၈၈ ိံြစ်ေူမာက် အမဵိြးသားနေႛအလြမ်း

အမဵားသိုကတဲ့အတိုင်း အမဵိြးသားနေႛဟာ ၁၉၂၀ ပထမကေဵာင်းသား သပိတ်နဲႛအတူ မြေးဖြားခဲ့တာပၝ။ ၁၉၂၀ခိုံြစ်မတိုင်မီက ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ဟာ သီးူခားတက္ကသိုလ် မူဖစ်သေးဘဲ ကာလကတ္ဇား တက္ကသိုလ်ရဲႛ လက်အောက်ခံ ကောလိပ်တခုသာ ူဖစ်ခဲ့ပၝတယ်။ ၁၉၂၀ ခိုံြစ်မြာတော့ သီးူခား ရပ်တည်မယ့် ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ူဖစ်ရေးအတြက် ္ဘဗိတိသ္တွအစိုးရက ၁၉၂၀ တက္ကသိုလ် အက်ဥပဒေကို ထုတ်ူပန်ခဲ့ပၝတယ်။ အဲဒီဥပဒေထဲမြာ တက္ကသိုလ်ပညာ သင်ယူမယ့်သူတေအြတြက် ကန်ႛသတ်ခဵက်တြေ ပၝဝင်နေတယ်လိုႛ ကေဵာင်းသား ူပည်သူတေကြ ူမင်ုကပၝတယ်။ အထူးသူဖင့် ကေဵာင်းအိပ် ကေဵာင်းစား ူဖစ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အခဵက်တြေေုကာင့် လူတိုင်းပညာ မသငိံိုင်ဘဲ တတိံိုင်သူတြေ အတြက်သာ ူဖစ်နေတဲ့အတြက် ဒၝဟာ ခြဲူခားဆက်ဆံတာပဲလိုႛ ခံစားခဲ့ုကပၝတယ်။ အဲဒီအခဵက်တေကြို ူပြူပင်ူပင်ဆင်ပေးဖိုႛ ကေဵာင်းသားထုက တောင်းဆိုခဲ့ုကပေမဲ့ အာဏာပိုင်တေကြ မလိုက်လေဵာခဲ့ုကပၝဘူး။ အဲဒီမြာ နယ်ခဵဲႚပေးတဲ့ ကဋ္ဋန်ပညာရေးကို အလိုမရြိ၊ တိုးတက်ခေတ်မြီတဲ့ အမဵိြးသားပညာရေးကိုသာ ရအောင်လုပ်မယ်ဆို္ဘပီး ကေဵာင်းသားတေကြ ္ဘဗိတိသ္တွပညာရေးကို သပိတ်မြောက်္ဘပီး ကေဵာင်းပရဝုဏ်ကနေ ထြက်ခြာ လာခဲ့ုကပၝတယ်။ အဲဒီနောက်မြာတော့ တူပည်လုံးမြာ အမဵိြးသားကေဵာင်းတြေ ထူထောင်ခဲ့ုကပၝတယ်။ အဲဒီ အမဵိြးသားကေဵာင်းတေဟြာ ူမန်မာ အမဵိြးသားတြေ ိံိုင်ငံရေးအူမင် စတငိံိုးုကားလာအောင် ိံိြးပေးတဲ့ဌာနတြေ၊ ူမန်မာ့ လြတ်လပ်ရေးအတြက် ရေခံေူမခံတြေ ူဖစ်ခဲ့ုကပၝတယ်။

၁၉၂၁ ခိုံြစ် မ္ဇိံလေးနဲႛရန်ကုန်မြာ ကဵင်းပခဲ့တဲ့ ဂဵီစီဘီအေ ညီလာခံတေမြြာ အမဵိြးသားနေႛကို ရြေးခဵယ်ခဲ့ရာမြာ ပထမ ကေဵာင်းသားသပိတ် စတင်ခဲ့တဲ့ တန်ဆောင်မုန်းလ ူပည့်ကေဵာ် ၁၀ ရက်ကို ရြေးခဵယ်ဖိုႛဆိုတဲ့ ဦးူမင့်ရဲႚအဆိုကို လက်ခံအတည်ူပခြဲ့္ဘပီး အမဵိြးသားနေႛအောင်ပြဲ ူဖစ်ပေၞလာခဲ့ပၝတယ်။

သာမန်အားူဖင့် အမဵိြးသားနေႛဆိုတာ ပညာရေးတောင်းဆိုခဲ့ုကရာက ပေၞပေၝက်လာတယ်လိုႛ ဆိုရပေမယ့် ထဲထဲဝင်ဝင် လေ့လာုကည့်မယ်ဆိုရင် ္ဘဗိတိသ္တွကိုလိုနီ လက်အောက် အစစအရာအရာ ဘက်ပေၝင်းစုံမြာ နိမ့်ကဵနေခဲ့ရာက သေ္ဌိံတည်လာတဲ့ သိမ်ငယ်စိတ်နဲႛ ကဋ္ဋန်စိတ်ကို ခၝခဵလိုက်တဲ့ အထိမ်းအမြတ်၊ လူမဵိြးတမဵိြးရဲႚ ိံိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ လြတ်လပ်မအြတြက် သာမက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ လြတ်လပ်သြားစေရေး အတြက်ပၝ စတင်ဖေၝက်ထြက် ဋ္ဌကိြးစားလာတဲ့ လုပ်ရပ်၊ လြတ်လပ်ရေးနဲႛအတူ လူႛအခြင့်အရေးတေကြိုပၝ စတင်တောင်းဆိုလာတဲ့ သကေဿတလည်း ူဖစ်ပၝတယ်။ ဝၝရင့ိံိုင်ငံရေး သမားဋ္ဌကီး သခင်ခဵန်ထြန်းက အခုလိုူပန်ေူပာင်း အောက်မေ့ပၝတယ်။

