ປະເທດລາວ ຕິດໜີ້ເກີນລາຍຮັບ ເສຖກິຈເດີນຍາກ
2023.02.17
ການຊື້-ຂາຍທີ່ຕລາດແຫ່ງນຶ່ງໃນ ສປປ ລາວ ທີ່ຄຶກຄື້ນ ໃນຍຸກເສຖກິຈລາວ ປະເຊີນກັບເງິນເຟີ້ສູງ. ເດືອນມົກກະຣາ ປີ 2023.
ນັກຂ່າວ ພົລເມືອງ
ທະນາຄານໂລກ ປະເມີນວ່າ ໃນທ້າຍປີ 2022 ຈຳນວນໜີ້ສິນ ຂອງປະເທດລາວສູງຂຶ້ນ 100%ຂອງລວມຍອດມູນຄ່າ ຜລິດຕະພັນພາຍໃນ ຫຼື GDP.
ລວມຍອດມູນຄ່າ ຜລິດຕະພັນພາຍໃນ ຫຼື DGP ນັ້ນປະກອບມີ ລາຍຮັບຈາກການລົງທຶນ, ລາຍຮັບຈາກເກັບພາສີ ແລະ ເກັບອາກອນ, ລາຍຮັບຈາກຜົລຜລິດພາຍໃນລາວ ແລະ ລວມທັງລາຍຮັບຈາກການສົ່ງສິນຄ້າອອກ ແລະ ອື່ນໆ.
ທະນາຄານໂລກ ໄດ້ອອກບົດຣາຍງານໃນປີ 2022 ທີ່ຜ່ານມາ ກ່ຽວກັບເລື່ອງເສຖກິຈລາວ ແລະ ໄດ້ມີການປະເມີນໄວ້ຕອນນຶ່ງວ່າ ໜີ້ສິນຂອງປະເທດລາວ ຈະເພີ່ມຂຶ້ນເປັນ 100% ຂອງລວມຍອດມູນຄ່າຜລິດຕະພັນພາຍໃນຂອງລາວ.
ຕໍ່ບັນຫາດັ່ງກ່າວ ນັກທຸຣະກິຈລາວ ກໍສະແດງຄວາມເປັນຫ່ວງວ່າ ຣັຖບານຈະເອົາເງິນມາແຕ່ໃສມາໃຊ້ໜີ້ລວມທັງດອກເບັ້ຽ ຍົກໂຕຢ່າງເຮົາຫາເງິນໄດ້ 1 ແລະ ເອົາໄປໃຊ້ໜີ້ 1 ຕື້ ສະນັ້ນ ເງິນກໍຈະບໍ່ເຫຼືອ ແລ້ວເຮົາຈະເອົາຫຍັງມາກິນ.
ນັກທຸຣະກິຈລາວທ່ານນຶ່ງ ຜູ້ທີ່ບໍ່ປະສົງອອກຊື່ ແລະ ສຽງໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສີຣີ ໃນວັນທີ 17 ກຸມພາ 2023 ວ່າ:
“ຊິເອົາຫຍັງມີຈ່າຍ ມັນບໍ່ມີທາງຈ່າຍແລ້ວດຽວນີ້ ຈັ່ງວ່າ ມັນບໍ່ມີແນວຈ່າຍລະ ສົມມຸດວ່າ ເຮົາມີໜີ້ ຕື້ນຶ່ງ ລາຍຮັບເຮົາຕື້ນຶ່ງ ມັນກະຕຸບກັນ ໂຕມັນຍາກນີ້ກະຄື ບໍ່ມີລາຍຮັບເຂົ້າມາໃໝ່ ມີແຕ່ໃຊ້ໜີ້ໝົດ ມັນກະຄາແຫຼ ແຕ່ວ່າ ບັນຫາອັນຕະລາຍແຫຼໂຕນີ້ ດຽວນີ້ກະຫຼັກໆແດ່ ອອກກະມີແຕ່ມັນຕົ້ນຢູ່ລາວນີ້ ກັບ ໄປຂາຍແຮງງານຢູ່ຕ່າງປະເທດ.”
