америка президенти доналд трамп өткән һәптә хитайға 125 пирсәнт таможна беҗи қойғандин кейин, хитай һөкүмитиму америка билән бу мәсилини сөһбәт билән һәл қилишниң орниға америкаға қарши 125 пирсәнт таможна беҗи қойған иди. гәрчә хитай һөкүмитиниң америкаға қойған таможна беҗи 125 пирсәнт болсиму, әмма американиң хитайға қойған омумий таможна беҗи 145 пирсәнткә йәткән иди. хитай һөкүмити өзиниң беҗини 125 пирсәнткә өстүргәндин кейин, америка техи хитайға қарши һазирчә һәрикәт елип бармиди.
әмма президент трамп йәкшәнбә күни иҗтимаий торда баянат елан қилип, хитайни қаттиқ әйиблиди. президент трамп баянатида, "һеч ким, болупму бизгә әң начар муамилә қилған хитайға охшаш дөләтләр, бизгә қарши ишләткән адилсиз сода баланс вә малийә сиртидики таможна баҗ чәклимиси сәвәбидин биздин қутулғини йоқ. биз алдимиздики дөләт хәвпсизлик таможна беҗи тәкшүрүшимиздә йерим өткүзгүч вә електронлуқ мәһсулатлар тәминат зәнҗиригә қарап чиқимиз" дегән.
президент трамп сөзидә йәнә, "ашкарланған пакит шуки, биз мәһсулатларни америкада ишләпчиқиришимиз керәк. биз башқа дөләтләрниң, болупму пүтүн күчи билән америка хәлқигә һөрмәтсизлик қилидиған хитайға охшаш содида дүшмән дөләтләрниң гөрәси болуп қалмаслиқимиз лазим. биз йәнә уларниң йиллардин бери бизгә қарши елип барған сода бузғунчилиқиға йол қоймаслиқимиз лазим. у күнләр кәлмәскә кәтти" дегән.
президент трамп сөзиниң ахирида, "американиң алтун дәври дегәнлик ... америкалиқлар техиму көп вә яхши маашлиқ хизмәтләргә еришиду, мәһсулатларни америкада ишләпчиқириду, болупму хитайға охшаш башқа дөләтләр бизгә қандақ муамилә қилған болса, бизму шундақ муамилидә болимиз дегәнликтур. асасән, бизниң дөлитимиз бурунқидин техиму чоң, техиму яхши вә техиму қудрәтлик болиду. биз американи қайта бүйүк қилимиз" дәп билдүргән.
хитай һөкүмити өткән һәптиниң ахири өзиниң америкаға қойған таможна беҗини 125 пирсәнткә өстүргәндин кейин, хитай рәиси ши җинпиң бу мәсилидә америкаға қарши бирлик сәп қуруш үчүн малайсийә, камбодийә вә ветнам қатарлиқ шәрқий җәнубий асия дөләтлиригә қарита зияритини башлиған иди. хитайниң вашингтонда турушлуқ баш әлчиханиси шәнбә күни ши җинпиңниң бир синлиқ нутуқини тарқитип, хитай һөкүмитиниң бу мәсилидики мәйданиниң чиңлиқини билдүргән.
хитай әлчиханиси тарқатқан бу син көрүнүшидә, хитай рәиси ши җинпиң, "хитай хәлқи әзәлдин һеч қандақ бир дөләттики һеч қандақ бир хәлққә зомигәрлик қилған, зиянкәшлик қилған вәяки уларни бойсундурған әмәс. биз һәргизму ундақ қилмаймиз. бизму һеч қандақ ташқи күчниң бизгә зомигәрлик қилиши, зиянкәшлик қилиши вә шундақла бойсундурушиға йол қоймаймиз" дегән.
хитай әлчиханиси бу син көрүнүшини тарқатқандин кейин, униң X һесабида зор ғулғулә пәйда болуп, униң астида бир қисим баһалиғучилар хитай һөкүмитиниң шәрқий түркистан вә тибәтни бесивалғанлиқи, уйғурларға ирқий қирғинчилиқ қилғанлиқи, тибәтликләргә зиянкәшлик қилғанлиқи, шундақла тәйван, филипин, ветнам, һиндистан вә японийәгә зомигәрлик қилғанлиқини язған.