သခင်ခဵန်ထြန်း။          ။ "ဟိုတုန်းက ္ဘမိြႚအုပ်နဲႚ ရာဇဝတ်အုပ်တေကြို ဘုရားထူးရတဲ့ ခေတ်ဋ္ဌကီးမြာ အမဵိြးသားကေဵာင်းတြေ လုပ်္ဘပီးတော့ သခင်စိတ် မြေးပေးလိုက်တာကိုး၊ လြတ်လပ်ရေးတောင်းဆိုဖိုႚ ိံိုင်ငံရေးပညာတေသြင်ပေးရာ ဌာနတြေူဖစ်လာတယ်။ လြတ်လပ်ရေးအတြက် အမဵိြးသားကေဵာင်းတေကြ အမဵားဋ္ဌကီးအထောက်အကူူဖစ်တယ်။ အမဵိြးသားကေဵာင်းတေဟြာ တော်လြန်ရေးမြာ အမဵားဋ္ဌကီးပၝခဲ့ုကတယ်။ အမဵိြးသားကေဵာင်းတေဟြာ ိံိုင်ငံရေးကို နားလည်အောင်၊ ဝၝသနာပၝအောင်၊ ကဋ္ဋမ်းကဵင်အောင် သင်ပေးခဲ့တာေုကာင့် အမဵိြးသားကေဵာင်းသားတေဟြာ ိံိုင်ငံရေးသမားတြေ၊ ဗိုလ်ခဵြပ်အောင်ဆန်းလို ပုဂ္ဂိြလ်တေထြြက်လာသည်ထိအောင် ပေၞခဲ့တယ်။"

၁၉၂၀ ပထမ ကေဵာင်းသား သပိတ်ဟာ ူမန်မာ့သမိုင်းမြာ အရေးဋ္ဌကီးတဲ့ အလြည့်အေူပာင်း၊ လူမဵိြးတမဵိြးရဲႛ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အခဵိြးအကြေႛူဖစ်တာမိုႛ သမိုင်းလေ့လာ သူတေကြ အသေအခဵာ လေ့လာခဲ့ုကပၝတယ်။ ္ဘဗိတိသ္တွ သမိုင်းဆရာတဦးရဲႚ စာတမ်း တစောင်မြာ  ၁၉၂၀ ပထမ ကေဵာင်းသားသပိတ်ဟာ  ္ဘဗိတိသ္တွအစိုးရအပေၞ ူမန်မာ ကေဵာင်းသား ူပည်သူတေရြဲႚ အထင်အူမင်မြားမြ တခုူဖစ်ပၝတယ်လိုႛ ရေးသားခဲ့ ပၝတယ်။ ္ဘဗိတိသ္တွ အစိုးရအနေနဲႛ ကမ္တာ့တက္ဇသိုလ်တြေ ပုံစံအတိုင်း ရန်ကုန်တက္ကသိုလ်ကို ူဖစ်စေခဵင်ခဲ့တယ်၊ အဆင့်ူမင့်အောင်ူမြင့်ဖိုႛ စခန်းသြင်းတဲ့ပုံစံနဲႛ စတင်ခဲ့တယ် စသည်ူဖင့် ရေးသားခဲ့ပၝတယ်။ အဲဒီမြာ ဒေၞအောင်ဆန်းစုုကည်ကလည်း သူႛရဲႚ နာမည်ကေဵာ် ေုကာက်ရြံႚူခင်းက လြတ်ကင်းရေး Freedom from Fear စာအုပ်မြာ ၁၉၂၀ တက္ကသိုလ် အက်ဥပဒေနဲႛ ပတ်သက်္ဘပီး ူမန်မာူပည်သူတေကြ အဂဿလိပ်အစိုးရကို အထင်အူမင်မြား ခဲ့တယ်ဆိုရင် အဂဿလိပ်အစိုးရကလည်း ူမန်မာူပည်သူတေကြို နားမလည်ဘူးလိုႛ ေူပာရ ပၝလိမ့်မယ်။ ဘာေုကာင့်လည်းဆိုတော့ ူမန်မာ့လူႛအဖြဲႛအစည်းရဲႚ အစဉ်အလာမြာ ပညာရေးဟာ တတိံိုင်သူတေသြာ ဝယ်ယူလိုႛရတဲ့ အရာမဟုတ်ဘဲ၊ လူတိုင်း အခမဲ့သင်ယူခြင့်ရြိတဲ့ အစဉ်အလာကို နားမလည်ရာ ကဵနေတယ်လိုႛ တုံႛူပန် ရေးသားခဲ့ပၝတယ်။

ဘယ်လိုပဲူဖစ်ူဖစ် အမဵိြးသားနေႛဟာ ူမန်မာတိုႛရဲႚ လြတ်ေူမာက်လိုစိတ်အူပင် တိုးတက်လိုစိတ်၊ သင်ယူလိုစိတ်၊ အခြင့်အရေးတေကြို အသိအမြတ် ူပလြိုစိတ်တေကြိုပၝ ူပသလိုက်တဲ့ အထိမ်းအမြတ်အူဖစ်လည်း  ုကည့်ူမငိံိုင်ပၝေုကာင်း ဒီကနေႛကဵရောက်တဲ့ ၈၈ ဋ္ဌကိမ်ေူမာက် အမဵိြးသားနေႛ အခၝသမယမြာ တင်ူပလိုက်ရပၝတယ်။