ການຕິດໜີ້ຈົນເກີນລາຍຮັບ ຂອງໂຕເອງ ມັນເຮັດໃຫ້ລະບົບການເງິນ ຂອງລາວດຳເນີນການໄປໄດ້ຍາກ ແລະ ຫຼາຍໂຄງການຂອງຣັຖບານ ກໍຖືກສັ່ງໂຈະ.
ນັກທຸຣະກິຈ ທ່ານນີ້ ກ່າວວ່າ:
“ໂອຊິເອົາມາແຕ່ໃສ່ສົມມຸດວ່າ ໂຄງການແຕ່ລະໂຄງການ ເຂົາກະໂຈະໝົດໄດ໋ ຈົນບໍ່ມີທາງອອກລະໂຈະໝົດ ແຕ່ວ່າ ມັນກະບໍ່ໄຫວແຫຼະ ມາແຕ່ 100 ເປີເຊັນ ຂອງ GDP ມັນກະບໍ່ໄດ້ແຫຼະ ມັນກະຕາຍແຫຼະ ມັນກະໂອເວີໄດ໋ເວີຍ ລະບົບການເງິນເຈົ້າກະບໍ່ໄດ້ແຫຼະ.”
ທາງນຶ່ງ ທີ່ຣັຖບານ ຈະຫາເງິນມາໃຊ້ໜີ້ ກໍຄື ການໃຫ້ສຳປະທານຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ ຫຼື ເອົາບໍ່ແຮ່ມາໃຊ້ໜີ້ແທນ, ແຕ່ ການຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ ກໍຍັງມີຊ່ອງວ່າງຢູ່ ລາຍຮັບບໍ່ເຂົ້າຣັຖໄດ້ເຕັມທີ່ ແຕ່ ມັນເຂົ້າຖົງສ່ວນບຸກຄົນ.
ນັກທຸຣະກິຈ ທ່ານນີ້ກ່າວຕື່ມວ່າ:
“ມັນກະຊິໃຊ້ບໍ່ໄດ້ດອກໜີ້ ກະຊິມີແຕ່ເລື່ອນຫັ້ນເລື່ອນໜີ້ ກັນຫັ້ນແຫຼ ແກ້ຍາກ ແກ້ບໍ່ໄດ້ ຖ້າຂາຍສົມບັດຂອງຊາດ ຄື ບໍ່ແຫ່ ກະບໍ່ເຂົາຣັຖໝົດ ສ່ວນນຶ່ງກະໄປເຂົ້າຖົງເອກຊົນ.”
ສິ່ງທີ່ເກີດຂຶ້ນກໍຄື ຣັຖບານສັ່ງໂຈະຫຼາຍໂຄງການ ບໍ່ໃຫ້ແຂວງດຳເນີນການເອງ, ແຕ່ ແຂວງກໍໃຊ້ຊ່ອງວ່າງເຮັດໂຄງນອກແຜນ.
ຍົກໂຕຢ່າງ ແຂວງຈະບໍ່ເອົາເຂົ້າແຜນ ຂອງຣັຖບານກາງ ແຕ່ ແຂວງຈະອ້າງວ່າ ໂຄງການສຳຣວດບໍ່ແຮ່ ເຊິ່ງຟັງເບິ່ງແລ້ວ ພຽງແຕ່ເປັນການສຳຣວດເທົ່ານັ້ນ ຍັງບໍ່ທັນໄດ້ເຊັນສັນຍາລົງມືຂຸດຄົ້ນ, ແຕ່ໃນພາກປະຕິບັດໂຕຈິງ ໄດ້ມີການຂຸດຄົ້ນ ບໍ່ແຮ່ເປັນທີ່ຮຽບຮ້ອຍແລ້ວ.
ນັກທຸຣະກິຈ ທ່ານນີ້ ກ່າວຕື່ມວ່າ:
“ເງິນເຈົ້າເປັນໜີ້ຫຼາຍ ມັນກະຄາຕາຍແຫຼະ ເຈົ້າເປັນໜີ້ 100 ເປີເຊັນ ຊິເອົາທາງໃດມາແກ ສົມມຸດວ່າໜີ້ໂຄງສ້າງພື້ນຖານ ແມ່ນໂຈະ ເມື່ອເປັນແນວນັ້ນໂຄງການຕ່າງໆ ເຂົາຈະເຂົ້ານອກແຜນ ຈະບໍ່ເຂົ້າໃນແຜນຂອງຣະບົບສະພາແຫ່ງຊາຕ.”
