ໃນປີ 2021 ທີ່ຜ່ານມາ, ຣັຖບານ ໄດ້ປະກາດ ເອົາບັນຫາ ການແກ້ໄຂ ຢາເສບຕິດ ເປັນວາຣະແຫ່ງຊາຕ ຫຼື ວຽກງານອັນຮີບດ່ວນ ແຕ່ປະຊາຊົນ ແລະ ເຈົ້າໜ້າທີ່ກໍຍັງເຫັນວ່າ ບັນຫາຢາເສບຕິດ ຍັງບໍ່ຫຼຸດລົງ.
ປະຊາຊົນ ທ່ານ ນຶ່ງ ຢູ່ ແຂວງພາກໃຕ້ຂອງລາວ ໄດ້ໃຫ້ສຳພາດຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
" ຢາ ເສບຕິດຢູ່ບ້ານເຮົານີ້ ປາກເພິ່ນເວົ້າວ່າ ຊິລົງປາບປາມຫັ້ນແຫຼ ຫາກຜູ້ໃດທີ່ວ່າກະທັມຜິດນີ້ ຫາກສຸດທ້າຍນີ້ ເບິ່ງພີ່ນ້ອງຊາວໜຸ່ມເຍົາວະຊົນ ເດືອດຮ້ອນຫຼາຍ ເພາະວ່າ ຕິດຫຼາຍ ເພາະວ່າ ປັດຈຸບັນນີ້ກະ.
ເອົາ ກັນບໍ່ໄດ້ເລີຍ ສ່ວນມາກຄົນທີ່ຕິດເສບຕິດ ຄົນທຸກຄົນຍາກນີ້ແຫຼະ ພວກຮົ່ງພວກມີກະມີແຕ່ຂາຍລ້ຳລວຍໄປ ກະມີແຕ່ກະ ສາລະວັນຈຳປາສັກນີ້ໜັກ ມີກໍລະນີທີ່ເກີດຂຶ້ນຢູ່ບ້ານເຮົານີ້ ເຣື່ອງຢາເສບຕິດໜ້າເປັນຫ່ວງສຸດ ພັກ ແລະ ຣັຖ ເພິ່ນຊິໄປແກ້ໄຂແນວໃດຕໍ່ບັນຫານີ້."
ບັນຫາຢາເສບຕິດຍັງບໍ່ໝົດໄປ ຖ້າວ່າ ບໍ່ສາມາດກຳຈັດຄົນຜລິຕ ແລະ ຄົນຂົນສົ່ງ. ເຈົ້າໜ້າທີ່ທາງການລາວ ທ່ານ ນຶ່ງ ໄດ້ໃຫ້ສັມພາດຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
ເຈົ້າໜ້າທີ່:
“ໂອ້ຍັງ ມັນເປັນຈັ່ງຊີ້ ຖ້າວ່າ ຍັງມີຄາຊິໂນ ຢູ່ສາມຫຼ່ຽມທອງຄຳຫັ້ນນ່າ ບໍ່ສິ້ນສຸດແທ້ໆ ຊິແຕ່ງນາຍພົນໄປ ກະຄືເກົ່າ ແຕ່ງ ພັນເອກ ພັນຫຍັງໄປ ກະຄືເກົ່າແຫຼະ ຢູ່ສາມຫຼ່ຽມຫັ້ນນ່າ ໄປຫັ້ນກະມີແຕ່ເອົາເງິນໝົດເດ້ ເວົ້າແນວນັ້ນແຫຼະ. ເຈົ້າບໍ່ທັບມ້າງຈຸດເລີ່ມຕົ້ນຂອງມັນນີ້ ເຮັດບໍ່ໄດ້ດອກ ຄັນວ່າ ໂອ້ຍ ວາຣະແຫ່ງຊາຕນີ້ ຄື ວ່າ ລະໂຕນີ້ນິ ຖ້າເຈົ້າກຳຈັດຄົນຜລິຕບໍ່ໄດ້ນິ ດັບຄົນຂົນສົ່ງ ຄົນຂາຍນີ້ ບໍ່ໄດ້. ກະຊິໄປກຳຈັດພວກເສບ ພວກຫຍັງ ຄືເກົ່າແຫຼ ຈັບໄປເຂົ້າຄຸກ ໄປບຳບັດ ອອກມາ ມັນກະກິນຄືເກົ່າ ມັນຊິມີບ່ອນຂັງ ຊິມີບ່ອນລ້ຽງເຂົາ.”
