တ႟ုတ်လုပ် ဆိုင်ကယ်မဵား ူပည်နယ်ရဲတပ်ဖြဲႚက သယ်ယူရောင်းခဵနေ

တ႟ုတ်ူပည်ကနေ တရားမဝင် လမ်းဋ္ဌေကာင်းနဲႛတင်သြင်းတဲ့ တ႟ုတ် မော်တော်ဆိုင်ကယ်တေကြို ေူမူပန်ႛဒေသက ဆိုင်ကယ်ရောင်းကြက် ကောင်းတဲ့ ူပင်ဦးလြင်၊ မ္ဈိံလေး ၊ မိတီဉလာ၊ ကေဵာက်ဆည်၊ မုံ႟ြာနဲႛ ဒေသအိံြံႛကို တင်ပိုႛနေတာကတော့ တ႟ုတ်ဆိုင်ကယ်ပေၞစကနေ အခုခဵိန်ထိ ပၝပဲ။

နေပြည်တော်မြို့တွင် ဆိုင်ကယ်စီးသွားလာနေသူများပုံ Photo: AFP
တ႟ုတ်ူမန်မာနယ်စပ် ကဵယ်ဂေၝင်ကနေ လား႟ိြး္ဘမိြႚကို နည်းအမဵိြးမဵိြးနဲႛ ရောက်အောင် သယ်ဋ္ဌက္ဘပီး လား႟ိြးကနေတဆင့် ူမန်မာူပည်အိံြံႛကို ရောင်းဋ္ဌကပၝတယ်။ ဒီလိုေူမူပန်ႛကို ဆင်းတဲ့အခၝမြာ အရပ်သား ဆိုင်ကယ်စီးဆင်းသူတေကြတော့ လား႟ိြးနဲႛ ူပင်ဦးလြင်ဋ္ဌကားမြာ ဂိတ် ၁၀ ဂိတ်ကေဵာ်ကို လာဘ်ငြေတြေ ပေး္ဘပီး ူဖတ်သန်းခဲ့ရပေမဲ့ တခၝတလေ မထင်ရင်မထင်သလို ဖမ်းခံရတယ်လိုႛ သိရပၝတယ်။

ဒၝပေမဲ့ ူပည်နယ်ရဲတပ်ဖြဲႚ႟ုံးက ဆိုင်ကယ်အူပည့်တင်တဲ့ကားတြေ ကဵတော့ အတားဆီးမရြိ သြားလာခြင့်ရနေတယ်လိုႛ သိရပၝတယ်။ ဆိုင်ကယ်စီး္ဘပီး သယ်သူတြေ လာဘ်ငြေပေးရပုံ အဆင့်ဆင့်ကို ူပင်ဦးလြင်ကနေတက်္ဘပီး ဆိုင်ကယ်သယ်သူတဦးက RFAကို ေူပာူပပၝတယ်။

ဆိုင်ကယ်သယ်သူ။      ။ “လား႟ိြးကန္ဘေပီးတော့ မ္ဘေမိြႚကို သယ်တာခင်ဗဵား။ ကယ်ရီသမားတေကြဵတော့ မထင်ရင်မထင်သလို ဖမ်းပစ်တယ်။ ူပည်နယ်ရဲတပ်ဖြဲႚ႟ုံးက ဒုရဲအုပ် ဝင်းိံိုင်ဦးဆောင်တဲ့ အဝၝကဵတော့အဖမ်းအဆီးမရိဘြူး လား႟ိြး မ္ဈိံလေးအထြက် ရဲဂိတ် ၁ထောင် ၊ နောင်မြန်ရဲ ၁၅၀၀၊ စဉ့်အင်ရဲ ၃၀၀၀၊ သီပေၝတံတားရဲ ၃၀၀၀၊ သီပေၝ ယာဉ်ထိန်းရဲ ၁၀၀၀ ၊ ူပင်စည် တံတားရဲ ၄၀၀၀ ၊ ကေဵာက်မဲတပ်ထိန်း ၁၀၀၀၊ ကေဵာက်မဲယာဉ်ထိန်းရဲ ၁၅၀၀၊ ဂုတ်တြင်းရဲ ၃၀၀၀၊ နောင်ခဵိြ ယာဉ်ထိန်းရဲ ၁၅၀၀ သူတိုႛအဖမ်းူပရမဲ့ ရက်မဵိြးဆို အဖမ်းူပလိုက်တယ်။ ”