ຣັຖບານ ຕິດໜີ້ຮອດ 75 ເປີເຊັນຂຶ້ນໄປແລ້ວ ກໍຍັງບໍ່ສາມາດໃຊ້ໜີ້ໄດ້ ແຕ່ ຖ້າຕິດໜີ້ເຖິງ 100% ທີ່ກວມເອົາລວມຍອດມູນຄ່າ ຜລິດຕະພັນພາບໃນ ຫຼື GDP ຍິ່ງຍາກທີ່ຈະໃຊ້ໜີ້ຄືນໄດ້ ນອກຈາກຈະຍົກຊັບສິນ ຂອງປະເທດຢ່າງໃດຢ່າງນຶ່ງໃຊ້ໜີ້.
ນັກທຸຣະກິຈ ອີກທ່ານນຶ່ງ ໄດ້ກ່າວຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ໃນວັນທີ 17 ກຸມພາ ວ່າ:
“80% ກະຍັງບໍ່ລອດ ຊິໄປເວົ້າຫຍັງຮອດ 100 ເປີເຊັນ 75% ກະຍັງບໍ່ລອດລະ ດຽວນີ້ມັນຊິບໍ່ລອດລະ ອີກ 5% ມັນຊິຕາຍລະນ່າ ຄືວ່າ ເປັນ 100% ຊິເອົາຫຍັງມາໃຫ້ເຂົາ ມີແຕ່ເອົາດິນໃຫ້ເຂົາເລີຍຫັ້ນຕີ້ ມັນເວົ້າເລື່ອງດອກເບັ້ຽເດ້ຊັ້ນ.”
ປັດຈຸບັນປະເທດຊາຕ ຕິດໜີ້ຕ່າງປະເທດ ແຕ່ ບໍ່ແມ່ນສ່ວນບຸກຄົນໃນຣັຖບານ ເປັນໜີ້ຕ່າງປະເທດ ເພາະວ່າ ທ້າຍທີ່ສຸດກໍຕ້ອງເອົາຊັບພະຍາກອນທັມມະຊາຕໃຊ້ໜີ້.
ນັກທຸຣະກິຈທ່ານນີ້ ກ່າວຕື່ມອີກວ່າ:
“ຄຳວ່າລອດ ມັນກະບໍ່ລອດ ແຕ່ ມັນກະຍັງຄົງຢູ່ໄດ້ ບືນໄປຊັ້ນແຫຼວ ຂອງແມ່ນບໍ່ແມ່ນບຸກຄົນ ມັນແມ່ນປະເທດຊາດ ມັນຕ້ອງເອົາຂອງໄປຄ້ຳເຂົາ ໝົດລະນ່າ ຊັບພະຍາກອນທັມມະຊາຕທຸກໝ້ອງ.”
ຂໍ້ມູນຈາກທະນາຄານໂລກ ຍັງລະບຸວ່າ ປະເທດລາວ ກຳລັງ ປະເຊີນກັບຄວາມທ້າທາຍ ທາງດ້ານເງິນສົດ ແລະ ຕິດໜີ້ທີ່ຈະຕ້ອງຈ່າຍ, ການເກັບລາຍບໍ່ໄດ້, ຄັງສຳຮອງເງິນຕຣາ ຕ່າງປະເທດມີໜ້ອຍ, ແລະ ທາງເລືອກທາງດ້ານ ການເງິນມີຈຳກັດ.
ກ່ອນໂຄວິດ-19 ຣະບາດ, ລາວຂາດດຸນທາງດ້ານການຄ້າສູງ ໝາຍເຖິງມູນຄ່ານຳເຂົ້າສິນຄ້າ ຫຼາຍກວ່າ ມູນຄ່າການສົ່ງອອກສິນຄ້າ, ລວມຍອດມູນຄ່າຜລິດຕະພັນພາຍໃນ ບໍ່ເຕີບໂຕຫຼາຍ ນັບແຕ່ປີ 2013 ເຮັດໃຫ້ເກີດພາວະໜີ້ສິນຫຼາຍຂຶ້ນ.
