ສຸດ ຂ້າ ທາດ ເທື່ອ ໃນ ອ າ ເມ ຣິ ກາ . ແມ່ນ ແລ້ວ , ໃນ ມື້ ດັ່ງ ກ່າວນັ້ນ , ຂ້າ ທາດ ໃນ ເມືອງ ກາ ລ ເວັ ສ ເຕິນ (Galveston) , ຣັ ຖ ເທັກ ຊັ ສ ເຂົ້າ ໃຈວ່າ ພວກ ຂະ ເຈົ້າ ໄດ້ ເປັນ ອິ ສ ຣະ ແລ້ວ , ແຕ່ ໃນ ຄວາມ ເປັນ ຈິງ , ກ່ອນ ໜ້າ ນັ້ນ 2 ປີ ເຄິ່ງ , ຄຳ ປະ ກາດ ປົດ ປ່ອຍ ທາດ ໄດ້ສິ້ນ ສຸດ ການ ເປັນ ທາດ ໃນ ສະ ມາ ພັນ ."
ຍານາງ ກ່າວຕື່ມວ່າ: ເມື່ອທົບທວນ ກ່ຽວກັບເຣື່ອງດັ່ງກ່າວ, ເປັນເວລາ ຫຼາຍກ່ວາ 2 ປີ ຜ່ານໄປແລ້ວ, ແຕ່ຂ້າທາດ ໃນຣັຖເທັກຊັສ ຍັງຖືກປະຕິບັດ ແບບຂ້າທາດຢູ່. ເປັນເວລາ ຫຼາຍກ່ວາ 2 ປີແລ້ວ ທີ່ອິສຣະພາບ ຂອງພວກຂ້າທາດ ຖືກກີດກັ້ນ ໂດຍຕັ້ງໃຈ. ເປັນເວລາ ຫຼາຍກ່ວາ 2 ປີ, ຕໍ່ມາ ໃນມື້ຣະດູຮ້ອນ, 156 ປີຜ່ານມາ, ຂ້າທາດ ໃນເທັກຊັສ ໄດ້ຮັບຊາບຂ່າວ. ພວກເຂົາເຈົ້າ ຮູ້ວ່າ ພວກຕົນ ໄດ້ຮັບອິສຣະພາບ ແລະ ໄດ້ຮຽກຮ້ອງ ເອົາອິສຣະພາບ ຄືນມາ, ຊຶ່ງມັນເປັນມື້ ທີ່ສຳຄັນແທ້ໆ.
ໃນຂະນະດຽວກັນ, ທ່ານໂຈ ບາຍເດິ໋ນ ປະທານາທິບໍດີ ກ່າວໃນຕອນນຶ່ງວ່າ:
"156 ປີ ຜ່ານ ມາ -- 156 ປີ -- ຄື ວັນ ທີ 19 ມິ ຖຸ ນາ , 1865 -- ທ່ານ ຈອນ , ຂອບ ໃຈ ທີ່ ມາ ຮ່ວມ -- ນາຍ ພົ ລ ຂອງ ສະ ຫະ ພາບ ທະ ຫານ ໄດ້ ເດີນ ທາງ ມາ ເຖິງ ເມືອງກາ ລ ເວັ ສ ເຕິນ (Galveston) , ຣັ ຖ ເທັກ ຊັ ສ , ເພື່ອ ບັງ ຄັບ ໃຊ້ ຄຳ ປະ ກາດ ປົດ ປ່ອຍ ທາດ ແລະ ເພື່ອປົດ ປ່ອຍ ທ າດ ອາ ເມ ຣິ ກັນ ກຸ່ມ ສຸດ ທ້າຍ ໃນ ຣັ ຖ ເທັກ ຊັ ສ ຈາກ ຄວາມ ເປັນ ທາດ . ດັ່ງ ທີ່ ພວກ ທ່ານ ຮູ້ , ຂ້າ ພະ ເຈົ້າ ຈະ ລຶ້ມ ຄືນ ບາງ ຄຳ ເວົ້າ ທີ່ ໄດ້ ກ່າວ ໄປ ແລ້ວ -- ມື້ ນັ້ນ ກາຍ ເປັນ ທີ່ ຮັບ ຮູ້ ວ່າ ຈູນ ທີນ ."
