pme,fZif;orm;rsm; bufvkduf


2006.03.10
&Shtm &S. &SmazG &ef &yfwnfoifhovm &yfwnfoifhovm

owif;pme,fZif;avmurSm Advocacy Journalism qkdwJh bufvkduf+yD; &yfwnfwifjywJh pme,fZif;t,ltqwck &Sdygw ,f? tm%m &SifpepfawGatmuf / 'grSr[kwf EkdifiHa & ; yÉdyuQawGrsm;wJh acwfumvawGrSm 'Dvkd bufvkduf &yfwnfzdk @oifhw,fvkd@ ,lqolwcsKd@ &Sdygw ,f? pme,fZif;orm;awGtaeeJ@ bufvkduf &yfwnfoifh / roifh OD;rif;Zifu pkpnf;wifjyxm;ygw,f?

pme,fZif;orm;aumif;wa,muf &Jh wm0ef[m bufwzufzufu bufvkduf &yfwnf 0g'jzef@ay;zkd@ r[kwfyJ trsm;jynfol &Jh tusKd;twGuf owif;rSefawGukd azmfxkwf+yD; ormorwfusus wifjyay;zkd@yJ jzpfw,f? 'ghtjyif trsm;jynfoleJ@ oufqkdifwJh rl0g'awGrSm rwlnDwJh oabmxm;tjrifawGukd aqG;aEG;cGifhay;+yD; jynfolawG rsufpdyGifh/ em;yGifh/ tjrifus,fus,f qkH;jzwfcsufcsEkdifatmif ulnDyHhykd;zdk@ jzpfw,fvkd@ RFA u qufoG,fwJh 0g &ifh owif;pmq &m }uD;awGu ajymqkd=uygw,f?

ygarmuQ Whayne Dillehay [m tar &duefjynfaxmifpk tmvmpum jynfe,f wuUokdvf/ EkdifiHwum pme,fZif;Xmeu q &mwOD jzpfygw,f? ol[m tar &duefEkdifiH 0g &Sifwef +rdK@ &Sd EkdifiHwum owif;pmq &mrsm Xme (International Center For Journalists) tr_aqmif'g &kduftjzpf aqmif &GufcJh +yD; jrefrmEkdifiHtygt0if tm%m &SifEkdifiHawGu pme,fZif;orm;awGukd oifwef;ykd@cswJh tawG@t=uKH &SdcJholvnf jzpfygw,f?

Advocacy Journalism vkd@ac:wJh bufvkduf &yfwnf a & ;om;wJh owif;pmvkyfief;[m vGwfvyfwJh vl@tzGJ@pnf;awGrSmawmh roifhavsmfwJh udpPygyJvkd@ ygarmuQ0def;u ,lqygw,f? ygarmuQ}uD;u quf+yD;tckvdkajymjycJhygw,f?

(ygarmuQ0def;) u|efawmfwdk@ aqG;aEG;oifhwJh bufvdkufr_wckuawmh vGwfvyfpGm owif; & ,l xkwfjyefydkifcGifh/ EdkifiHom;awG &Jh tcGifhta & ;bufu bufvdkuf+yD;awmh axmufcHa & ;om;cGifh/ vl@tcGifhta & ; a=unmpmwrf;rSm ygwJhtwdkif; vlom;tcGifhta & ;bufu &yfwnf axmufcHcGifhawGyJ jzpfygw,f? EdkifiHa & ;tjrifoabmxm;/ EdkifiHa & ;tzGJ@tpnf; wckckbufu bufvdkuf axmufcH a & ;om;wmrsdK;uawmh/ vHk;0rjzpfoifhygbl;vdk@ ajymqdkoGm;ygw,f?

'gayr,fh jrefrmEkdifiHvkd ppftm%m &Sifpepfatmufu wkdif;jynfrsKd;rSm pme,fZif;orm;[m bufrvkdufbJ aevkd@ jzpfyghrvm;cifAs? ygarmuQ0def; &Jh tjrifukd odyg &ap ?