လား႟ိြးနဲႛ ူပင်ဦးလြင်အဋ္ဌကားမြာ ပေးခဲ့ရတဲ့ ဂိတ်တခဵိြႚ နာမည်တေနြဲႛ လာဘ်ငြေပေး ူဖတ်ခဲႛရပေမဲ့ အဖမ်းခံရတာတေကြို ေူပာူပခဲ့တာပၝ။ သူကပဲ ရဲတြေ ဆိုင်ကယ်တင်တဲ့နေရာတေနြဲႛ သယ်ပိုႛတဲ့ နေရာတေကြို ဆက်ေူပာူပပၝတယ်။

ဆိုင်ကယ်သယ်သူ။      ။ “ရပ်ကြက် ၅ ရဲပိုင် ငၝးကန်မြာလည်း ူဖြတ်တင်ပၝတယ်။ သူတိုႛက နောက်တခၝ ရပ်ကြက် ၅ ဘုံကေဵာင်းအနီး ကိုရဲအိမ်မြာလည်း တင်ပၝတယ်ခင်ဗဵား။ ရပ်ကြက် ၅ပဲ ပြဲစားအားစိန်အိမ်မြာလည်း တင်ပၝတယ်ခင်ဗဵား။ ဆိုင်ကယ်တင်တဲ့သူတေကြတော့ မ္ဘေမိြႚကို ဆိုင်ကယ်တစီးရောက်လိုႛရြိရင် ၂၀၀၀၀၊ မ္ဈိံလေးကို ရောက်လိုႛရြိရင် ၃၀၀၀၀၊ အဲဒီဝင်းိံိုင်ကို ပေးရပၝတယ်ခင်ဗဵား။ မ္ဘေမိြႚမြာခဵတဲ့နေရာက ဗိုလ်ဋ္ဌကီး အောငိံိုင်ဦးနေတဲ့ ရေခဵမ်းအိုး႟ြာ ဘုန်းဋ္ဌကီးကေဵာင်းမြာ ခဵတယ်။

ဆိုင်ကယ်သယ်သူတဦးက ေူပာူပခဲ့တာပၝ။ ဒီလို ဆိုင်ကယ်တစီးကို ၃သောင်းိံြန်းနဲႛ သယ်ပေးတဲ့ ူပည်နယ်ရဲတပ်ဖြဲႚ႟ုံးက ဒုရဲအုပ် ကလည်း တခၝတလေ စီမံခဵက်ဋ္ဌေကာင့် အဖမ်းခံရတယ်ေူပ္ဘာပီး သယ်ယူခိုင်းတဲ့ ကုန်သည်တေပြင်္စည်းကို တဝက်ဋ္ဌေကးပဲ လေဵာ်ပေးတယ်လိုႛ ေူပာပၝတယ်။ မုံ႟ြာကနေ တ႟ုတ်နယ်စပ် ကဵယ်ဂေၝင်ထိ သြား္ဘပီး ဆိုင်ကယ်သယ်ရောင်းတဲ့ ပြဲစားတဦးကလည်း သူဋ္ဌကံြတြေႚခဲ့ရတဲ့ လမ်းခရီးက အဖမ်းဆီးခံရတာတြေ၊ အသက်အ္ဈိံရာယ်ဋ္ဌကံခြဲ့ရတာတေနြဲႛ ပင်္စည်းသိမ်းခံရတေကြို RFAကို ေူပာူပပၝတယ်။

ဆိုင်ကယ်ပြဲစား။         ။ “ထောက်လြမ်းရေး ဖိုးဝြီးကားတြေ လိုက်ဖမ်းတယ်ဗဵာ။ မိရင်ကားပေၞ ခဵက်ခဵင်း ဆိုင်ကယ်တင်သြားတယ်။ ဆိုင်ကယ်လိုခဵင် စခန်းလိုက်ခဲ့ စခန်းလိုက်ရင် လူပၝ ထောင်ကဵတယ်။ တခၝတလေကဵရင် ပင်္စည်းပဲရတာ သူတိုႛဆိုင်ကယ်သိမ်းတယ်။ အနည်းဆုံးတော့ တဝက်ဋ္ဌေကးပေးရတာပဲ ၁၀၅ မိုင်ရြိတယ်။ ရေပူရြိတယ်၊ ဂုတ်တြင်းတိုႛ အဲဒီဂိတ်တေကြ ဖမ်းတယ်။ ေူပးရင်နောက်က ကားနဲႛ လိုက်တိုက်တာပေၝ့။ ဖိုးဝီြးတိုႛဘာတိုႛနဲႛ ဆယ်ဘီးကားတြေ အောက်ရောက်လိုႛ သေတဲ့ဟာတြေ အမဵားဋ္ဌကီးပ၊ဲ အဲဒီလား႟ိြးလမ်းက လြတ်တယ်ဆိုတာ ရြားပၝတယ်ဗဵာ၊ လိုက်ဖမ်းတယ်ဆိုရင် လမ်းဋ္ဌကားဆိုတာ ကိုယ်ႛအတြက်မရြိဘူးလေ သူကလမ်းမဋ္ဌကီးပေၞမြာကို။ ”