ບັດນີ້ ພວກເຮົາ ມາຫວນຄືນ ປວັດຄວາມເປັນມາ ຂອງ ຈູນທີນ ໂດຍສັງເຂບວ່າ ມີຄວາມເປັນມາແນວໃດ.
ຈູນທີນ ເປັນວັນລະລຶກເຖິງ ການສິ້ນສຸດຂ້າທາດ ທີ່ເກົ່າແກ່ທີ່ສຸດ ໃນສະຫະຣັຖ ອາເມຣິກາ. ເມື່ອຫວນຄືນ ປີ ຄ.ສ. 1865, ວັນທີ 19 ເດືອນມິຖຸນາ, ຊຶ່ງສະຫະພາບ ທະຫານ, ນຳພາໂດຍ ພົລຕຣີ ກໍ໋ເດິນແກຣງເຈີ້ຣ໌ (Major General Gordon Granger) ໄດ້ມາຕັ້ງຖິ່ນຖານ ໃນເມືອງກາລເວັສເຕິນ (Galveston), ຣັຖເທັກຊັສ (Texas) ພ້ອມກັບ ນຳເອົາຂ່າວ ການສິ້ນສຸດ ສົງຄາມ ແລະ ການໄດ້ຮັບ ອິສຣະພາບ ຂອງຂ້າທາດ. ເປັນທີ່ສັງເກດເຫັນວ່າ ມັນໃຊ້ເວລາ 2 ປີເຄິ່ງ ພາຍຫຼັງ ທີ່ມີ ການປະກາດ ປົດປ່ອຍທາດ ຂອງປະທານາທິບໍດີ ອາບຣາແຮມ (ອາ-ບຣາແຮມ) ລິນຄອລທ໌ ຂອງສະຫະຣັຖ, ຊຶ່ງຖືກຮັບຮູ້ ຢ່າງເປັນທາງການ ໃນວັນທີ 1 ເດືອນມົກກະຣາ ປີ 1863. ຄໍາປະກາດ ປົດປ່ອຍທາດດັ່ງກ່າວ ສົ່ງຜົລຕໍ່ ຊາວເທັກຊັສ ໜ້ອຍທີ່ສຸດ ເນື່ອງຈາກວ່າ ສະຫະພາບ ທະຫານ ມີຈຳນວນໜ້ອຍ ທີ່ຈະເຮັດໃຫ້ ຄຳສັ່ງໃໝ່ ຂອງປະທານາທີບໍດີ ມີຜົລບັງຄັບໃຊ້ໄດ້. ເຖິງຢ່າງໃດ ກໍດີ, ການຍອມຈຳນົນ ຂອງນາຍພົລ ລີ໋ ໃນເດືອນເມສາ ຂອງປີ 1865, ແລະ ການມາເຖິງ ຂອງກອງທັບ ຂອງພົລຕຣີ ກະແຣນເຈີ, ໃນທີ່ສຸດ ກອງກຳລັງ ກໍມີຄວາມເຂັ້ມແຂງພຽງພໍ ທີ່ຈະສົ່ງຜົລແລະ ຜ່ານຜ່າອຸປສັກໄດ້.