ການປາບປາມຢາເສບຕິດ ນັ້ນຂຶ້ນຢູ່ກັບເວລາ ແລະ ຄວາມຕໍ່ເນື່ອງ ໃນການດຳເນີນການ. ປະຊາຊົນ ຕັ້ງຄຳຖາມວ່າ ຖ້າວ່າ ຄະນະຣັຖຊຸດນີ້ ໝົດອາຍຸການໄປ ແລ້ວ ຄະນະຣັຖຊຸດໃໝ່ທີ່ຂຶ້ນມາ ຈະສືບຕໍ່ດຳເນີນການອີກຫຼືບໍ່.
ປະຊາຊົນ ທ່ານ ອີກທ່ານນຶ່ງ ໄດ້ໃຫ້ສັມພາດຕໍ່ວິທຍຸເອເຊັຽເສຣີ ວ່າ:
" ຄັນ ວ່າ ໃຊ້ເວລາ ມັນກະເປັນຈັ່ງຊີ້ແຫຼະ ມັນບໍ່ແມ່ນຜູ້ເກົ່າໃດ ຊິຢູ່ຕໍ່ໄປອີກ ຜູ້ໃໝ່ມາຊິດຳເນີນນະໂຍບາຍແບບໃດອີກ ຊິສານຕໍ່ບໍ່ລະ. ຜູ້ທີ່ບໍ່ແທ້ບໍ່ຈິງ ມາອ້າງວ່າ ໂຕເອງແທ້ ໂຕເອງຈິງ ມັນຢູ່ຈຸດນີ້ແຫຼະ ບາດນີ້ ອັນທີນຶ່ງ, ອັນທີສອງ ຄືນະໂຍບາຍທີ່ອອກມານີ້ດີແລ້ວ ວາຣະແຫ່ງຊາຕນີ້ ຕ່າງແຕ່ວ່າ ເມື່ອເພິ່ນອອກຈາກອຳນາດ ແລ້ວຜູ້ຂຶ້ນມາປີ 2026 ນີ້ ຊິສານຕໍ່ບໍ່ ແລະ ຊິເຄັ່ງຄັດຄືເກົ່າ ຫຼື ເຄັ່ງຄັດກວ່າເກົ່າບໍ່.
ຜ່ານ ມານີ້ ສານຕໍ່ຢູ່ ແນມເບິ່ງຊື່ໆ ການປາບປາມຢາເສບຕິດ ຊິມາໃຫ້ສຳເຣັດພາຍໃນ 5-6 ນີ້ ບໍ່ມີ."
ນັກຂ່າວ: ອັນເພິ່ນວ່າ ມັນເປັນວຽກງານທີ່ຮີບດ່ວນ ເປັນວາຣະແຫ່ງຊາຕ ເຮັດພາຍໃນປີ ສອງປີ ນີ້ໃດ ເພິ່ນວ່າ?
ປະຊາຊົນ:
" ບໍ່ ໄດ້ ບໍ່ມີທາງ ເອົາຂ້ອຍໄປຂ້າຖິ້ມກະໄດ້ ຂ້ອຍໃຫ້ຕັດຫົວຂ້ອຍໂລດ 5 ປີ ກໍຍັງເຮັດບໍ່ໄດ້ ຂ້ອຍກ້າເອົາຫົວຂ້ອຍປະກັນ ບໍ່ມີທາງ ບໍ່ໄດ້ເດັດຂາດ."
ນັກຂ່າວ: ຄືວ່າ ປະກົດເປັນຂ່າວຢູ່ ການຈັດຢາເສບຕິດ?
ປະຊາຊົນ:
" ເປັນ ຂ່າວຢູ່ ແຕ່ວ່າ ຕົວຈິງ ຢູ່ພື້ນຖານນີ້ ມັນຍັງມີເຕັມພຽບ. ມັນຍັງມີເຕັມພຽບ ຕຳຣວດຢູ່ພື້ນຖານຍັງເຮັດວຽກເລັກໆ ນ້ອຍໆ. ຂັ້ນແຂວງເຮັດດີ ຂັ້ນເມືອງ ອຳເບີ ອຳບະ. ແຈ່ວນ່າ ເມື່ອລະລາຍໃນນ້ຳ ມັນກະຈາງຕົ໋ວ. ເປັນຫຍັງມັນຈັ່ງຈ່າງ ເພາະວ່າ ແຈ່ວທີ່ເຈົ້າລະລາຍໄປນັ້ນ ເຈົ້າກວດເບິ່ງຄັກລະບໍ, ເຈົ້າຖອກລົງລະກະນັ່ງເບິ່ງ. ຄັນຊິມາເບິ່ງໝົດ ມັນຊິມາບໍ່ເຖິງ ມັນຕ້ອງອາໄສຜູ້ຮອງລົງ, ຮອງລອງ ມັນພັດບໍ່ຈິງຈັງ. ບາງແຂວງເຮັດຈິງ 5 ປີ ກະບໍ່ໄດ້, ຢ່າຊິມາເວົ້າ 2 ປີ."
