ເສຣິພາບການນໍາສເນີຂ່າວ ຢູ່ລາວ ຍັງຖືກຈໍາກັດ

ໃນໂອກາດວັນເສຣີພາບ ຂອງສື່ມວລຊົນ ວັນທີ 3 ພຶສພາ 2021 ນີ້ ອົງການສິດທິມະນຸດ ສາກົລ ຍັງເຫັນວ່າ ສື່ມວລຊົນໃນລາວ ຍັງຖືກທາງການລາວ ຄອບງໍາ ແລະຈໍາກັດສິດ ເສຣີພາບ ໃນການສເນີຂໍ້ມູນຂ່າວສານ, ເຮັດໃຫ້ນັກຂ່າວບໍ່ກ້າ ປະຕິບັດໜ້າທີ່ຂອງຕົນ ແບບກົງໄປກົງມາ ບໍ່ມີອິສຣະໃດໆເລີຍ, ອີງຕາມຄໍາເວົ້າຂອງ ທ່ານ Phil Robertson ຮອງ ຜູ້ອໍານວຍການອົງການ Human Rights Watch ປະຈໍາພູມີພາກ ເອເຊັຍ-ປາຊີຝິກ ຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ໃນມື້ວັນທີ 4 ພຶສພາ ນີ້:

“ເວົ້າໄດ້ຢ່າງເຕັມປາກວ່າ ຣັຖບານລາວ ຈໍາກັດຄວາມເປັນອິສຣະ ຂອງສື່ມວລຊົນ ໃນລາວມາຕັ້ງແຕ່ດົນແລ້ວ ເຮັດໃຫ້ການເຮັດ ວຽກຂອງນັກຂ່າວ ບໍ່ມີິອິສສຣະໃດໆເລີຍ ຊຶ່ງ ພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ຈະເປັນຜູ້ກໍານົດວ່າ ສື່ມວລຊົນຄວນສເນີຂ່າວໃດ ແລະ ບໍ່ຄວນສເນີຂ່າວອັນໃດ ເຮັດໃຫ້ລາວ ມີຄວາມລ້າຫລັງທີ່ສຸດ ໃນບັນດາປະເທດອາຊຽນ ທາງດ້ານຄວາມ ມີອິສຣະຂອງສື່ມວລຊົນ ໃນປະເທດ.”

ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ກໍຣະນີທີ່ເກີດຂຶ້ນ ເມື່ອປີກາຍທີ່ທາງການລາວຈັບ ທ່ານ ສັງຂານ ພະຈັນທະວົງ ຊຶ່ງເປັນສື່ມວລຊົນອິສຣະນັ້ນກໍ ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ ທາງການລາວຄຸກຄາມ ເສຣີພາບຂອງສື່ມວນຊົນ ແລະເປັນການຣະເມີດສິດທິ ນັກຂ່າວຢ່າງຮ້າຍແຮງ ທັ້ງໆທີ່ ທ່ານ ສັງຂານ ບໍ່ໄດ້ນໍາສເນີຂ່າວ ໄປໃນທາງທີ່ສ້າງຄວາມເສັຍຫາຍຕໍ່ພັກ ແລະຣັຖບາລລາວ, ແລະວ່າ ເຫດການດັ່ງກ່າວ ເຮັດໃຫ້ ສື່ມວລຊົນທົ່ວໄປ ມີຄວາມຢ້ານກົວຫຼາຍຂຶ້ນ.