ຄວາມພຍາຍາມ ໃນເວລາຕໍ່ມາ ເພື່ອຊີ້ແຈງ ກ່ຽວກັບ ການຊັກຊ້າ ເປັນເວລາ 2 ປີເຄິ່ງ ພາຍຫຼັງ ໄດ້ຮັບຂ່າວສຳຄັນ ທີ່ມີຫຼາຍສບັບ ຖືກປະກາດ ຜ່ານມາຫຼາຍປີ. ເຣື່ອງທີ່ໄດ້ບອກເລົ່າ ຕໍ່ກັນມາເລື້ອຍໆ ກໍຄື ຜູ້ສົ່ງຂ່າວ ກ່ຽວກັບອິສຣະພາບ ຖືກສັງຫານ ໃນເວລາເດີນທາງ ໄປຣັຖເທັກຊັສ. ອີກປະການນຶ່ງ ຄື ຂໍ້ມູນນັ້ນ ຖືກຍັບຍັ້ງ ຢ່າງຈົງໃຈ ໂດຍ ພວກຂ້າທາດ ເພື່ອຮັກສາ ແຮງງານໄວ້ ໃນສວນ. ນອກຈາກນັ້ນ, ກໍຍັງມີ ສະຫະພັນ ທະຫານ ທີ່ລໍຖ້າ ເຈົ້າຂອງຂ້າທາດ ເພື່ອເກັບກ່ຽວ ຜົລປໂຍດ ຈາກສວນຝ້າຍ ແຫ່ງສຸດທ້າຍ ກ່ອນຈະເດີນທາງໄປຍັງ ຣັຖເທັກຊັສ ເພື່ອບັງຄັບໃຊ້ ຄຳປະກາດ ປົດປ່ອຍທາດ. ທັງໝົດນັ້ນ, ຫຼືວ່າ ຂ່າວເຫຼົ່ານີ້ ບໍ່ອາດເປັນຄວາມຈິງໄດ້. ແນ່ນອນ, ສຳລັບ ບາງຄົນ, ອຳນາດ ຂອງປະທານາທິບໍດີ ລິນຄອລນ໌ ຕໍ່ຣັຖກະບົດທັງຫຼາຍ ຍັງເປັນຄຳຖາມຢູ່. ດ້ວຍເຫດຜົລໃດ ກໍດີ, ສະຖານະການ ໃນຣັຖເທັກຊັສ ຍັງຢູ່ໃນສະພາບທີ່ດີ ນອກຈາກ ກົດໝາຍ ທີ່ມີຢູ່.
ຄຳສັ່ງ ຂອງນາຍພົລ ຂໍ້ 3:
ນຶ່ງໃນ ຄຳສັ່ງທຳອິດ ກ່ຽວກັບໜ້າທີ່ ຂອງນາຍພົລ ແກຣງເຈີ້ຣ໌ ແມ່ນອ່ານ ໃຫ້ປະຊາຊົນ ໃນຣັຖເທັກຊັສ ເຂົ້າໃຈ ຄຳສັ່ງດັ່ງກ່າວ, ຄຳສັ່ງ ຂໍ້ 3 ຂອງນາຍພົລ ຊຶ່ງເຣີ່ມຕົ້ນດ້ວຍ ໃຈຄວາມສຳຄັນ ດັ່ງນີ້:
“ປະຊາຊົນ ໃນຣັຖເທັກຊັສ ໄດ້ຮັບຂໍ້ມູນ ໃນຄຳປະກາດ ຈາກຄະນະບໍຣິຫານ ຂອງສະຫະຣັຖ ອາເມຣິກາ, ທີ່ວ່າ ຂ້າທາດ ທັງໝົດ ໄດ້ຮັບອິສຣະພາບ. ອິສຣະພາບດັ່ງກ່າວ ກ່ຽວຂ້ອງກັບ ຄວາມສເມີພາບ ທາງດ້ານ ສິທທິ ແລະ ສິທທິ ໃນການຄອບຄອງຊັພສິນ ລະຫວ່າງ ອະດີດຜູ້ເປັນນາຍ ແລະ ຂ້າທາດ, ແລະ ສາຍສັມພັນໃນເມື່ອກ່ອນ ຍັງຄົງຢູ່ ລະຫວ່າງ ພວກຂະເຈົ້າ ທີ່ປ່ຽນມາເປັນ ນາຍຈ້າງ ແລະ ລູກຈ້າງ.”
