ທະຫານພະມ້າ ປະທະເດືອດ ກັບທະຫານກະຫຼ່ຽງ
2022.02.06
ທະຫານກະຫຼ່ຽງ
RFA
ເກີດການຍິງປະທະກັນ ຢ່າງດຸເດືອດ ລະຫວ່າງ ທະຫານກະຫຼ່ຽງ ກັບທະຫານພະມ້າ ຢູ່ເຂດພາກຕາເວັນອອກ ເມືອງ ດີໂມໂຊ ຂອງພະມ້າ ແລະ ໄດ້ຂຍາຍໄປເຖິງ ເຂດຣັຖກະຢາ ເນື່ອງໃນວັນຄົບຮອບ 1 ປີ ຫຼັງຈາກທະຫານພະມ້າຢຶດອຳນາດ ຈາກຣັຖບານຂອງ ຍານາງ ອອງຊານ ຊູຈີ ທີ່ມາຈາກການເລືອກຕັ້ງ.
ເຂດເມືອງດີໂມໂຊ ເປັນພື້ນທີ່ທຳອິດ ທີ່ມີການ ຍິງປະທະກັນ ລະຫວ່າງ ທະຫານພະມ້າ ແລະ ກອງກຳລັງ ປົກປ້ອງປະຊາຊົນ ທີ່ເກີດຂຶ້ນບໍ່ພໍເທົ່າໃດເດືອນ ຫຼັງຈາກທີ່ມີການຣັຖປະຫານ ໃນວັນທີ 1 ກຸມພາ ປີ 2021 ທີ່ຜ່ານມາ. ການຕໍ່ສູ້ກັນ ໄດ້ລຸກລາມໄປ ເມືອງປຣູໂຊ ຈົນມາເຖິງປັດຈຸບັນ ການຕໍ່ສູ້ໄດ້ລຸກລາມໄປ ເມືອງລອຍກໍ ທີ່ຢູ່ຫ່າງຈາກ ເມືອງດີໂມໂຊ ໄປທາງທິດໃຕ້ 11 ກິໂລແມັດ.
ນັບແຕ່ມີການຕໍ່ສູ້ ກໍເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນເກືອບ 200,000 ຄົນ ຊຶ່ງເຄິ່ງນຶ່ງຂອງພົລເມືອງຣັຖກະຍາ ຕ້ອງໜີອອກຈາກບ້ານ ອີງຕາມຂໍ້ມູນຈາກ ເຄືອຂ່າຍພາກປະຊາສັງຄົມຂອງກະຫຼ່ຽງ. ຢູ່ໃນເຂດເມືອງດັ່ງກ່າວ ມີປະຊາຊົນເກືອບ 200 ຄົນ ເສັຽຊີວິດ ນັບແຕ່ມີການຣັຖປະຫານ.
ມີການຍິງປະທະກັນລາຍວັນ ລະຫວ່າງ ທະຫານພະມ້າ ກັບທະຫານກະຫຼ່ຽງ ຢູ່ເມືອງ ລອຍກໍ. ທະຫານພະມ້າ ໄດ້ຍິງປືນໃຫຍ່ ໃສ່ຕົວເມືອງທຸກມື້ ທຳລາຍບ້ານເຮືອນຂອງປະຊາຊົນ ແລະເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນ ຕ້ອງພາກັນອົບພະຍົບໜີການຕໍ່ສູ້ກັນ.
ຕໍ່ບັນຫາດັ່ງກ່າວ ນັກສິດທິມະນຸດເຫັນວ່າ ມັນເປັນການກໍ່ອາສຍາກັມ ຕໍ່ປະຊາຊົນ ຢູ່ພະມ້າ. ທ່ານ Phil Robertson ຮອງຜູ້ອໍານວຍການ ອົງການສິ້ງຊອມ ດ້ານສິດທິມະນຸດ Human Rights Watch ປະຈໍາອາເຊັຽຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ ກ່າວຕໍ່ ສຳນັກຂ່າວຕ່າງປະເທດວ່າ:
“ພວກເຮົາຈະເຫັນວ່າ ບໍ່ມີການເຄົາຣົບສິດທິມະນຸດ ໃນພະມ້າ ນັບແຕ່ມີການ ຣັຖປະຫານ. ດ້ວຍຄວາມສັດຈິງ ທ່ານ ຈະຄິດພາບເຫັນເລີຍວ່າ ມັນເປັນສະຖານະການທີ່ບໍ່ດີ ທີ່ທະຫານກໍ່ອາສຍາກັມ ຕໍ່ປະຊາຊົນຕົວເອງ.”
