အရေကြးမဆပိံိုင်သည့် လယ်သမား လယ်ထြက်ပင်္စည်းိံြင့်လယ်မဵား စေဵးိံြိမ်သိမ်းခံရ

ပဲခူးတိုင်း ူဖြး္ဘမိြႛနယ် ညောင်ပင်သာရြာက ဦးူမင့်ဆေပြိုင် ပင်္စည်းတေကြို အရေကြးရစရာ ရြိတယ်ဆို္ဘပီး ခမရ ၄၃၉ က သိမ်းဆည်းသြား္ဘပီး အိမ်ကို မီးရြိြႛသြားတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းကို ္ဘပီးခဲ့တဲ့ ဧ္ဘပီလဆန်းပိုင်းမြာ အာအက်ဖ်အေက ထုတ်လြင့်ခဲ့္ဘပီး ူဖစ်ပၝတယ်။ ဒီ မတရားမအြတြက် လယ်ပိုင်ရြင်ဦးူမင့်ဆေကြ လယ်ယာစိုက်ပဵိြးရေးဝန်ဋ္ဌကီး၊ ကာကြယ်ရေးဝန်ဋ္ဌကီးနဲႛ ူပည်ထဲရေးဝန်ဋ္ဌကီးတိုႛကို တိုင်ုကားတဲ့အခၝမြာ ခမရ ၄၃၉ က တာဝန်ရြိသူတေကြို စစ်ဆေးခဲ့ပေမယ့် ကာယကံရြင် ဦးူမင့်ဆေတြိုႛ မိသားစုကိုတော့ ခေၞယူမေးူမန်းူခင်း မရြိဘူးလိုႛ သိရပၝတယ်။

စိုက်ပဵိြးရေးအတြက် ိံြားိံြင့်ဖက်၍ ထြန်ယက် လုပ်ကိုင်နေသော ူမန်မာ တောင်သူလယ်သမား သားအဖ ူဖစ်ပၝသည်။ (Photo: AFP) (Photo: AFP)

ဒီကိင်္စနဲႛပတ်သက်္ဘပီး ဦးူမင့်ဆေရြဲႛဇနီး ဒေၞခင်ဝင်းက အာအက်ဖ်အေကို ေူပာူပပၝတယ်။

ဒေၞခင်ဝင်း။    ။“ခမရ ၄၃၉ မြာ ဒီူပင့်တပ်တေကြ လ္ဘာပီး ခုံရုံးဖြဲႛ စစ်တယ်။ စစ်တဲ့အခဵိန်မြာ ကဵမတိုႛကို ခေၞ္ဘပီးတော့ မစစ်ဘူးလေ။ ကဵမရဲႛ အဖေနဲႛအမေကို လ္ဘာပီးတော့ စစ်တဲ့အခၝမြာ အမေ့ကို ဒု-အရာခံဗိုလ် စိုးသိန်းက လ္ဘာပီး လမ်းမြာ သင်သြားတယ်တဲ့။ အဖြားဋ္ဌကီးပေၝ့၊ ဒီအသက်ဒီအရြယ် ရောက်မြပေၝ့။ ကိုူမင့်ဆေတြိုႛကို မေးလိုႛစစ်လိုႛရြိရင် မရြိဘူး မသိဘူးလိုႛေူပာပေၝ့။ နောက်တခၝ ခေၞစစ်နေရင်၊ အသက်ဋ္ဌကီးမြ ခေၞစစ်နေအုံးမယ်လိုႛ ေူပာတယ်။ ကဵမတိုႛအမေက စာမတတ်တဲ့ အခၝကဵတော့ မရြိဘူး မသိဘူးလိုႛ အဲဒီလိုပဲ ေူပာထားခဲ့တယ်တဲ့။ ရြိတယ်သိတယ်ဆိုတဲ့ လယ်သမားတေကြဵတော့လည်း အမြန်အတိုင်းေူပာရင် လယ်တေမြလုပ်ရဘူးဆိုလိုႛ ကဵမတိုႛဘက်က လိုက်မဲ့သူက နည်းနည်းလန်ႛနေတယ်။ သြားအစစ်ခံတဲ့ လယ်သမားေတေကြ ေူပာတော့ ကဵမတိုႛိံြားတေကြို ဗဵဟြာမြြးက ထိန်းထားတယ်ပေၝ့။ ဗဵဟြာမြြးဆီ ရောက်သြားတယ်တဲ့ ကဵမတိုႛိံြား ငၝးကောင်ကလေ”