ປະຕິກິຣິຍາ ຕໍ່ຂ່າວດີ ທີ່ເລິກເຊິ່ງນີ້ ມີທັງການຕົກຕະລຶງ ແລະ ຄວາມຕື່ນເຕັ້ນ. ໃນຂະນະທີ່ ຫຼາຍໆຄົນ ຍັງຕ້ອງການເວລາ ເພື່ອຮຽນຮູ້ ຄວາມສັມພັນໃໝ່ ລະຫວ່າງ ນາຍຈ້າງ ແລະ ລູກຈ້າງ, ຫຼາຍຄົນ ໄດ້ຍ້າຍອອກໄປ ກ່ອນທີ່ ອະດີດເຈົ້ານາຍ ຂອງຂະເຈົ້າ ຈະສເນີ ເງື່ອນໄຂ ທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ກ່ຽວກັບ ການເຮັດວຽກ ຢູ່ໃນສວນ ແລະ ອິສຣະພາບ. ເຖິງແມ່ນວ່າ ຂ້າທາດ ຫຼາຍໆຄົນ ຈະບໍ່ມີບ່ອນໄປ, ແຕ່ພວກຂະເຈົ້າ ຮູ້ສຶກວ່າ ການຍ້າຍອອກຈາກ ສວນ ເປັນໂອກາດທຳອິດ ທີ່ຈະໄດ້ຮັບ ອິສຣະພາບ ຂອງພວກຂະເຈົ້າ. ພາກເໜືອ ກໍເປັນຈຸດໝາຍນຶ່ງ ແລະ ສຳລັບ ຫຼາຍໆຄົນແລ້ວ ມັນເປັນໂຕແທນ ອິສຣະພາບ ທີ່ແທ້ຈິງ, ໃນຂະນະທີ່ ຄວາມຕ້ອງການ ເພື່ອເຂົ້າເຖິງ ສະມາຊິກ ຄອບຄົວ ໃນຣັຖໃກ້ຄຽງ, ຫຼາຍໆຄົນ ໄດ້ເດີນທາງໄປຍັງ ຣັຖລຸຍຊີອານ໋າ, ອາຣແຄນຊໍສ໌ ແລະ ໂອກລາໂຮມາ. ການຕັ້ງຖິ່ນຖານ ໃນຂົງເຂດໃໝ່ ໃນຖານະເປັນ ຜູ້ທີ່ມີ ອິສຣະພາບ, ທັງຊາຍແລະຍິງ, ໄດ້ນຳເອົາ ຄວາມເປັນຈິງ ແລະ ສິ່ງທ້າທາຍ ທີ່ໄດ້ກຳນົດມາ ກ່ອນໜ້ານີ້ ທີ່ເຮັດໃຫ້ ຊາວຜິວດຳ ບໍ່ມີສະຖານະ ໃນອາເມຣິກາ. ການທົບທວນ ຄວາມຊົງຈຳ ຂອງວັນທີ່ສຳຄັນ ໃນເດືອນມິຖຸນາ ປີ 1865 ແລະ ການສລອງ ວັນດັ່ງກ່າວ ເປັນແຮງດົນບັນດານໃຈ ແລະ ຜ່ອນຄາຍຄວາມກົດດັນ ໃນອານາເຂດໃໝ່ ຂອງ ພວກຂະເຈົ້າ. ການສເລີມສລອງ ວັນທີ 19 ມິຖຸນາ ຊຶ່ງເອີ້ນວ່າ ວັນ “ຈູນທີນ” ແລະ ໄດ້ເຕີບໃຫຍ່ຂຶ້ນ ໂດຍມີການເຂົ້າຮ່ວມ ຂອງລູກຫຼານ ຊາວຜິວດຳ ຫຼາຍຂຶ້ນ. ການສເລີມສລອງ ວັນ “ຈູນທີນ” ເປັນເວລາ ທີ່ສ້າງຄວາມໝັ້ນໃຈ ຊຶ່ງກັນແລະກັນ, ເພື່ອສູດມົນ ແລະ ເຕົ້າໂຮມ ສະມາຊິກຄອບຄົວ ທີ່ຍັງມີຊີວິດຢູ່. ຈູນທີນ ຍັງຖືເປັນວັນສຳຄັນ ທີ່ສູງສົ່ງ ໃນຣັຖເທັກຊັສ ຫຼາຍທົສວັດ ຢູ່ຕໍ່ມາ, ໂດຍມີອະດີດຂ້າທາດ ແລະ ລູກຫຼານຫຼາຍໆຄົນ ຈັດງານສແວງບຸນ ປະຈຳປີ ທີ່ເມືອງ ກາລເວັສເຕິນ ໃນວັນດັ່ງກ່າວ.