ຣັຖກະຍາ ເປັນຣັຖນ້ອຍທີ່ສຸດໃນປະເທດພະມ້າ ແລະ ເປັນຣັຖທີ່ບໍ່ມີການພັດທະນາ ຄືກັບ ເຂດຕົວເມືອງໃຫຍ່ໆ ທີ່ມີນັກທ່ອງທ່ຽວຕ່າງປະເທດເຂົ້າໄປທ່ຽວ ກ່ອນທີ່ຈະມີການຣັຖປະຫານ. ແຕ່ ຫຼັງຈາກຣັຖປະຫານແລ້ວ ບັນດາທະຫານຊົນຊາດຊົນເຜົ່າກະຫຼ່ຽງ ໂດຍສະເພາະ ພັກກ້າວໜ້າກະຫຼ່ຽງ, ພ້ອມພ້ອມດ້ວຍ ສະຫະພັນແຫ່ງຊາດກະຫຼ່ຽງ ແລະ ແນວຮ່ວມແຫ່ງຊາດສິນ ໄດ້ອອກຖແລງການຮ່ວມກັນ ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ສະຫະປະຊາຊາດ ແລະ ປະຊາຄົມໂລກ ສ້າງເຂດບອດທະຫານ ໃຫ້ແກ່ພົລເຮືອນ ທີ່ຖືກທະຫານພະມ້າໂຈມຕີທາງອາດ. ປະຊາຊົນ ຢູ່ເມືອງດີໂມໂຊ ໄດ້ເຣີ່ມປະທ້ວງຕໍ່ຕ້ານ ທະຫານພະມ້າຢ່າງສງົບ ໃນທົ່ວປະເທດ ຫຼັງຈາກມີການຣັຖປະທານ ແລະ ນັບແຕ່ເດືອນ ພຶສພາ 2021 ທີ່ຜ່ານມາ ກໍເຣີ່ມມີການຍິງປະທະກັນ ລະຫວ່າງ ກອງກຳລັງທະຫານກະຫຼ່ຽງ ຮ່ວມກັບກອງກຳລັງປົກປ້ອງ ປະຊາຊົນ ຕໍ່ສູ້ກັບທະຫານພະມ້າ ຢູ່ເມືອງ ດີໂມໂຊ.
ກຸ່ມອົງການ ພາກປະຊາສັງຄົມ ໄດ້ກ່າວວ່າ ມີປະຊາຊົນປະມານ 70,000 ຄົນ ໃນເມືອງດີໂມໂຊ ໄດ້ໜີການຕໍ່ສູ້ ແລະບໍ່ສາມາດກັບຄືນມາບ້ານໄດ້.
ຊາວບ້ານທີ່ຊື່ ໂມໂຣ ຜູ້ທີ່ໜີຈາກບ້ານ ຢູ່ເມືອງດີໂມໂຊ ໄດ້ກ່າວວ່າ ການຕໍ່ສູ້ກັນ ໄດ້ທຳລາຍບ້ານເຮືອນ ແລະ ທຳລາຍຊີວິດຂອງຄົນ.
ລາວກ່າວວ່າ:
“ນັບແຕ່ສົງຄາມເກີດຂຶ້ນ ໃນເດືອນພຶສພາ 2021 ທີ່ຜ່ານມາ ຫຼັງຈາກຣັຖປະຫານ ກໍບໍ່ມີການສັນຈອນຢູ່ໃນເຂດວີດວງແດມ ທີ່ເປັນເຂດທີ່ມີຊື່ສ່ຽງ ຫຼື ເປັນເຂດທ່ອງທ່ຽວທີ່ຢູ່ຫ່າງຈາກທາງພາກໃຕ້ຂອງເມືອງລອຍກໍ ທີ່ຂຶ້ນກັບເມືອງດີໂມໂຊ.”
ລາວກ່າມຕື່ມອີກວ່າ:
“ບໍ່ມີນັກທ່ອງທ່ຽວເຂົ້າມາ. ມີປະຊາຊົນຈຳນວນຫຼາຍ ທີ່ເຄີຍໄປຫາປາໃນເຂດ ວີດວງແດມ ແລະ ເຂດອື່ນໆ ແຕ່ ປັດຈຸບັນ ບໍ່ເຫັນໃຜໄປຫາປາເລີຍ.”
ເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້ ກໍມີການຍິງປະທະກັນ ລະຫວ່າງ ທະຫານພະມ້າ ກັບ ກອງກຳລງປົກປ້ອງປະຊາຊົນ ຢູ່ ໃນໝູ່ບ້ານວີດວງ ເປັນເຫດເຮັດໃຫ້ຜູ້ຄົນພາກັນໄປ ຫຼົບຢູ່ໃນບ້ານ ແລະໂບດ ເປັນບ່ອນກຳບັງ. Gabriela ຊາວຄ້າຂາຍ ຢູ່ຕລາດ ເມືອງ ດີໂມໂຊ ຜູ້ທີ່ໜີຈາກບ້ານ ມາຫຼາຍເດືອນ ໄດ້ກ່າວວ່າ ເຖິງວ່າ ເຮືອນຂອງລາວຈະຖືກທຳລາຍ ຈາກການຕໍ່ສູ້ແລ້ວນັ້ນ, ແຕ່ ລາວກໍຍັງຕ້ອງການ ຈະສ້າງເຮືອນຄືນມາ ຫຼັງຈາກທີ່ບໍ່ໄດ້ຢູ່ມາຫຼາຍເດືອນ. ຊາວຄ້າຂາຍຄົນນີ້ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ: ລາວກັບມາບ້ານ ໃຫ້ໄວເທົ່າທີ່ຈະໄວໄດ້ ເມື່ອກັບບ້ານແລ້ວ ລາວກໍພົບວ່າ ເຮືອນຂອງລາວ ເຕັມໄປດ້ວຍແກ້ວເຫຼົ້າ ແລະ ຊັກປະຫຼັກຫັກພັງ.
ເຮືອນຄົນອື່ນ ກໍໄດ້ຮັບຄວາມເສັຽຫາຍ ເຊັ່ນດຽວກັນ. ເຮືອນຂອງປະຊາຊົນບາງຫຼັງ ກໍໄດ້ຮັບຄວາມເສັຽຫາຍຫຼາຍ. Gabriela ຍັງກ່າວອີກວ່າ ຮ້ານຂາຍເຄື່ອງຂອງລາວ ທີ່ຢູ່ຕລາດ ທີ່ເປັນເຂດທີ່ຄົນໜາແໜ້ນ ຢູ່ເມືອງດີໂມໂຊ ກໍໄດ້ຮັບຄວາມເສັຽຫາຍ ຈາກທີ່ທະຫານພະມ້າຍິງປືນໃຫຍ່ໃສ່. ຕລາດ ທີ່ເຄີຍມີຮ້ານຂາຍເຄື່ອງ ເປັນຈຳນວນຫຼາຍ ທີ່ເປີດວັນຈັນ, ວັນພຸດ ແລະ ວັນເສົາ ແຕ່ວ່າ ຕອນນີ້ ຕລາດດັ່ງກ່າວມິດຄືຜີປ່າຊ້າ.
ຖ່າມກາງຄວາມວຸ້ນວາຍ, ທະຫານພະມ້າໄດ້ສັງຫານ ພົລເຮືອນໄປແລ້ວ 35 ຄົນ ລວມທັງເດັກນ້ອຍ ຢູ່ ບ້ານໂມໂຊ ທີ່ຂຶ້ນກັບເມືອງດີໂມໂຊ ໃນເດືອນທັນວາ ທີ່ຜ່ານມາ. ໃນການຕອບໂຕ້, ໂຄກສົກທະຫານພະມ້າ ພົນຕີ ຊໍມິນຕັນ ໄດ້ກ່າວວ່າ ທະຫານພະມ້າ ປະຕິບັດຕາມກົດ ໃນເວລາທີ່ປະຕິບັດການ ທາງທະຫານ. ພົນຕີ ຊໍມິນຕັນ ໄດ້ກ່າວຕື່ມອີກວ່າ ກອງກຳລັງປົກປ້ອງປະຊາຊົນ ໃສ່ຊຸດພົລເຮືອນ ໄດ້ໂຈມຕີທະຫານ ຊຶ່ງເຂົາເຈົ້າ ພາກັນຫຼົບຊ່ອນ ຢູ່ໃນຕຶກ ໃນໝູ່ບ້ານ. ໃນເວລາປະຕິບັດການ ສຳເລັດແລ້ວ ກໍອອກມາເວົ້າ ມາເປັນຜົລງານຂອງຕົນເອງ. ເມື່ອບໍ່ປະສົບຜົລສຳເລັດ ເຂົາກໍເວົ້າວ່າ ປະຊາຊົນຖືກສັງຫານ ຊຶ່ງອັນນີ້ ເປັນຂໍ້ກ່າວຫາຈາກພວກເຂົາ. ຊໍມິນຕັນ ໄດ້ກ່າວວ່າ ພວກເຮົາໄດ້ປະຕິບັດຕາມກົດລະບຽບ ໂດຍ ທີ່ຝ່າຍຕໍ່ຕ້ານ ອອກມາເວົ້າວ່າ ຜູ້ເສັຽຊີວິດເປັນພົລເຮືອນ ແຕ່ວ່າ ປະຊາຊົນຢູ່ຣັຖກະຢາ ເປັນຊາວກະຫຼ່ຽງ ສ່ວນຫຼາຍເປັນຊາວ ຄຣີສຕຽນ ໄດ້ກ່າວຫາທະຫານ ພະມ້າວ່າກໍ່ອາສຍາກັມ ຕໍ່ພົລເຮືອນ.