ဦးူမင့်ဆေအြပၝအဝင် လယ်သမား ၃၁ ဦး တောရိုင်းကို ခုတ်ထြင်ရြင်းလင်းထားတဲ့ လယ်ေူမတေကြို ခလရ ၄၃၉ က တပ်ပိုင်ေူမအူဖစ် သိမ်းယူခဲ့္ဘပီး ဒီလယ်သမား တေကြိုပဲ တိံြစ် လယ်တဧကကို စပၝး တင်း ၂၀ ပေးရမယ်ဆို္ဘပီး သီးစားခ ခဵထားပေးခဲ့တာပၝ။ သီးစားခ လယ်ထောက်ခတေအြူပင် ခမရ ၄၃၉ တပ်ရင်းမြြးနဲႛ အရာရြိတေပြိုင်တဲ့ ငြေတေကြို ဦးူမင့်ဆေအြကူအညီနဲႛ လယ်သမားတေကြို ငေတြိုးခေဵးခဲ့ရာမြာ ူပန်မဆပ်တဲ့ ရြာသားတြေ ရြိတဲ့အတြက် အခုလို ဦးူမင့်ဆေအြပေၞကို ပုံခဵ္ဘပီး တပ်ေူမမြာ စပၝးစိုက်တဲ့အတြက် သြင်းရမဲ့သီးစားခ မရသေးဘူးဆို္ဘပီး ဦးူမင့်ဆြေ ဒေၞခင်ဝင်းပိုင် လယ်ထြက်သီးိံြံတေနြဲႛ ိံြားတေကြို သိမ်းယူခဲ့တာူဖစ်ပၝတယ်။ အခုလို အိံိုင်ကဵင့် အသိမ်းခံရ္ဘပီး ရြင်းလင်းခြင့်မရတဲ့ သူတိုႛရဲႛအခက်အခဲကို ဒေၞခင်ဝင်းက ဆက်ေူပာူပပၝတယ်။

ဒေၞခင်ဝင်း။    ။“ပဲပေးတေစြပၝးပေးတေကြ လယ်သမားတေကြ သုံးထားတာ။ အဲဒၝ အာမခံတယ်လိုႛ မဟုတ်ဘူး။ သူတိုႛတပ်က အရာခံဗိုလ် ဦးစိုးသိန်းပၝ ပၝတဲ့ဥင်္စာ။ ဦးူမင့်ဆြေ တယောက်ထဲ လုပ်ပေးတာမမြဟုတ်တာ။ အခုလည်း ကိုယ့်အရပ်ကိုယ့်ရြာမြာ နေလိုႛမရအောင် အူမဲတမ်း ဒုက္ခပေးနေတယ်။ နေရထိုင်ရတာခက်တယ်။ စားဝတ်နေရေးလည်း ုကပ်တည်းတယ်။ အကုန်လုံး ရြိတာတေသြိမ်းသြားတော့လေ။ အိမ်တေလြည်းမီးရြြိႛ၊ ပဲခင်းတေလြည်း ိံြတ်လိုႛ ေူပာင်တဲ့အခၝကဵတော့ အမဋ္ဌကီးတိုႛမြာ တအားခက်ခဲနေတယ်။ ကလေးတြေ ကေဵာင်းထားဖိုႛတောင်မြ စဉ်းစားလိုႛမရဘူး ူဖစ်နေတယ်။ အမဋ္ဌကီးတိုႛကို ခေၞ္ဘပီးစစ်ဆေးတာမရြိဘူး။ ရြင်းလင်းခြင့်လည်းမပေး၊ နားလည်မြ မပေးဘူး။ အမတိုႛကလည်း အရိုးခံတောင်သူတေပြၝ။ အမြန်အကန် ေူဖရြင်းခြင့်ရ္ဘပီး ကဵမတိုႛပင်္စည်းကို အမြန်အကန် ူပန်လိုခဵင်တယ်။ ဒၝပဲကဵမတိုႛဘက်က။ သူတိုႛကို နစ်နာပၝစေ အလုပ်ူပြတ်ပၝစေ ဆိုတဲ့ ဆ္ဋိံမရြိပၝဘူး”