ဆိုင်ကယ်ပြဲစားတဦးေူပာူပတာပၝ။ ကဵယ်ဂေၝင်ထိသြားရင် ဆိုင်ကယ်တစီးကို ၅သောင်းလောက် စေဵးခဵိြပေမဲ့ တခိဵြႚက ဆက်မတက်တော့ပဲ လာရြိြးမြာတင် ဝယ်ူပန်ဋ္ဌကတယ်လိုႛ သိရပၝတယ်။တခဵိြႚက ဆိုင်ကယ်အူပင် ဆိုင်ကယ်ပေၞမြာတင်လိုႛရတဲ့ လက်ဆြဲမီးစက်တိုႛလို တ႟ုတ်လုပ်ပင်္စည်းတေကြို ပူးတြဲသယ်ဆောငိံိုင်မြ ပေးရတာနဲႛကာမိတယ်လိုႛ ေူပာူပပၝတယ်။ ကေဵာက်ဆည်က ဆိုင်ကယ် အရောင်းအဝယ်လုပ်သူတဦးကတော့ သူတိုႛဆိုင်ကယ်စေဵးူဖတ်ပုံနဲႛ အခက်အခဲအမဵားဆုံးဋ္ဌကံတြာ မိတီဉလာက ဝယ်ရောင်းတြေ ူဖစ်တယ်လိုႛ ေူပာပၝတယ်။

ကေဵာက်ဆည်ပြဲစား။    ။ “ ခဵက်စီကိန်းဂဏန်း သက္ကရာဇ် ဋ္ဌကည့်႟ုံနဲႛမ္ဘပီးဘူး ဘီးနဲႛ အရောင်အသြေး၊ အင်ဂဵင် စသည်အားူဖင့် အဲဒၝလေးတြေ ဋ္ဌကည့်္ဘပီးမြ စေဵးက ူဖတ်ုကတာပေၝ့နော၊ ူပင်ဦးလြင်ထားတယ်၊ မိတီဉလာထားတယ် လား႟ိြးထားတယ်၊ အဲဒီသုံး္ဘမိြႚနယ်က ဆရာဋ္ဌကီးတေပြဲ လမ်းနဲႛအခက်အခဲတြေတော့ သိတယ်။ တားရင်မောင်းေူပးတာရိတြယ်။ ေူဖရြင်းတဲ့အမဵိြးစုံ ဒုက္ခမဵိြးစုံ အမဵားဆုံး ဋ္ဌကံတြာ မိတီဉလာသားက ဋ္ဌကံတြာ။ ”

ကေဵာက်ဆည်က ပြဲစားတဦးေူပာူပခဲ့တာပၝ။ ၂၀၀၈ ခိုံြစ် ဇူလိုင်လကနေ ိံိုဝင်ဘာလထိ တရားမဝင်သြင်းထားတဲ့ ဆိုင်ကယ်တေကြို စစ်အစိုးရက တရားဝင်မြတ်ပုံတင်ထုတ်ပေး္ဘပီး လိုင်စင်မရြိရင် ဖမ်းမယ်လိုႛ ဆိုခဲ့ပေနဲႛ အဲဒီလုပ်ပေးတဲ့ လိုင်စင်တေကြ ဆီမရတဲ့အတြက် ူပည်တငြ်းစေဵးကြက်မြာတော့ ဝတ်သောက်လိုႛခေၞတဲ့ လိုင်စင်မဲ့ ဆိုင်ကယ်တေကြတော့ ရြင်သန်နေဆဲပဲ ူဖစ်ပၝတယ်။ ဒီလို တရားမဝင်လမ်းဋ္ဌေကာင်းကနေ ဝင်လာတဲ့ ဆိုင်ကယ်အသစ်တေကြို တခိဵြႚက အိမ်မြာရြ္ဘိပီးသား ဆိုင်ကယ်အဟောင်းတေနြဲႛ ကပ်ခြာလိုႛခေၞတဲ့ အဟောင်းနဲႛအသစ် လဲလြယ်တပ်ဆင်ဖိုႛ ဝယ်သလို၊ နယ်ေူမခံ ယာဉ်ထိန်းရဲနဲႛပေၝင်း္ဘပီး နံပၝတ်အတုလုပ် စီးရင်ရတဲ့အတြက် ဝယ်ယူဋ္ဌကတာလိုႛ သိရပၝတယ်။

2025 M Street NW
Washington, DC 20036
+1 (202) 530-4900
burweb@rfa.org