(ygarmuQ0def;) jrefrmEdkifiH &Jh tajctaeuawmh xl;xl;jcm;jcm; cufcJwJh taetxm; jzpfygw,f? 'ga=umifh/ wcsdK@ tajctaerSm owif;pmq &m [m pHcsdefpHn$ef;awGtwdkif; aewmxuf bufwzufzufu axmufcHajym &wmrsdK awGudk ra &Smifrv $JyJ =uHK &wwfygw ,f? tJ/ 'gayrJhum aemufqHk;rSmawmh vGwfvyfwJh ormorwfuswJh pme,fZif;awGom 'Drdkua &pDwnfaqmufa & ;eJ@ jynfolvlxkudk owif;ay; &mrS t"du taxmuftul jzpfEdkifw,fqdkwmudk em;vnfxm;oifhygw,fqdkwmudk ygarmuQ0def;u ajymqdkoGm;wmjzpfygw,f?

jynfya &mufaewJh jrefrmowif;pmq &m }uD; a=u;rkHOD;aomif;uawmh owif;vkyfief;rSm bufvkdufwm[m raumif;r_wckyJvkd@ ,lqygw,f? q &mOD aomif;u ckvkdajymqkdygw,f?

(a=u;rHkOD;aomif;) tJ'guawmh u|efawmfwdk@u raumif;r_wckvdk@ oabmxm; &rSmayghAsm / [dkbuf 'Dbuf rSefwm rrSefwm/ udk,fhxifjrifcsufeJ@ nDwmrnDwm tyxm;/ &wJhowif udkawmh jynfolvlxkudk jzef@ay; &rJh wm0ef0wW &m &Sdygw ,f?

a=u;rkHOD;aomif; ajymqkdoGm;wmjzpfygw,f? tJ jrefrmjynfwGif;u 0g &ifh owif;pmq &m }uD;jzpfwJh vlxkOD;pdef0if;uawmh bufvkduf &yfwnf a & ;om;r_vkd@qkd &mrSm owif;eJ@ t,f'Dwmhtmabmft=um; jcm;em;r_ &Sdw ,fvdk@ ,lqygw,f?

(vlxkOD;pdef0if;) owif;qdkwmuawmh/ tcsuftvufudk tajccHwJh[m/ owif;rSm bufvdkufvdk@ r &bl / owif;axmufu jrifwmudkjrifwJhtwdkif;/ =um;wJhtwdkif;/ tcsuftvuftrSefawGudkom a & ; &w ,f/ owif;wcku u|efawmfwdk@ um;wkdufr_wck jzpfoGm;w,f/ tJ'Dum;wdkufr_jzpfwJh uav;av;udkoem;+yD;a & ;vdk@ &Sd &ifvnf rrSefEdkifawmhbl;/ wzufu olu bufvdkuf &musoGm +yD/ tJ'DvdkyJ ' &dkifbmbufu pmem+yD;a & ; &ifvnf 'gbufvdkuf &musoGm +yD/ owif;qdkwmuawmh bufvdkufvdk@r &bl / owif;udk bufvdkufvdk@ &Sd &if tJ'D owif;u owif;r[kwfawmhbl;/ bufvdkufw,fqdkwmu bmvJqdkwJhtcsufu owif;pm &Jh t,f'Dwdk &D & ,fvfaygh/ tmabmfydkif;aygh/ aqmif;yg; udk,fhemr,fwyf+yD; a & ;wJhaqmif;yg;ae &mrSm usawmh/ udk,fhtjrif/ udk,fht,ltqawG/ udk,fh &Jh oHk;oyfcsufawG/ udk,fh &Jh &yfwnfcsufaygh / tJ'DrSm udk,f=udKufovdk a & ;vdk@ &w ,f?

tJ'Dawmh q &m =uD;/ ckeu q &m =uD;ajymwJh bufvdkufr_[m t,f'DwmhtmabmfawGrSm/ aqmif;yg;awGrSm &Sd &r ,fqdkawmh/ 'Dbufvdkufr_ &yfwnfcsuf [m tm%m &SdolawG &Jh &yfwnfcsufrsdK vm;/ 'grSr[kwf twdkuftcHawGbufu &yfwnf &rSmrsdK vm;/ tJ'D &yfwnfcsufudk u|efawmfwdk@ b,fvdkrsm; t"dy`m,f zGifhqdkEdkifrSmvJcifAs?