ဒီကိင်္စတေကြို အသေးစိတ် သိရြိံိုင်ဖိုႛ ခမရ ၄၃၉ ကို အာအက်ဖ်အေက မေးူမန်းတဲ့အခၝမြာ ဖုန်းမြားနေတယ်လိုႛပဲ ေူဖုကားခဲ့ပၝတယ်။ လယ်သမားတေအြရေးနဲႛ လူႛအခြင့်အရေးကို ကူညီပေးနေတဲ့ လမ်းူပုကယ် အဖြဲႛခေၝင်းဆောင် ဦးအေးူမင့်ကတော့ သူတိုႛတိုင်ုကားထားတာကို အခုလို မတရားလုပ်သြား္ဘပီး ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူမပေးဘူးဆိုရင် ိံိုင်ငံတကာက သက်ဆိုင်တဲ့ အဖြဲႛအစည်းတြေရောက်အောင် တိုင်ုကားသြားမယ်လိုႛ ေူပာပၝတယ်။

ဦးအေးူမင့်။    ။“တခဵြိႛက အမြန်အတိုင်း ေူဖတဲ့အတြက် အဲဒီလို အမြန်အတိုင်း ေူဖတဲ့သူတေကြို လက်မြတ်မထိုးခိုင်းဘူး။ တပ်အတြက် ကာကြယ်ပေးမယ့် သူတေကြိုတော့ လက်မြတ်ထိုး္ဘပီး ယူသြားတယ်။ ူပည်သူလူထုကို ခဵစ်ပၝတယ် ူပည်သူလူထုကို စောင့်ရြောက်ပၝတယ်ဆိုတဲ့ တပ်မတော်။ ဒၝပေမယ့် တပ်မတော် အရိပ်ကိုခို္ဘပီးတော့ အခုလို တောင်သူလယ်သမားတေရြဲႛ ကဋ္ဋဲိံြားတြေ ပဲတေစြိုက်္ဘပီးသားတေကြို ိံြတ်သြားတဲ့ တပ်မတော်သားမဵြိးကိုတော့ ဆုံးမဖိုႛလိုအပ်တယ်လေ။ အဲဒီလိုလူမဵိြးကို တပ်မတော်က ထိထိရောက်ရောက် ဆုံးမပေးဖိုႛကို ကဵနော်တိုႛက လေးလေးစားစားနဲႛ တိုင်တယ်။ စာရြက်စာတမ်းနဲႛ တိုင်္ဘပီး္ဘပီ။ မရတဲ့အခၝကဵရင်တော့ ိံိုင်ငံတကာ အဖြဲႛအစည်း ရောက်အောင် ဒီ လင်မယားကို ကဵနော်တိုႛ လမ်းူပုကယ်အဖြဲႛက အကူအညီ ပေးပၝလိမ့်မယ်”

္ဘပီးတဲ့လမြာလည်း ပဲခူးတိုင်းက တောင်သူတဦးဟာ အရေကြးရြင်က သူႛဆီကယူထားတဲ့ အရေကြးတေအြတြက် လယ်ထြက်ပင်္စည်းတေနြဲႛ ေူမကို သိမ်းယူတဲ့အတြက် အဆိပ်သောက် သေသြားခဲ့ပၝတယ်။ ဧ္ဘပီလ ၃ ရက်နေႛက ပဲခူးတိုင်း ဒိုက်ဦး္ဘမိြႛနယ် စာဖာူခံအြုပ်စု ညောင်ကန်ရြာနေ အသက် ၄၆ ိံြစ်အရြယ် တောင်သူ ဦးအောင်ုကည်သိန်းဟာ အရငိံြစ် လုပ်ငန်းခြင် ဝင်ခဵိန်တုန်းက လယ်ယာလုပ်ငန်း မကောင်းတဲ့အတြက် ငြေ ဆယ်သိန်းကို ူပန်မဆပိံိုင် ူဖစ်ခဲ့ပၝတယ်။ ဒီံြစ်မြာ အတိုးအရင်း ပေၝင်း သိန်း ၂ဝ ကေဵာ် ူဖစ်သြားတဲ့အေုကာင်း ဆေမြဵိြးနီးစပ်သူ လယ်သမားတဦးက ေူပာူပပၝတယ်။