ນັກຂ່າວ: ເປັນຫຍັງຈັ່ງບໍ່ໄດ້?
ປະຊາຊົນ:
" ເຮົາ ກະເຫັນວິທີການເຮັດວຽກ ພຶດຕິກັມ ປະຕິບັດການໂຕຈິງ ຂໍ້ມູນຫຼັກຖານວ່າ ຜູ້ໃດເປັນແບກອັບ."
ນັກຂ່າວ: ເຈົ້າໜ້າທີ່ນີ້ຮູ້ບໍ່ວ່າ ແມ່ນຜູ້ໃດເປັນພໍ່ຄ້າຢາເສບຕິດ ລາຍນ້ອຍ, ລາຍກາງ ລາຍໃຫຍ່?
ປະຊາຊົນ:
“ບ້ານບາງບ້ານ ຮ່ວມຫົວກັບຕຳຣວດກຸ່ມ ແຕ່ກີ້ເປັນຕາແສງເນາະ ແຕ່ດຽວນີ້ ມັນເປັນກຸ່ມ ກຸ່ມນ້ອຍກຸ່ມໃຫຍ່ ສາມບ້ານ, ສີ່ບ້ານ, ຫ້າບ້ານ, ຫົກບ້ານ ກະວ່າໄປ ກະຄືແຕ່ກີ້ຫັ້ນແຫຼ ຕາແສງນ້ອຍ ກະສາມບ້ານ ໃຫຍ່ ກະຫ້າ-ຫົກບ້ານ. ແລ້ວພວກນີ້ ມັນຈະສເນີຈັ່ງນຶ່ງ ພາສາດອກໄມ້ມັນຍັງມີຢູ່ຕົວຈິງ ຖາມວ່າ ມັນເຮດບໍ່ ມັນເຮັດ ກູຮູ້ວ່າ ມີຢູ່ເຂດກຸ່ມຂອງກູນີ້ ຫົກໝູ່ບ້ານນີ້ ມີຄົນຄ້າຢາຢູ່ ທຸກບ້ານ ບ້ານລະ 3 ຄົນຊາ 7-8 ຄົນ ແຕ່ກູສເນີໄປພຽງແຕ່ 7 ຄົນ ຈັບ ພວກມຶງມິດກ່ອນເດີ ຫຼັງຈາກຈັບໄປແລ້ວ ສ້າງຜົລງານສາມເດືອນ ກະຈັ່ງຖ່າຍຄືນ ບາງບ່ອນບາງເຂດ ສ່ວນໃຫຍ່.”
ປັດຈຸບັນ ກຸ່ມເສບຢາ ມີການປ່ຽນຮູບແບບ ດັ່ງ ພົນເອກ ວິໄລ ຫລ້າຄຳຟອງ ຮອງນາຍົກຣັຖມົນຕຣີ ແລະຣັຖມົນຕຣີ ກະຊວງປ້ອງກັນຄວາມສງົບ ໄດ້ກ່າວຕອນນຶ່ງວ່າ:
“ຄືວ່າ ແຂວງຄຳມ່ວນເພິ່ນສເນີມາ ດຽວນີ້ ມັນມີຢາຊິນິດໃໝ່ ອອກມານີ້ ມັນກະມີຫຼາຍຊິນິດເປັນເລ້ລ່ຽມຂອງເຂົາເຈົ້າ ເຮັດເປັນກາເຟ ກະມີ ເຮັດເປັນໝາກປູມເປົ້າກະມີ ເຮັດເປັນແນວດົມກະມີ ສ່ວນຫຼາຍລະແມ່ນ ສະຖານທີ່ບັນເທີງ. ບັນເທີງນີ້ ກະຄຸມຍາກຄືກັນ ຈັກເຂົາເອົາມາແຕ່ໃສ ແຕ່ວ່າ ຢູ່ຫັ້ນພັດມີມົ້ວສຸມທຸກປະເພດ. ໜ້າທີ່ຂອງພວກເຮົາໄປກວດກາໄປຄຸມ ຖ້າມີລະພວກເຮົາແກ້ ສ່ວນວ່າ ກຳນົດເວລາເປີດປິດ ລະແມ່ນອົງການນຶ່ງອີກ ແລະ ຜູ້ອະນຸຍາດ ມີອົງການນຶ່ງ ແຕ່ວ່າ ພວກເຮົາມີໜ້າທີ່ຄືແນວນັ້ນ ເຫັນລະພວກເຮົາກະປະຕິບັດຕາມ ລະບຽບຫຼັການ ອັນນີ້ ກະມີແທ້ ພວກເຮົາກຳລັງຄົ້ນຄົ້ວ ກຳລັງກວດກາຢູ່ເນາະ.”
