ူမန်မာ လေစြီးဒုက္ခသည်မဵားအရေး စုံစမ်းဖော်ထုတ်ဖိုႛ ထိုင်းအစိုးရကို လူႛအခြင့်ရေးအဖြဲႛတေကြ တောင်းဆို

• 
  2009-01-18

အမေရိကန်ူပည်ထောင်စု နယူးယောက်္ဘမိြႚအေူခစိုက် လူႛအခြင့်ရေးစောင့်ုကည့် လေ့လာ ရေးအဖြဲႛဋ္ဌကီး Human Rights Watch က ူမန်မာိံိုင်ငံဆိုင်ရာ သုတေသီ David Scott Mathieson က ဒီလို လူႛအခြင့်ရေး ခဵိြးဖောက်တာဟာ လုံးဝလက်ခံိံိုင်စရာ မရြိဘူးလိုႛ ေူပာပၝတယ်။

ဒီကိင်္စဟာ တကယ့်ကို ထိတ်လန်ႛစရာ အေူခနေူဖစ်ပၝတယ်။ ္ဘပီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္ဇပတ် အနည်းငယ်က ူဖစ်သြားခဲ့တဲ့ ဒီရိုဟင်ဂဵာဒုက္ခသည်တေနြဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်မဵား မဟာမင်းဋ္ဌကီးရုံးနဲႛ ထိုင်း အစိုးရတိုႛအနေနဲႛ စုံစမ်းဖော်ထုတ်သင့်ပၝတယ်။ ဒီ ဒုက္ခသည်လြေ ပင်လယ်ပင်မြာ ပေဵာက်သြားတဲ့ကိင်္စ၊ ထိုင်းိံိုင်ငံထဲမြာ ရိုဟင်ဂဵာဒုက္ခသည် ဘယိံြစ်ယောက် ဖမ်းဆီးထားတယ်၊ ဘယ်လို ခဵြပ်ေိံြာင်ထားတယ် စတဲ့ ကိင်္စတေကြို ဖော်ထုတ် အရေးယူသင့်ပၝတယ်လိုႛ မင်္စတာ မက်သီဆြန်က ေူပာသြားပၝတယ်။

လူႛအခြင့်ရေးလြပ်ရြားသူတေနြဲႛ မီဒီယာ သတင်းတေအြရ ူမန်မာိံိုင်ငံဖက်က ထြက်ေူပးလာတဲ့ လေစြီး ရိုဟင်ဂဵာ ဒုက္ခသည် ၄၀၀ ကေဵာ်ကို ထိုင်းရေတပ်က ပင်လယ်ထဲကို ူပန်ပိုႛခဲ့တယ်လိုႛ သိရပၝတယ်။ ဒီအထဲက ဒုက္ခသည် ၁၀၀ ကို အ္ဋိံိယပိုင် ဘဂဿလား ပင်လယ်အော်မြာ အ္ဋိံိယရေတပ်က ကယ်ဆယိံိုင်ခဲ့္ဘပီး ကဵန်တဲ့သူတေကြိုတော့ ရြာဖေကြယ်ဆယ်ရာမြာ မအောင်ူမင်ခဲ့ဘူးလိုႛ အ္ဋိံိယ အရာရြိတေကြ ေူပာပၝတယ်။

ဒီကိင်္စနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး ထိုင်းရေတပ်က ူငင်းဆိုပၝတယ်။ လန်ဒန်အေူခစိုက် လူႛအခြင့်ရေး အဖြဲႛဋ္ဌကီး ူဖစ်တဲ့ အူပည်ူပည်ဆိုင်ရာ လြတ်္ဘငိမ်းခဵမ်းသာခြင့်အဖြဲႛ Amnesty International က ူမန်မာိံိုင်ငံဆိုင်ရာ သုတေသီူဖစ်တဲ့ Mr. Ben Zawacki က ဒီသတင်းတေသြာ မြန်ရင် ထိုင်းစစ်တပ်ဟာ အစားအသောက်ဆိုင်ရာ လူႛအခြင့်ရေးနဲႛ ဒုက္ခသည် အူဖစ်ခံယူခြင့်အူပင် အသက်ရြင်သန်ခြင့်စတဲ့ လူႛအခြင့်ရေးတေကြို ခဵိြးဖောက်တာူဖစ်တယ်လိုႛ ေူပာလိုက်ပၝတယ်။