ໃນປີ 2021 ປະເທດລາວ ຕິດໜີ້ 14.5 ຕື້ໂຕລ້າຣ໌ ກວມເອົາ 89 ເປີເຊັນ ຂອງລວມຍອດມູນຄ່າຜລິດຕະພັນພາຍໃນ ຫຼື GDP ແລະ ໃນປີ 2020 ໜີ້ສິນຂອງປະເທດລາວ ແມ່ນ 13.3 ຕື້ໂດລ້າຣ໌ ກວມເອົາ 73% ຂອງລວມຍອດມູນຄ່າ ຜລິດຕະພັນພາຍໃນ ອີງຕາມຂໍ້ມູນຈາກທະນາຄານໂລກ.
ຄ່າເງິນກີບຫຼຸດລົງ ກໍຄື ໝາຍເຖິງເງິນເຟີ້ ແລະ ໜີ້ສິນຂອງລາວມະຫາສານ ໄດ້ເພິ່ມຄວາມສ່ຽງທີ່ຈະຈ່າຍໜີ້ຄືນບໍ່ໄດ້ ໃນຂະນະທີ່ ມີການຈຳກັດອັດຕຣາ ແລກປ່ຽນເງິນຕຣາຕ່າງປະເທດ ເປັນສິ່ງທ້າທາຍສຳລັບລາວໃນການໃຊ້ໜີ້.
ທ່ານ ບຸນໂຈມ ອຸບົນປະເສີດ ອະດີດຣັຖມົນຕຣີ ກະຊວງການເງິນ ໄດ້ກ່າວ ຢູ່ໃນກອງປະຊຸມສໄມສາມັນເທື່ອທີ 3 ຂອງສະແຫ່ງຊາຕ ຊຸດທີ 9 ຫຼື ກອງປະຊຸມສະພາ ໃນວັນທີ 20 ມິຖຸນາ 2022 ຕອນນຶ່ງວ່າ: “ໃນປີ 2010 ເຮົາໃຊ້ໜີ້ຕ່າງປະເທດ ບໍ່ເກີນ 160 ລ້ານ ໂດລ້າຣ໌ ສະຫະຣັຖ ປົກຕິ ລາຍຮັບພາຍໃນເຮົາກະສາມາດປະຄັບປະຄອງໄດ້ ແຕ່ພວກເຮົາກະທົບແຮງເລີ່ມແຕ່ປີ 2019 ຂຶ້ນມານີ້ ແມ່ນ 1,200 ລ້ານ ໂດລ້າຣ໌ ສະຫະຣັຖ ຕໍ່ປີ ມາຮອດປີ 2022 ນີ້ລະແມ່ນ 1,400 ລ້ານໂດລ້າຣ໌ ສະຫະຣັຖຕໍ່ປີ ສະເພາະໃຊ້ໜີ້ສິນຕ່າງປະເທດ.”
ປະເທດລາວຕ້ອງຂຸດຄົ້ນບໍ່ແຮ່ທັມມະຊາຕ ເພື່ອໃຊ້ໜີ້. ທ່ານ ບຸນໂຈມ ອຸບົນປະເສີດ ອະດີດຣັຖມົນຕຣີ ກະຊວງການເງິນ ໄດ້ກ່າວ ຢູ່ໃນກອງປະຊຸມສະພາ ໃນວັນທີ 20 ມິຖຸນາ ວ່າ:
“ເຈົ້າໜີ້ຕ່າງໆນີ້ ບໍ່ວ່າແຕ່ຝ່າຍໃດ ແມ່ນຖາມເຮົານີ້ວ່າ ເຈົ້າຈະເອົາຫຍັງມາຊຳລະ ໃນກໍລະນີເລື່ອນຊຳລະໃຫ້ ກະປີນັ້ນຈະເອົາຫຍັງມາຊຳລະ ອັນນັ້ນແມ່ນຄຳເຈາະຈີ້ມທີ່ເຂົາເຈົ້າ ຢາກໄດ້ນຳເຮົາທີ່ສຸດ ສຳລັບໜີ້ສິນຕ່າງປະເທດນີ້ ລະກະແຫຼ່ງລາຍຮັບ ທີ່ພວກເຮົາຈະຊອກຄົ້ນນີ້ ແມ່ນສ່ວນໃຫຍ່ຈາກແຮ່ທາດນີ້ແຫຼະເປັນພື້ນຖານ.”