ໃນວັນທີ 06 ສິງຫາຜ່ານມາ ກອງບັນຊາການ ປກສ ແຂວງບໍ່ແກ້ວ ໄດ້ຈັບໂຕ ຜູ້ຄ້າຢາ 2 ຄົນ ເປັນຄູ່ຜົວເມັຽ ສັນຊາຕລາວ ລັກລອບຂົນຢາເສພຕິດ 6,600,000 ເມັດ ຈາກປະເທດພະມ້າ ເຂົ້າມາແຂວງບໍ່ແກ້ວ.
ໃນປີ 2021 ທີຜ່ານມາ ແຂວງບໍ່ແກ້ວ ໄດ້ຈູດທຳລາຍ ຢາເສພຕິດປະເພດ ຢາບ້າທີ່ເຈົ້າໜ້າທີ່ ຢຶດໄດ້ 23,000,000 ເມັດ.
ເຈົ້າໜ້າທີ່ກະຊວງ ປ້ອງກັນຄວາມສງົບ ຂອງລາວ ໄດ້ຣາຍງານ ໃນຕົ້ນປີ 2022 ວ່າ ໄດ້ຂຶ້ນບັນຊີລາຍຊື່ ນັກຄ້າຢາເສບຕິດ ຈຳນວນ 2,000 ປາຍຄົນທີ່ຈະຕ້ອງເຝົ້າລະວັງ ແລະ ຕິດຕາມໂຕມາດຳເນີນຄະດີ ຊຶ່ງສ່ວນຫຼາຍແລ້ວ ຈະເປັນເຄືອຂ່າຍຂອງຂບວນການ ຄ້າຢາເສບຕິດຂ້າມຊາຕ, ຜູ້ຕ້ອງຫາຄະດີຢາເສບຕິດ ທີ່ເຄີຍຕິດຄຸກມາກ່ອນໜ້ານີ້ ແລະ ກຸ່ມທີ່ມີໝາຍຈັບແລ້ວ ແຕ່ຍັງຫາໂຕບໍ່ພົບ.
ນັກຄ້າຢາເສບຕິດ ຈຳນນວນ 2,000 ປາຍ ຄົນ, ເຊິ່ງສ່ວນຫຼາຍເປັນຄົນລາວ ໃນປະເທດ ແລະ ມີຄົນວຽດນາມ, ຄົນຈີນ ແລະ ຄົນໄທຍ.
ໃນປີ 2020-2021 ທີ່ຜ່ານມາ ປະເທດລາວ ມີຄະຢາເສບຕິດ ທັງໝົດເກືອບ 3,000, ເຣື່ອງຈັບກຸມຜູ້ຕ້ອງຫາ ໄດ້ເກືອບ 4,000 ຄົນ, ຢຶດຂອງກາງຢາບ້າໄດ້ 125 ລ້ານເມັດ, ຢາໄອສ 2,500 ກິໂລກຼັມ ແລະ ສານເສບຕິດອີກຫຼາຍຢ່າງ ອີງຕາມຂໍ້ມູນຈາກເຈົ້າໜ້າທີ່ ກະຊວງປ້ອງກັນຄວາມສງົບ.
ຄະດີຢາເສບຕິດ ທີ່ໂດ່ງດັງ ກໍຄື ໃນວັນທີ 3 ມີນາ 2022 ສານປະຊາຊົນ ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ໄດ້ຕັດສິນປະຫານຊີວິຕ ທ້າວ ສີສຸກ ດາວເຮືອງ ຈຳເລີຍທີ 1 ອາຍຸ 45 ປີ ໃນສະຖານະຄ້າຢາເສບຕິດ, ຟອກເງິນ ແລະ ຄ້າອາວຸດເສິກຣາຍໃຫຍ່ຂອງລາວ.
ທ້າວ ສີສຸກ ດາວເຮືອງ ອາຊີບທຸຣະກິຈ ຢູ່ບ້ານຂຸນຕາທົ່ງ ເມືອງສີໂຄດຕະບອງ ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ ຖືກເຈົ້າໜ້າທີ່ ຕຳຣວດຈັບໄດ້ ໃນ ວັນທີ 1 ເມສາ 2017 ຢູ່ ແຂວງຫລວງພຣະບາງ.