ທ່ານ ເຕກ ສະມາຊິກອງກຳລັງ ປົກປ້ອງປະຊາຊົນ, ເຄືອຂ່າຍກອງກຳລັງ ຂອງພົລເຮືອນ ໄດ້ກ່າວວ່າ ການຣັຖປະຫານ ແລະ ຜົລຕາມມາ ໄດ້ເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນ ຢູ່ຣັຖກະຍາ ແລະ ບ່ອນອື່ນໆ ໄດ້ຮັບຄວາມທໍລະມານ. ທ່ານ ເຕກ ກ່າວວ່າ ພວກເຮົາເປັນຜູ້ຮັບເຄາະຮ້າຍ ຈາກການກະທຳ ຂອງພວກເຮົາທະຫານພະມ້າ ຊຶ່ງມັນບໍ່ສະເພາະຢູ່ຣັຖກະຢາ ເທົ່ານັ້ນ ແຕ່ຍັງຢູ່ອີກຫຼາຍຣັຖ ທີ່ບ້ານເຮືອນ ແລະ ໝູ່ບ້ານ ຖືກທຳລາຍ ຊຶ່ງມັນເກີດຂຶ້ນຢູ່ຣັຖອື່ນໆ ໃນທົ່ວປະເທດ. ພວກເຮົາອີ່ດູຕົນຜູ້ທີ່ເຄາະຮ້າຍ ແລະ ຜູ້ທີ່ກະທຳ ແມ່ນທະຫານພະມ້າ. ທ່ານ ກ່າວຕື່ມອີກວ່າ ມື້ໃດທີ່ທະຫານພະມ້າ ຖືກກຳຈັດອອກໄປ ພວກເຮົາຈະມີສະຫະພັນແຫ່ງຣັຖ ແລະຈະມີເສຣີພາບ.
ບັບແຕ່ ຝ່າຍທະຫານຢຶດອໍານາດ ຈາກຣັຖບານພົລເຮືອນ ຢູ່ປະເທດພະມ້າ ໃນເດືອນກຸມພາ ປີິ 2021, ກໍມີຄົນໜຸ່ມ-ສາວ ຢູ່ປະເທດພະມ້າ ທີ່ຮັກປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ເສຣີພາບ ພາກັນໜີເຂົ້າໄປປ່າ ຕັ້ງກອງກໍາລັງ ປະກອບອາວຸດ ເພື່ອຕໍ່ສູ້ກັບ ທະຫານພະມ້າ ທີ່ຢຶດອໍານາດ. ຄົນໜຸ່ມ-ສາວ ຈາກຫຼາກຫຼາຍອາຊີບ ບໍ່ວ່າ ຈະເປັນນັກສຶກສາ, ບັນຍາຊົນ, ນັກສະແດງ, ປະຊາຊົນທົ່ວໄປ ຫຼື ບຸກຄົນທີ່ເຮັດວຽກສື່ມວນຊົນ ແລະ ສາຂາອາຊີບອື່ນໆ ກໍພາກັນໜີເຂົ້າປ່າ ເພື່ອຈັບປືນຕໍ່ສູ້ກັບທະຫານພະມ້າ. ໃນນັ້ນ ກໍມີນັກຂ່າວອິດສຣະພະມ້າ ຄົນນຶ່ງ ທີ່ຊື່ ວ່າ Sit Ko Naing ທີ່ເຄີຍຣາຍງານຂ່າວ ປະຈໍາຢູ່ ເຂດເມືອງ ປາກັນ ເຂດພາກເໜືອ ຂອງຣັຖສິນ ກໍໄດ້ສະໝັກໃຈໜີເຂົ້າປ່າ ໄປຮ່ວມກັບກອງກໍາລັງ ປົກປ້ອງປະຊາຊົນ ຄື ກັບຊາວໜຸ່ມພະມ້າ ຄົນອື່ນໆ ເພຶື່ອຕໍ່ສູ້ກັບທະຫານພະມ້າ ຫຼັງຈາກທະຫານພະມ້າເຂົ້າຢຶດອໍານາດ ຈາກຣັຖບານ ຂອງຍາ ນາງ ອອງ ຊານ ຊູ ຈີ ທີ່ຊະນະການເລືອກຕັ້ງ.