ນັບແຕ່ປີ 2021 ເປັນຕົ້ນມາ ປະເທດລາວ ຍັງມີເງິນເຟີ້ ຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ຈົນຣັຖບານຕ້ອງໄດ້ອອກພັນບັດ ຈຳໜ່າຍ ໃຫ້ຄົນລາວ ເພື່ອເອົາເງິນມາໃຊ້ຈ່າຍ.
ໜີ້ສິນສາທາຣະນະສູງຂຶ້ນ ເຮັດໃຫ້ເກີດບັນຫາຄວາມສ່ຽງ ໃນລະບົບທະນາຄານ ແລະ ເຮັດໃຫ້ເກີດບັນຫາຄວາມບໍ່ແນ່ນອນໃນຄ່າເງິນຕຣາຕ່າງປະເທດ.
ຂໍ້ມູນຈາກທະນາຄານໂລກ ໄດ້ລະບຸວ່າ ລາຄາອາຫານສູງຂຶ້ນຂຶ້ນ 39%, ອະທິພບາຍໝາຍຄວາມວ່າ ຈາກແຕ່ກ່ອນ ເຮົາໄປຊື້ອາຫານ ຢູ່ຕລາດຄັ້ງນຶ່ງ 100,000 ກີບ ແຕ່ ປັດຈຸບັນ ເຮົາຕ້ອງຊື້ອາຫານ 139,000 ກີບ ໃນຂະນະທີ່ ລາຄານ້ຳມັນສູງຂຶ້ນ 58% ໂດຍສະເລັ່ຽ, ອະທິບາຍ ແຕ່ກ່ອນເຮົາໃສ່ນ້ຳມັນ 100,000 ກີບ ຕໍ່ ຄັ້ງ ແຕ່ ປັດຈຸບັນ ເຮົາໃສ່ນ້ຳມັນ 158,000 ກີບຕໍ່ຄັ້ງ.
ຄະນະຜູ້ແທນກອງທຶນ ການເງິນລະຫວ່າງປະເທດ ຫລື IMF ເດີນທາງມາຢ້ຽມຢາມ ສປປ ລາວ ຢ່າງເປັນທາງການ ລະຫວ່າງວັນທີ 26 ມົກກະຣາ ຫາ ວັນທີ 8 ກຸມພາ 2023 ນີ້ ເພື່ອປະເມີນເສຖກິຈມະຫາພາກ ຂອງປະເທດລາວ ປະຈຳປີ 2022 ຕາມພັນທະຂອງປະເທດ ສະມາຊິກກອງທຶນການເງິນ ລະຫວ່າງປະເທດ.
ຄະນະຜູ້ແທນກອງທຶນ ການເງິນລະຫວ່າງປະເທດ ເຫັນວ່າປະເທດລາວ ຈະຕ້ອງເນັ້ນຫນັກ ທີ່ຈະແກ້ໄຂບັນຫາຕ່າງໆ ໃຫ້ເປັນຮູບປະທັມຫຼຼາຍຂຶ້ນ ທັງການພັທນາເສຖກິຈ, ການເງິນພາກຣັຖ, ນະໂຍບາຍເງິນຕຣາ, ອັດຕຣາເງິນເຟີ້ ແລະ ອັດຕຣາແລກປ່ຽນ.