ထိုင်းိံိုင်ငံ ဘန်ကောက်္ဘမိြႚက ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်မဵားဆိုင်ရာ မဟာမင်းဋ္ဌကီးရုံး UNHCR ေူပာခြင့်ရ အမဵိြးသမီး Ms. Kitty McKinsey က ဒီသတင်းတေနြဲႛ ပတ်သက်လိုႛ စုံစမ်း အရေးယူဖိုႛ ထိုင်းအစိုးရကို တောင်းဆိုထားတယ်လိုႛ အခုလို RFA ကို ေူပာပၝတယ်။

ူမန်မာိံိုင်ငံက လေစြီး ရိုဟင်ဂဵာဒုက္ခသည်တြေ ထိုင်းရေပိုင်နက်မြာ ဖမ်းမိခဲ့္ဘပီး ပင်လယ်ထဲ ူပန်ပိုႛတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတေနြဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး UNHCR အနေနဲႛ အထူးစိုးရိမ်မိ ေုကာင်း၊ ဒီကိင်္စနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး ္ဘပီးခဲ့တဲ့ အပတ်က ထိုင်းအစိုးရကို ဒီကိင်္စကို စုံစမ်း စစ်ဆေးပေးဖိုႛ၊ ဖမ်းဆီးထားတဲ့ ဒုက္ခသည်တေအြပေၞလည်း လူသားခဵင်းစာနာမနြဲႛ ဆက်ဆံဖိုႛ စတာတြေ တောင်းဆိုထားတယ်လိုႛ မင်္စကစ်တီ မက်ကင်စေက ေူပာသြားတာပၝ။

ရိုဟင်ဂဵာလေစြီးဒုက္ခသည်တေကြိင်္စ ထိုင်းအစိုးရ စုံစမ်းဖိုႛူပင်

လူႛအခြင့်ရေးအဖြဲႛတေနြဲႛ မီဒီယာသတင်းတေမြြာ ဖော်ူပထားတဲ့ လေစြီး ရိုဟင်ဂဵာ ဒုက္ခသည်တြေ အရေးနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး လူႛအခြင့်ရေးအဖြဲႛတေနြဲႛ တြေႛဆုံ ဆြေးေိံြးမယ်လိုႛ ထိုင်းဝန်ဋ္ဌကီးခဵြပ်သစ် Mr. Abhisit Vejjajiava က  ဒီကနေႛ ေူပာုကား လိုက်ပၝတယ်။

မနက်ူဖန် အစိုးရအိမ်တော်မြာ လူႛအခြင့်ရေးအဖြဲႛ တြေႛဆု္ဘံပီး လူႛအခြင့်ရေးကိင်္စတြေ အားလုံးကို ဆြေးေိံြးမယ့် အေုကာင်း၊ ဒီအထဲမြာ မုကာခင်က သတင်းမီဒီယာတေမြြာ ပၝခဲ့တဲ့ ကိင်္စတြေ၊ ရိုဟင်ဂဵာ ူင်္ပံနာတေပြၝဝင်မယ့် အေုကာင်း မင်္စတာအဘိဆစ်က သတင်းထောက်တေကြို ဒီကနေႛ ေူပာုကားပၝတယ်။

ူမန်မာိံိုင်ငံ ရခိုင်ူပည်နယ်နဲႛ ဘဂဿလားဒေ့ြရ်နယ်စပ်အနီးက ရိုဟင်ဂဵာ ဒုက္ခသည်တေဟြာ ဒေသခံ စစ်တပ်တေရြဲႛ ဖိံြိပ်မနြဲႛ စီးပြားရေးုကပ်တည်းတာတြေေုကာင့် နေရပ်ကနေ ထြက်ေူပး နေုကရသူတြေူဖစ်ပၝတယ်။