လယ်သမားတဦး။    ။“အရေကြး ၁၀ သိန်းယူထားတဲ့အနက်မြာ လယ်ထြက် မတ်ပဲ တင်း ၅၀ ကို အတင်းဝင်ရောက်္ဘပီး ခဵင်ယူသြားပၝတယ်။ ကိုအောင်ုကည်သိန်းလည်း မရြိဘူး သူႛအမဵိြးသမီးလည်း မရြိဘူးပေၝ့လေ။ မဵိြးတောင်မခဵန်ပဲနဲႛ အကုန်ယူသြားပၝတယ်။ ကဵန်သေးတယ်ဆို္ဘပီး လယ်တဧကကို အတင်းဝင် တိုင်းသြားပၝတယ်။ တဧက ကို ၁၃ သိန်း ပေၝက်နေတာကို ၈သိန်း ၉ သိန်းိံြန်းနဲႛ ူဖတ်ယူသြားပၝတယ်။ အဲဒၝကိုရြက်္ဘပီးတော့ ကိုအောင်ဋ္ဌကည်သိန်းသည် အဆိပ်သောက် သေဆုံးသြားပၝတယ်။ သူႛယောက်ဵား သေဆုံးသြားတော့ ဒေၞသန်းသန်းိံြယ်က ကိုယ်တူခမ်း လေူဖတ်သလို ူဖစ်သြားတာပေၝ့။ ေုကာက်ကလည်းေုကာက် လန်ႛကလည်းလန်ႛ ကလေးလေး ိံြစ်ကောင်နဲႛ သူႛခူမာ ဟိုမသြားတတ် ဒီမလာတတ်ပေၝ့”

နောက်ထပ် ရစရာ တသိန်းကိုလည်း ရယက ဥက္ကှူ အိမ်ကနေ အတင်း လက်မြတ်ထိုးခိုင်း နေသေးတယ်လိုႛ ေူပာပၝတယ်။ အခုလို ုကပ်တည်းနေခဵိန်မြာ ဒီလိုရေကြးရြင်တေရြဲႛ မညၟာမတာ လုပ်ဆောင်ခဵက်တြေေုကာင့် ဒုက္ခရောက်နေရတဲ့ ပဲခူးတိုင်းက တောင်သူလယ်သမားတေရြဲႛ အခက်အခဲတေကြို ခုနက လယ်သမားကပဲ ဆက်ေူပာပၝတယ်။

လယ်သမားတဦး။    ။“ကဵနော်တိုႛ တောင်သူလယ်သမားတေမြြာ မြန်းုကပ်နေတဲ့ ုကားထဲ ရေကြးေူမတေကြ မေူပလည်၊ လယ်ထြက်စပၝး ပဲသီးိံြံတြေ အဆင်ကမေူပ၊ အခုလို ူဖစ်နေတော့ ကဵနော်တိုႛမြာ တော်တော် ဒုက္ခရောက်နေုကပၝတယ်။ တခဵိြႛဆို ကဋ္ဋဲမရြိ ိံြားမရြိ၊ လူဝမ်းစာမရြိ၊ ကောက်စိုက်စရိတ်မရြိ၊ လယ်သမားတြေ တော်တော်ကို ငုတ်တုတ်မေ့ကုန်ပၝ္ဘပီ။ လူတြေတော့ ူမင်နေရတယ် စိတ်တေကြ မကောင်းုကဘူးပေၝ့နော်”

ဒိုက်ဦး္ဘမိြႛနယ်က လယ်သမားတဦး ေူပာသြားတာပၝ။ အခုလို လယ်သမားတြ အဆင်မေူပလိုႛ ကိုယ့်ကိုယ်ကို သေေုကာင်းုကံတဲ့ ူဖစ်ရပ်မဵိြး ပဲခူးတိုင်းနဲႛ ရန်ကုန်တိုင်းမြာ ဒီံြစ်ထဲမြာတင် လေးဦးလောက် ရြိသြား္ဘပီလိုႛ သိရပၝတယ်။ ဒီူဖစ်ရပ်တေကြတော့ ပဲခူးတိုင်းက အရင်းရြင်နဲႛ အာဏာပိုင်တြေေုကာင့် ဒုက္ခရောက်နေတဲ့ စနစ်ဆိုး ဒုက္ခပင်လယ်ထဲက လယ်သမားတေရြဲႛ ဒုက္ခအနည်းငယ်ကို ထုတိံြတ်တင်ူပလိုက်တာ ူဖစ်ပၝတယ်။

2025 M Street NW
Washington, DC 20036
+1 (202) 530-4900
burweb@rfa.org