ໃນຂນະດຽວກັນ ນັກຂ່າວ ທີ່ເຮັດວຽກໃນວົງການສື່ມວລຊົນລາວ ທ່ານນຶ່ງກ່າວວ່າ ການສເນີຂ່າວສານໃນປັດຈຸບັນນີ້ ກໍມີທັງຂ່າວ ທີ່ສາມາດນໍາສເນີໄດ້ ແລະ ຂ່າວທີ່ບໍ່ຄວນສເນີ ເປັນຕົ້ນແມ່ນຂ່າວ ທີ່ບໍ່ມີມູນຄວາມຈິງ ທີ່ອາດເຮັດໃຫ້ສັງຄົມປັ່ນປ່ວນ, ມັນກໍຄືກັນ ກັບຢູ່ທຸກປະເທດ ດັ່ງທີ່ທ່ານກ່າວວ່າ:

“ມັນກະຄືກັນກັບທຸກປະເທດເນາະ ມັນມີຈຸດທີ່ສາມາດ ຣາຍງານໄດ້ ແລະກະຈຸດທີ່ວ່າມັນຫຼໍ່ແຫຼມ ເຮົາບໍ່ຄວນໄປກ້າວກ່າຍ ໂດຍ ສະເພາະແມ່ນບັນດາ fake news ຕ່າງໆຊຶ່ງມັນໄປ viral ຫຼາຍເນາະຕອນນີ້ນະ ຕ້ອງໄດ້ຣະມັດຣະວັງ.”

ທ່ານກ່າວຕື່ມວ່າ ສິດເສຣີພາບໃນການສເນີຂ່າວສານ ຍຸກປັດຈຸບັນ ກໍຖືວ່າທາງການໄດ້ໃຫ້ສິດເສຣີພາບ ຫຼາຍຂຶ້ນ ໂດຍສະເພາະ ໃນໄລຍະການແຜ່ຣະບາດ ຂອງໂຄວິດ-19, ເຮັດໃຫ້ສື່ມວລຊົນສາມາດ ນໍາສເນີຂ່າວສານ ກ່ຽວກັບໂຄວິດ-19 ໃນດ້ານຕ່າງໆໄດ້, ແຕ່ຕ້ອງບໍ່ຂັດກັບນະໂຍບາຍ ຂອງພັກ ແລະຣັຖ.

ແລະນັກຂ່າວ ທີ່ເຮັດວຽກຢູ່ແຂວງພາກເໜືອຂອງລາວ ທ່ານນຶ່ງກໍກ່າວຕໍ່ ວິທຍຸເອເຊັຍເສຣີ ໃນມື້ດຽວກັນນີ້ວ່າ ເຣື່ອງການນໍາສເນີ ຂ່າວສານໃນທຸກມື້ນີ້ ກໍຕ້ອງມີຄວາມຣະມັດຣະວັງ ຫຼາຍທີ່ສຸດ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ມີຂ່າວ ທີ່ສ້າງຄວາມເສັຽຫາຍ ຕໍ່ພັກ ແລະຣັຖບາລ ຫລື ຂ່າວປອມ ຖືກເຜີຍແຜ່ຕໍ່ສັງຄົມ, ອັນເປັນການປະຕິບັດຕາມແນວທາງ ນະໂຍບາຍຂອງພັກ ແລະຣັຖ ຢ່າງເຂັ້ມງວດ ດັ່ງທີ່ທ່ານ ກ່າວວ່າ:

“ໂອ໋ ສ່ວນຫຼາຍພວກເຮົາ ກໍມີການຣະວັງຢູ່ໂຕນີ້ນະ ມີການເລືອກເຟັ້ນຢູ່ ຂ່າວເຮົາອອກນີ້ກະສ່ວນຫຼາຍກະຊິເປັນຂໍ້ມູນຈິງນໍ ສ່ວນຫຼາຍ ມີແຕ່ຜ່ານບັນນາທິການເຮົາ ແລ້ວກໍອອກໄປ ເລີຍນໍ.”