Sit Ko Naing ອາຍຸ 27 ປີ ເຄີຍຣາຍງານ ໃຫ້ສໍານັກຂ່າວທ້ອງຖິ່ນ ແລະ ສໍານັກຂ່າວສາກົນ ຈົນວ່າ ມື້ນຶ່ງ ໄດ້ເຫັນຕໍາຣວດ ແລະ ທະຫານທີ່ອາວຸດປືນ ໄດ້ຂ້ານັກສຶກສາ ແລະ ປະຊາຊົນຜູ້ບໍລິສຸດ ຜູ້ທີ່ມາຮ່ວມປະທ້ວງແບບສະຫງົບ. Sit Ko Naing ເຮັດວຽກເປັນນັກຂ່າວອິສຣະ ທີ່ເຕີບໂຕມາຢູ່ໃນເຂດເມືອງ ຢິນມາບິນ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ນັກຂ່າວ ເອເຊັຽເສຣີ ຜແນກພາສາພະມ້າ ວ່າ ລາວໄດ້ຕັດສິນໃຈວ່າ ລາວຈະບໍ່ຢູ່ເສີຍກັບບັນຫາດັ່ງກ່າວ ສະນັ້ນ ລາວຈຶ່ງ ວາງປາກາ ແລ້ວຫັນມາຈັບປືນແທນ ແລະເຂົ້າຮ່ວມກອງກໍາລັງປົກປ້ອງ ປະຊາຊົນ ເພື່ອຕໍ່ສູ້ຟື້ນຟູປະຊາທິປະໄຕ ໃນພະມ້າ.
ຫຼ້າສຸດ ສະຫະຣັຖອາເມຣິກາ, ອັງກິດ ແລະ ຄານາດາ ໄດ້ເພີ່ມມາຕການ ຄວ້ຳບາດ ເຈົ້າໜ້າທີ່ລະດັບສູງ ຂອງພະມ້າ ເນື່ອງໃນໂອກາດຄົບຮອບ 1 ປີ ການຣັຖປະຫານ. ກະຊວງການຄັງ ຂອງສະຫະຣັຖອາເມຣີກາ ໄດ້ໃຊ້ມາຕການ ຕໍ່ໄອຍະການສານສູງສຸດ ຂອງພະມ້າ ແລະ ປະທານອົງການ ຕ້ານສໍ້ລາດບັງຫລວງ ຂອງພະມ້າ ທີ່ມີສ່ວນພົວພັນ ໃນການດຳເນີນຄະດີ ຍານາງ ອອງ ຊານ ຊູຈີ ໂດຍ ມີເຣື່ອງການເມືອງ ເຂົ້າມາກ່ຽວຂ້ອງ. ມາຕການລົງໂທດ ເຈົ້າໜ້າທີ່ລະດັບສູງຂອງພະມ້າ ໄດ້ມີຂຶ້ນ ຫຼັງຈາກຄົບຮອບ 1 ປີ ການຣັຖປະຫານ ເດືອນກຸມພາ 2021 ທີ່ທະຫານເຂົ້າມາຢຶດອຳນາດ. ນອຈາກນີ້ ຣັຖບານອັງກິດ ແລະ ຄານາດາ ອອກຄຳສັ່ງຄວ້ຳບາດລົງໂທດ ເຈົ້າໜ້າທີ່ລະດັບສູງ ຂອງພະມ້າເຊັ່ນດຽວກັນ. ການລົງໂທດແມ່ນ ສັ່ງອາຍັດຊັບສິນ ຂອງກຸ່ມບໍຣິສັດ ແລະອົງການ ຢູ່ໃນອາເມຣິກາ ບໍ່ໃຫ້ດຳເນີນທຸຣະກິຈ ກັບພະນັກງານລະດັບສູງເຫຼົ່ານັ້ນ.