ဒီသတင်းတေနြဲႛ ပတ်သက်လိုႛ ထိုင်းိံိုင်ငူံခားရေးဌာနက စုံစမ်းစစ်ဆေးနေတယ်လိုႛ သိရပၝတယ်။

ဒီကနေႛ တနဂဿေိံြနေႛ ထုတ်ဝေတဲ့ ဘန်ကောက်ပိုစ့် သတင်းစာမြာ ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်က ူဖစ်ခဲ့တဲ့ ဒီအူဖစ်ပဵက်မြာ ဒုက္ခသည် ၄၁၂ ဦးမြာ ၁၀၇ ဦးသာ အသက်ရြင်ကဵန်ခဲ့ေုကာင်း၊ ဒီအထဲက အသက်ရြင်ကဵန်ခဲ့သူတေဟြာ ကပဍ္ဎလီပင်လယ်ူပင်ထဲက အ္ဋိံိယပိုင် ကပဍ္ဎလီကဋ္ဋန်းက ကယ်ဆယ်ရေးစခန်းမြာ ရောက်ရြိနေေုကာင်း ဖော်ူပထားပၝတယ်။

ဒီလိုအူဖစ်ပဵက်တြေ အမဵားဋ္ဌကီးရြိတဲ့အထဲက တခုမြာ ဒုက္ခသည် ၂၀၀ ကေဵာ် ပင်လယ်ူပင်မြာ ပေဵာက်ဆုံးသြားေုကာင်း ဖော်ူပထားပၝတယ်။ ဘန်ကောက်ပိုႛစ် သတင်းစာမြာပဲ ရိုဟင်ဂဵာ ဒုက္ခသည် ၄၂ ဦးကို ္ဘပီးခဲ့တဲ့ သောုကာနေႛက ထိုင်း ရေတပ်က ဖမ်းဆီး္ဘပီး ကဋ္ဋန်းတကဋ္ဋန်းမြာ ခဵြပ်ထားေုကာင်း ရေးသားထားပၝတယ်။

အလားတူပဲ ထိုင်းတောင်ပိုင်း ကမ်းေူခတခုမြာ ထိုင်းရေတပ်က ဒုက္ခသည်တေကြို ရိုကိံြက် နေတဲ့ သတင်းဓာတ်ပုံတေကြို ဟောင်ကောင်သတင်းစာတစောင်က ဖော်ူပအ္ဘပီး ဒီလို ိံြိပ်စက် တာတေနြဲႛ ပတ်သက်လိုႛ ဒေသခံ ထိုင်းရေတပ်က ဒု-ဗိုလ်ခဵြပ်ဋ္ဌကီး နာရောင်း တက်ဘိ Narong Thedbisal က ူငင်းဆိုလိုက်ပၝတယ်။

တခဵိန်ထဲမြာလည်း ပင်လယ်ူပင်မြာ မ္တေွာနေတဲ့ ူမန်မာနဲႛ ဘဂဿလားဒေ့ြရ် ဒုက္ခသည် ရာဂဏန်းကို ဒီကနေႛမြာပဲ ကယ်တငိံိုင်ခဲ့္ဘပီး ကနဦးက ထိုင်းအာဏာပိုင်တေကြ ဖမ်း္ဘပီး ပင်လယ်ထဲ ူပန်လြတ် ခံရသူတေလြိုႛ ေူပာေုကာင်း အ္ဋိံိယ ကမ်းေူခစောင့်တပ်က ထုတ်ဖော် ေူပာလိုက်ပၝ တယ်။

အသက်ရြင်ကဵန်နေသူတေကြို မေးူမန်းခဵက်အရ သူတိုႛဟာ ဘဂဿလားဒေ့ြရ် ူမန်မာနယ်စပ်က ရိုဟင်ဂဵာ ဒုက္ခသည်တြေူဖစ်ေုကာင်း၊ ကဵန်တဲ့ လေစြီးဒုက္ခသည်ရာခဵ္ဘီပီး ပင်လယ်ူပင်မြာ ပေဵာက်နေဆဲူဖစ်တယ်လိုႛ စိုးရိမ်ရေုကာင်း အ္ဋိံိယကမ်းေူခတပ် အရာရြိ S. P. Sharma က ေူပာပၝတယ်။