မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရွေးကောက်ခံအရပ်သားအစိုးရကို သက်သေမပြနိုင်တဲ့ မဲမသမာမှုစွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ စစ်တပ်က ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး တစ်နှစ်အကြာမှာတော့ မြန်မာပြည်သူ ၅၄ သန်းဟာ လက်နက်ကိုင်တိုက်ပွဲတွေနဲ့ စီးပွားရေးပြိုလဲမှုရဲ့ ရိုက်ခတ်မှုဒဏ်ကို ဆက်ပြီး ခံစားနေကြရပါတယ်။
နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (SAC) လို့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အမည်ပေးထားတဲ့ မြန်မာစစ်ကောင်စီဟာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့မှာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့အစိုးရကို စစ်အာဏာသိမ်းပြီး ဖယ်ရှားလိုက်တဲ့အပြင်၊ အကြမ်းမဖက်ဆန္ဒပြသူတွေကို အင်အားသုံးနှိမ်နှင်းခဲ့တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာက ဖယ်ကျဉ်ထားတာကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ နိုင်ငံတွင်းမှာလည်း စစ်ကောင်စီဟာ နေအိမ်တွေကနေ သံပုံးတီးဆန္ဒပြတာ၊ လမ်းမပေါ်ထွက် ဆန္ဒပြတာ၊ စစ်တပ်ပိုင်လုပ်ငန်းတွေကို စီးပွားရေးအရ သပိတ်မှောက်တာ၊ အစိုးရရုံးတွေ ရပ်ဆိုင်းသွားအောင် အလုပ်မဆင်းဘဲ ဆန္ဒပြတာ… စတဲ့ နည်းလမ်းပေါင်းစုံနဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုကို ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။
ပြည်သူတွေရဲ့ အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှုတွေကို စစ်တပ်က အင်အားသုံးနှိမ်နှင်းပြီး နိုင်ငံအနှံ့ ဖမ်းဆီးခဲ့ရာမှာ အရပ်သား ၁၅၀၀ နီးပါးသေဆုံး၊ ကိုးထောင်နီးပါး ဖမ်းဆီးခံထားရသလို၊ ပြည်သူအမြောက်အမြား နှိပ်စက်ညှင်းပန်းခံခဲ့ကြရပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အရပ်သားခေါင်းဆောင်တွေကို စစ်တပ်ထိန်းချုပ်တဲ့ တရားရုံးတွေက သံသယဖြစ်စရာစွဲချက်တွေနဲ့ နှစ်ရှည်ထောင်ဒဏ်တွေ ချမှတ်ခဲ့သလို တခြားတရားရုံးတွေကနေ သေဒဏ်ချမှတ်ခံထားရသူ ၉၀ ထက်မနည်း ရှိနေပါတယ်။
စစ်ကောင်စီရဲ့ အင်အားသုံးနှိမ်နှင်းမှုကြောင့် ပြည်သူအများအပြား လက်နက်စွဲကိုင်ခဲ့ကြပြီး၊ ရွေးကောက်ခံလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေ ပါဝင်တဲ့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) က ကမကထပြု ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ် (PDF) ရဲ့ ကွန်ရက်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ဒေသခံ ကာကွယ်ရေးတပ်တွေကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြပါတယ်။ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တချို့ဟာ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ရင်ဆိုင်တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံရှိတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တွေဆီကနေ လေ့ကျင့်သင်ကြားမှုတွေ ရခဲ့ကြပါတယ်။ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင် ရာနဲ့ချီတဲ့အထိ သတ်ဖြတ်ချေမှုန်းခဲ့တယ်လို့ နိုင်ငံတစ်ဝန်းက ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက ထုတ်ပြန်ထားသလို၊ ရန်ကုန်နဲ့ တခြားမြို့ကြီးတွေက စစ်တပ်နဲ့ပတ်သက်နေတဲ့ ပစ်မှတ်တွေကိုလည်း အကြိမ်ပေါင်းရာနဲ့ချီ ဗုံးဖောက်ခွဲခဲ့ကြပါတယ်။
အာဏာမသိမ်းခင်ကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေရသူ ငါးသိန်းလောက် ရှိနှင့်ပြီးဖြစ်ပေမယ့် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာတော့ ကာလရှည်ကြာဖြစ်ပွားနေတဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်တွေနဲ့ တိုက်ပွဲတွေ ပိုမိုပြင်းထန်လာပြီး၊ အိုးအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးရသူ သုံးသိန်းနှစ်သောင်းကျော် ထပ်တိုးလာပါတယ်။ အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနဲ့အိန္ဒိယနိုင်ငံတွေကို ထောင်နဲ့ချီတဲ့ စစ်ပြေး ဒုက္ခသည်တွေ ထွက်ပြေးခဲ့ကြပါတယ်။
စစ်ကောင်စီဟာ ပြည်တွင်းတိုက်ပွဲတွေမှာ အကြိမ်ကြိမ် လေတပ်အင်အားသုံးပြီး တိုက်ခိုက်တာ၊ အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်တဲ့ တော်လှန်ရေးသမားတွေကို ထောက်ပံ့နေတယ်ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ ရွာတွေကိုမီးရှို့တာ၊ အရပ်သားပြည်သူတွေကို အရှင်လတ်လတ် မီးရှို့သတ်ဖြတ်တာတွေကြောင့် ဒုက္ခသည်အရေအတွက် တရိပ်ရိပ် တိုးပွားလာနေပါတယ်။ လေ့လာစောင့်ကြည့်သူတွေရဲ့ အဆိုအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက နိုင်ငံတစ်ဝန်းက ကျေးရွာပေါင်း ၉၀ လောက်မှာ နေအိမ်အလုံးနှစ်ထောင်နီးပါး (၁၉၆၃ လုံး) မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဂြိုဟ်တုကတစ်ဆင့် ရိုက်ကူးထားတဲ့ ဓာတ်ပုံတွေ၊ ဒေသခံ သတင်းပေးပို့သူ (Citizen journalist) တွေ ရိုက်ကူးထားတဲ့ ဓာတ်ပုံတွေအရလည်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေတဲ့ ဒေသတွေမှာ လူနေရပ်ကွက်တွေ ကျေးရွာတွေ အမြောက်အမြား မီးရှို့ခံထားရတာ တွေ့ရပါတယ်။
မူလကတည်းက ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကြောင့် ရုန်းကန်နေရတဲ့ မြန်မာ့စီးပွားရေးဟာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့အတွက် တစ်ဟုန်ထိုး ကျဆင်းသွားပြီး လူသန်းပေါင်းများစွာ အလုပ်လက်မဲ့ ဖြစ်ကုန်ပါတယ်။ အခြေခံ စားသောက်ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ ထိုးတက်သွားပြီး လျှပ်စစ်ဓာတ်အားနဲ့ အစိုးရဝန်ဆောင်မှုစနစ်တွေ ပျက်စီးယိုယွင်းသွားတဲ့အတွက် အစာရေစာ မလုံလောက်မှုနဲ့ ဆင်းရဲမွဲတေမှု ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြည်သူတွေ တစ်စထက်တစ်စ ပိုများလာနေပါတယ်။
Top photo: Myo Min Soe
-------------
Research: Soe San Aung, Thane Aung
------------
Cartoons: Rebel Pepper
-------------
Editing: Paul Eckert, H. Leo Kim, Paul Nelson
-------------
Web page produced by: Minh-Ha Le
-------------
Produced by Radio Free Asia
-------------
© 2022 RFA