ພ້ອມກັນນັ້ນ ນັກຂ່າວໃນລາວ ອີກທ່ານນຶ່ງ ທີ່ຂໍສງວນຊື່ ແລະຕໍາແໜ່ງ ກໍເວົ້າວ່າ ການເຮັດຂ່າວສານໃນແຕ່ລະມື້ ຈະຕ້ອງໄດ້ຜ່ານ ການກວດກາ ຈາກກົມສື່ມວລຊົນກ່ອນ ຈຶ່ງ ຈະສາມາດນໍາອອກ ເຜີຍແຜ່ຜ່ານສື່ຕ່າງໆໄດ້. ແຕ່ໃນຂນະດຽວກັນ ກໍເຫັນວ່າທາງການ ເພິ່ນໃຫ້ອິສຣະ ໃນການເຮັດຂ່າວຫຼາຍຂຶ້ນກວ່າແຕ່ກ່ອນ ເປັນຕົ້ນໃຫ້ສື່ມວລຊົນໄປຊອກຫາ ຂ່າວເອງໄດ້, ແຕ່ຕ້ອງບໍ່ເປັນຂ່າວ ທີ່ ສ້າງຄວາມເສັຍຫາຍໃຫ້ຣັຖບາລ.

ກ່ຽວກັບເຣື່ອງທີ່ວ່ານີ້ ປະຊາຊົນລາວ ນາງນຶ່ງເວົ້າວ່າ ທຸກມື້ນີ້ສື່ມວລຊົນໃນລາວ ຍັງຢູ່ພາຍໃຕ້ການຊີ້ນໍາຂອງຣັຖບາລຢູ່ ແລະມີ ການຈໍາກັດເນື້ອໃນຂ່າວ ທີ່ຈະຖືກເຜີຍແຜ່ຕໍ່ ສາທາຣະນະ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ສ້າງຄວາມເສັຍຫາຍຕໍ່ພັກ ແລະຣັຖ, ເຮັດໃຫ້ສິດເສຣີພາບ ຂອງສື່ມວລຊົນລາວ ຍັງມີໜ້ອຍ ແລະຖືກຈໍາກັດຫຼາຍຢູ່ ຫາກທຽບກັບຫຼາຍປະເທດ ດັ່ງທີ່ນາງ ກ່າວວ່າ:

”ຈໍາກັດ ກ່ອນຊິອອກຂ່າວ ຕ້ອງໄດ້ແຈ້ງກະຊວງຖແລງຂ່າວກ່ອນ ເພາະມັນມີຣະບຽບການເມືອງລາວ ຈໍາກັດມາແຕ່ໃດແລ້ວ ຈໍາກັດ ກ່ອນຊິອອກຂ່າວຫຍັງ ເພິ່ນຕ້ອງເບິ່ງຂໍ້ມູນວ່າ ແຕະຕ້ອງຣັຖບາລບໍ່.”

ແລະຊາວລາວອີກນາງນຶ່ງກໍເວົ້າວ່າ ກໍແມ່ນແທ້ ທີ່ການສເນີຂ່າວຂອງສື່ມວລຊົນ ນັ້ນພາກສ່ວນທີ່ກ່ຽວຂ້ອງ ຈໍາເປັນຕ້ອງມີການຈໍາກັດ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ມີຂ່າວປອມ ຖືກເຜີຍແຜ່ສູ່ສັງຄົມ ຄືກັນກັບໄລຍະ ທີ່ຜ່ານມາ ແລະວ່າ ສໍາລັບຕົນເອງແມ່ນເບິ່ງແຕ່ຂ່າວ ຂອງທາງການ ເພາະເຊື່ອວ່າມີຄວາມຈິງຫຼາຍກວ່າ ດັ່ງທີ່ນາງເວົ້າວ່າ:

"ຈໍາກັດຢູ່ ກະມີຢູ່ມັນມີຂ່າວປອມ ຂ່າວຫຍັງຫັ້ນນະນໍ ຄື 2-3 ມື້ ຫັ້ນທີ່ວ່າເຂົາລົງຂ່າວວ່າບ້ານນາໄຊ ພົບເຊື້ອມື້ນຶ່ງ 25 ຄົນວ່າຊີ້ ກະເຫັນ ນາຍບ້ານອອກມາຊີ້ແຈງວ່າ ບໍ່ແມ່ນຄວາມຈິງ ກະຕິດຕາມຢູ່ ອັນໃດແມ່ນຂ່າວປອມ ອັນໃດແມ່ນຂ່າວແທ້.”