(vlxkOD;pdef0if;) owif;pmq μ ; b,fbufurS r &yfwnf &bl / tm%m &Sdolbufuvnf r &yfwnf &bl / twdkuftcHbufuvnf; r &yfwnf &bl / pmzwfy &dowf jynfolvlxk=uD;bufuyJ &yfwnf &r ,f/ tJ'D wu,fhppfrSefwJh owif;pmq &maumif awGudk champions of the underdogs vdk@ ac:=uwmaygh/ uHrGJolawGbufu tjrJwrf; &yfwnfwJholaygh ?

aumif;yg+yD/ 'Dvkd uHrGJwJhjynfolawGbufu &yfwnfa & ;om; &mrSm wcgwavawmhvnf; trsm;jynfolav;pm;wJh EkdifiHacgif;aqmifawGeJ@awmif xdyfwkduf =uKH &wwfygw ,fvkd@ a=u;rkHOD;aomif;u qkdygw,f? jrefrmEkdifiHvGwfvyfa & ;twGuf }udK;yrf;aewJh tcsdefwkef;u =uKHawG@cJh &wJh tawG@t=uKHukd q &mOD aomif;u ckvkd ajymjyygw,f?

(a=u;rHkOD;aomif;) zqyvtzGJ@csKyfu EdkifiHawmfvGwfvyfa & ;udk wdkufyGJ0ifaewm OD;aqmifygwD=uD;qdkwm odomxif &Sm ygw,f/ 'gayrJhvnf; tJ'Dvkyfor#udk u|efawmfwdk@u [m 'gawGrSefw,f/ 'gawGrSefw,f qdkjyD; ajymaep &mrvdkygbl / owif;pmawGu oabmrwlwJhtcsufudkawmhum olwdk@uawmh 'DvdkajymwmyJ/ usKyfwdk@uawmhum b,fvdkxifwmyJqdk a & ;ydkifcGifh &Sdygw ,f/ &Sdvdk @rdk@vdk@rdk@ AdkvfcsKyfuawmifrS wcgwcg owif;pmawGu [dkaygifuyf 'DaygifuyfeJ@ qdwf=um;xJu qdwfvpd qdkjyD;awmhawmifrS a0zefwm &Sdygw ,f/ &SdayrJh tJvdk a & ;wma=umifh vGwfvyfa & ;wdkufyGJudk u|efawmfwdk@u ao;odrfatmif vkyfwm/ t*Fvdyftvdkus jzpfatmif vkyfwmr[kwfygbl;/ owif;pmqdkwmuawmhum ol@0wW &m twkdif; vGwfvyfpGm a0zefcGifhudkyJ qufvufvkyfoGm; &rJh vlwef;pm;ygcifAsm?

q &mvlxkpdef0if uawmh jrefrmEkdifiHrSm owif;pmq &meJ @ EkdifiHa & ;v_yf &Sm olawGukd a &maxG +yD; & _jrifavha=umif;/ 'D ESpfck a &maxG vkd@ r &a =umif; ckvkd &Sif jyygw,f?

(vlxkOD;pdef0if;) owif;pmq &m [m journalist yJ/ olu activist r[kwfzl;/ activist eJ@ journalist u vlawGu a &ma &mjyD ajymae=uw,f/ owif;pmwapmif[m wckckudk ol[m oludk,fwdkif &Sif jycGifh r &Sdbl / owif;pmzwf y &dowfu qHk;jzwfEdkifatmif olu bufaygif;pHku tcsuftvufawGudk &SmazG wifjyay;wmudkyJ olu vkyf &w ,f/ rSm;w,f rSefw,f/ aumif;w,f qdk;w,fqdkwmudk ol@zmomyJ qHk;jzwfygvdrfhr,f/ ckacwfrSm q &m =unfh=unfhaew,faygh/ a & 'D,dkrSmvnf; em;axmifwJhtcg journalist awGu activist awG jzpfjzpfoGm;wmawG awG@ovdkyJ/ wcgwcgrSm activist awGu journalist awGvdk jzpfjzpfoGm;wmudkvnf; awG@ &w ,f/ tJ'DESpfckudk uGJjym;atmif em;vnfzdk@ vdkygw,f?