ນັ້ນ ກໍແມ່ນປວັດຄວາມເປັນມາ ໂດຍສັງເຂບ ຂອງວັນ “ຈູນທີນ”
ທ່ານ ໂຈ ບາຍເດິ໋ນ ກ່າວໃນຕອນທ້າຍ ໃນພິທີ ລົງນາມ ເມື່ອວັນທີ 17 ມິຖຸນາ ປີ 2021 ຜ່ານມາວ່າ:
" ຂ້າ ພະ ເຈົ້າ ຂໍອວຍ ພອນ ໃຫ້ ຊາ ວ ອາ ເມ ຣິ ກັນ ໝົດ ທຸກ ຄົນ ຈົ່ງ ສຸ ຂ ສັນ ວັນ ຈູນ ທີນ . ອີກບໍ່ ດົນ ຂ້າ ພະ ເຈົ້າ ກໍ ຈະ ລົງ ນາມ ຮັບ ຮອງ ເປັນ ກົດ ໝາຍ , ເຮັດ ໃຫ້ ເປັນ ມື້ ພັກຣັ ຖ ບານ ກາງ . ແລະ ຂ້າ ພະ ເຈົ້າ ຕ້ອງບອກ ໃຫ້ ພວກ ທ່ານຊາບ ວ່າ , ຂ້າ ພະ ເຈົ້າ ເປັນ ປະ ທາ ນາ ທິ ບໍ ດີ ມາ ໄດ້ 6-7 ເດືອນ , ແຕ່ ວ່າ ສຳ ລັບ ຂ້າ ພະ ເຈົ້າແລ້ວ ຄຶ ດວ່າ ເປັນ ກຽດທີ່ຍິ່ ງ ໃຫ ຍ່ ອີກ ຢ່າງ ນຶ່ງ ທີ່ ໄດ້ ຮັບ ໃນ ຖາ ນະ ເປັນ ປະ ທາ ນາ ທິ ບໍ ດີ , ເພາະ ບໍ່ ແມ່ນ ສິ່ງ ທີ່ ຂ້າ ພະ ເຈົ້າ ໄດ້ ກະ ທຳ , ແຕ່ ວ່າ ພວກ ທ່ານ ເປັນ ຜູ້ ກະ ທຳ , ທັງ ພັກ ດີ ໂມ ກະ ແຣດ ແລະ ຣີ ພັບ ບ ລິກ ແກນ . ມັນ ເປັນ ກຽດ ອັນ ຍິ່ງ ໃຫ ຍ່ . ຂອບ ໃຈ ກັບ ສິ່ງ ທີ່ ພວກ ທ່ານ ກະ ທຳ ມາ . "
ສ່ວນການສເລີມສລອງ ວັນ “ຈູນທີນ” ດັ່ງກ່າວ, ຖືວ່າ ເປັນມື້ພັກ ທ້າຍສັປດາ ທີ່ຍາວ ຄື ວັນເສົາ, ອາທິດ ແລະ ວັນຈັນ, ຊຶ່ງຊາວອາເມຣິກັນ ມັກຈະຈັດງານສັງສັນມ່ວນຊື່ນ ເປັນຕົ້ນແມ່ນ ຂະບວນແຫ່ ຕາມຖນົນ ໃນເມືອງໃຫຍ່ໆ, ການແຂ່ງຂັນກິລາ, ຄອນເສີຣ໌ທ, ບາບີຄິວ, ຊຸມເຂົ້າກັນ, ການໄຫວພຣະ ແລະ ກິຈກັມອື່ນໆ. ສ່ວນຊາວລາວ ກໍຊຸມເຂົ້າ ບ້ານຍາດຕິພີ່ນ້ອງ ແລະ ໝູ່ເພື່ອນຮັກແພງ, ຊຶ່ງຣາຍການອາຫານ ຄົງຈະບໍ່ນອກເໜືອ ຈາກປີ້ງຊີ້ນ, ປີ້ໄກ່, ລາບ, ກ້ອຍ, ຕຳໝາກຮຸ່ງ ແລະ ອື່ນໆ.
ສຳລັບ ໃນຂົງເຂດ ວໍຊິງຕັນ ດີຊີແລ້ວ, ການສລອງໃນປີນີ້ ໄດ້ເຣີ່ມຂຶ້ນ ແຕ່ວັນທີ 17 ຫາ 19 ເດືອນມິຖຸນາ. ສະບາຍດີ