ເນື່ອງໃນວັນເສຣີພາບ ສື່ມວລຊົນນີ້ ວິທຍຸເອເຊັຍເສຣີ ໄດ້ຕິດຕໍ່ໄປຫາກົມສື່ມວລຊົນ ກະຊວງຖແລງຂ່າວ ວັທນະທັມ ແລະທ່ອງທ່ຽວ ເພື່ອຂໍຄວາມເຫັນກ່ຽວກັບວັນດັ່ງກ່າວ ແຕ່ບໍ່ມີ ເຈົ້າໜ້າທີ່ ທີ່ກ່ຽວຂ້ອງທ່ານໃດ ສະດວກທີ່ຈະໃຫ້ຄວາມເຫັນ.

ແຕ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ຜແນກຖແລງຂ່າວ, ວັທນະທັມ ແລະທ່ອງທ່ຽວ ຣະດັບແຂວງທ່ານນຶ່ງເວົ້າວ່າ ປັດຈຸບັນນີ້ ທາງການກໍໃຫ້ສິດເສຣີພາບ ຕໍ່ສື່ມວລຊົນ ໃນການສເນີຂ່າວດ້ານຕ່າງໆ, ແຕ່ກໍຈໍາເປັນຕ້ອງໄດ້ມີການຈໍາກັດ ແລະຄວບຄຸມ ຍ້ອນຢ້ານມີຂ່າວທີ່ບໍ່ມີມູນຄວາມຈິງ ຖືກເຜີຍແຜ່ ຕໍ່ສາທາຣະນະ ຊຶ່ງຈະເຮັດໃຫ້ຄົນໃນສັງຄົມ ເກີດຄວາມແຕກຕື່ນ ດັ່ງທີ່ທ່ານ ກ່າວວ່າ:

”ກະບໍ່ຈໍາກັດໃນຂ່າວທົ່ວໄປ ເພາະສໍາລັບໂຄວິດ ນີ້ແນ່ຕ້ອງໄດ້ຟັງບ່ອນດຽວໂລດ ຊິອອກຂ່າວໄປບໍ່ມີຄວາມຈິງກະອອກບໍ່ໄດ້ ເພິ່ນ ປະກາດແລ້ວເດວ່າ ຜູ້ໃດອອກຂ່າວປອມ ອອກຂ່າວບິດເບືອນ ອອກຂ່າວບໍ່ມີຄວາມຈິງ ມັນກະຖືກວິນັຍຖືກລົງໂທດຕາມກົດໝາຍ ແຫລະ.”

ແຕ່ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ ອົງການນັກຂ່າວ ບໍ່ມີພົມແດນ ກໍຈັດອັນດັບສິດເສຣີພາບ ຂອງສື່ມວລຊົນ ຢູ່ປະເທດຕ່າງໆໃນໂລກ ປະຈໍາປີ 2021 ໂດຍຈັດໃຫ້ປະເທດລາວ ຢູ່ໃນກຸ່ມປະເທດ ຂີ້ຮ້າຍຫຼາຍໃນເຣື່ອງ ສິດເສຣີພາບຂອງສື່ມວລຊົນ ຄືໃຫ້ອັນດັບທີ 172 ໃນ ຈໍານວນ 180 ປະເທດ ຊຶ່ງຣະບຸວ່າ ພັກປະຊາຊົນ ປະຕິວັດລາວ ໃຊ້ອໍານາດຄວບຄຸມສື່ມວລຊົນ ທຸກຢ່າງຢູ່ພາຍໃນປະເທດ ແລະປະຊາຊົນລາວ ສາມາດອອກຄວາມຄິດຄວາມເຫັນ ກ່ຽວກັບພັກ ແລະຣັຖໄດ້ ກໍຕໍ່ເມື່ອມີກອງປະຊຸມ ສະພາແຫ່ງຊາດເທົ່ານັ້ນ.