[kwfuJhcifAs/ q &m / jrefrmEdkifiH[mqdk &if tm%m &SifpepfatmufrSm ESpfaygif;rsm;pGm ae &wJh EdkifiHjzpfygw,f/ 'Dtm%m &SifpepfatmufrSm ae &wJh EdkifiHrsdK;rSm owif;pmq &mawG [m bufrvdkufyJ aevdk@ jzpfyghrvm;/ bufvdkuf &rSmaygh / 'grSr[kwf &ifvnf 'DtwdkuftcHawGvkyfwJh v_yf &Sm r_awG/ vkyf &yfawGeJ @ywfouf &if a0zefp &m &Sdr ,fqdk &ifvnf ra0zefygeJ@OD;/ bmvdk@vJqdkawmh/ 'Drdkua &pD &rS / owif;pmvGwfvyfcGifhawG wu,f &rSyJ a0zefygawmh/ tJ'DawmhrSyJ oabm &Sd a0zefygawmhvdk@ wcsdK@twdkuftcHawGua &m / wcsdK@pme,fZif;orm;awGua &m ajymqdk ,Hk=unfae=uwm &Sdygw ,f/ q &mh &Jhtjrifudk u|efawmfwdk@ odyg &apcifAs /

(vlxkOD;pdef0if;) tJ'g rrSefygbl;/ ckeu q &majymcJhwJhtwdkif yJ/ journalist u journalist yJ/ activist r[kwfzl;/ b,ftcsdefuygr,f? b,ftcsdefrSygr,f/ 'g[m EdkifiHa & ;ygwDu EdkifiHa & ;ygwD0if wa,mufqdk &ifawmh 'gu 'DvdkyJ vdkufem &rSmyJ / EdkifiHa & ; ygwD0if wa,mufjzpfwJhtwGuf ygwDudk tjyifrSm xkwfazmfjyD;awmh ajym=um;jcif;wdk@/ a0zefjcif;wdk@/ uJh &Jhjcif wdk@ rvkyf &bl / ygwDwGif;rSm =udKufovdk a0zefEdkifw,f/ 'gu ygwD0ifawGyg/ owif;pmq &mqdkwmu journalist yJ/ ckeu q &majymwJhtwdkif bufaygif;pHku tjrifawGudk & _jrifoHk;oyfEdkifatmif wifjyay; &r ,f/ twdkuftcHudkyJjzpfap/ tpdk; &yJjzpfap / b,fygwD/ b,ftzGJ@tpnf;udkyJ jzpfapaygh/ owif;pmq μ ; udk,fpm;rjyK &bl / bufaygif;pHku[mawGudk tjrifawGudk q &mwdk @u wifjy &r ,f/ tpdk; &bufu tjrifudk wifjyEdkif &if wifjy &rSmyJ / tvm;wlyJ jynfolvlxkbufu tjrifudk wifjyEdkif &if wifjy &rSmyJ / tdrfeD;csif;EdkifiHu tjrifudk wifjyEdkif &if wifjy &rSmyJ / 'grS bufaygif;pHku jynfhpHkatmif wifjyEdkifrSomv#if journalist yDoygw,f?

q &mOD pdef0if;ajymqkdoGm;wmjzpfygw,f?

'ghtjyif RFA u qufoG,far;jref;cJhwJh 0g &ifh owif;pmq &m }uD;rsm; tm;vkH;u owif;pmq &m [m EkdifiHom;awGjzpfwmrkd@ Oya' &Jh txufu r &Sd &bl / vlxJuvlrkd@ vl@usifh0wfawG txufu r &Sd &bl qkdwm[m owif;pmq &mawG jrJjrJjrHjrH vkdufemoifhwJh tusifhoDvyJjzpfw,fvkd@ axmufjyajymqkdcJh=uygw,f cifAsm?

မှတ်ချက်ပေးပို့ရန်

မှတ်ချက်များကို အောက်ပါ ပုံစံတွင် ရေးသားနိုင်ပါသည်။ RFA ၏ အသုံးပြုခြင်းဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများနှင့် အညီ လိုအပ်လျှင် တည်းဖြတ်ပြီး ဖော်ပြပါမည်။ မှတ်ချက်များကို ရေးပြီးပြီးချင်း ချက်ခြင်း မြင်ရမှာ မဟုတ်ပါ။ တင်ပြထားသော မှတ်ချက်ပါ အကြောင်းအရာများ အတွက် RFA မှာ တာဝန်မရှိပါ။ ကျေးဇူးပြု၍ တခြား မှတ်ချက်ရေးသူများ၏ အမြင်ကို လေးစားပြီး အကြောင်းအရာကိုသာ အဓိကထား ရေးသားစေလိုပါသည်။