ອີງຕາມຂໍ້ມູນ ຈາກທະນາຄານແຫ່ງ ສປປ ລາວ, ອັດຕຣາເງິນເຟີ້ ຢູ່ໃນປີ 2022 ທີ່ຜ່ານມາ:
| 1. | ເດືອນມົກກະຣາ ຢູ່ທີ່ | 6.25% |
| 2. | ເດືອນກຸມພາ ຢູ່ທີ່ | 7.31% |
| 3. | ເດືອນມີນາ ຢູ່ທີ່ | 8.54% |
| 4. | ເດືອນເມສາ ຢູ່ທີ່ | 9.86% |
| 5. | ເດືອນພຶສພາ ຢູ່ທີ່ | 12.81% |
| 6. | ເດືອນມິຖຸນາ ຢູ່ທີ່ | 23.61% |
| 7. | ເດືອນກໍຣະກະດາ ຢູ່ທີ່ | 25.62% |
| 8. | ເດືອນສິງຫາ ຢູ່ທີ່ | 30.01% |
| 9. | ເດືອນກັນຍາ ຢູ່ທີ່ | 34.05% |
| 10. | ເດືອນຕຸລາ ຢູ່ທີ່ | 36.75% |
| 11. | ເດືອນພຶສຈິກາ ຢູ່ທີ່ | 38.46% |
| 12. | ເດືອນທັນວາ ຢູ່ທີ່ | 39.27% |
ສ່ວນວ່າ ໃນເດືອນມົກຣາ 2023 ອັດຕຣາເງິນເຟີ້ ຢູ່ທີ່ 40.30%. ປະຊາຊົນ ທີ່ປະສົບກັບບັນຫາຄ່າຄອບຊີບແພງ ທີ່ສູງຂຶ້ນຫຼາຍ ໃນຂະນະທີ່ລາຍຮັບ ເຂົາເຈົ້າ ບໍ່ໄດ້ສູງຂຶ້ນຕາມອັດຕຣາເງິນເຟີ້. ອັດຕຣາເງິນເຟີ້ ສູງຂຶ້ນຫຼາຍ ແລະ ເຮັດໃຫ້ລາຄາອາຫານພາຍ ໃນປະເທດແພງຫຼາຍທີ່ສຸດໃນຮອບ 20 ປີ ອັນເປັນຜົນມາຈາກເງິນເຟີ້ ແລະ ລາຄາສິນຄ້າ ຢູ່ຕລາດໂລກສູງຂຶ້ນ. ປະຊາຊົນ ທ່ານ ນຶ່ງ ໃຫ້ສັມພາດຕໍ່ວິທຍຸ ເອເຊັຽເສຣີ ໃນເດືອນມົກກະຣາ ທີ່ຜ່ານມາ ວ່າ:
ໝີ່ໄວໄວ ກະ 3 ຫໍ່ 10,000 ກີບ ຈາກແຕ່ກອນ 3 ຮໍ່ 5,000 ກີບ. ມັນກະຂຶ້ນເປັນເຄິ່ງ 2 ທົບພຸ້ນແຫຼເນາະ. ແຕ່ກ່ອນ ໄຂ່ 3 ໜ່ວຍ 5,000 ກີບ ໜ່ວຍ 1,000 ກວ່າ ກີບນີ້ນະ, ແຕ່ ດຽວນີ້ ມັນກະຖືກໜ່ວຍນຶ່ງ 3,000 ກີບ ບາງຮ້ານກະ 3 ໜ່ວຍ 10,000 ກີບ. ຕອນນີ້ ຊີ້ນງົວເບີ 1 ນີ້ ລາຄາ 125,000 ກີບ ຢູ່ຕລາດໂພນສະຫວ່າງ ນະຄອນຫລວງວຽງຈັນ, ແຕ່ກ່ອນ ໂຄວິດ-19 ຣະບາດ ລາຄາ 70,000 ກີບ. ຊີ້ໄກ່ແຕ່ກ່ອນ ກິໂລນຶ່ງ 30,000 ກີບ ຫຼື 35,000 ກີບ ແຕ່ ດຽວນີ້ ກິໂລລະ 75,000 ກີບ. ເຂົ້າສານໜຽວເບີ 1 ລາຄາ 185,000 ເຖິງ 200,000 ກີບ ຕໍ່ ໝື່ນ ຈາກແຕ່ກ່ອນ ໝື່ນນຶ່ງລາຄາພຽງແຕ່ 100,000 ກີບເທົ່ານັ້ນ.