စာပေပညာရြင်ဋ္ဌကီး (ဦး) တင်မိုး ဂုဏ်ူပစြာမဵကိံြာ

စာပေ ပညာရြင်ဋ္ဌကီး တင်မိုး (၁၉၃၃ ~ ၂၀၀၇)

မဵက်မြောက်ခေတ် ူမန်မာစာပေလောကမြာ ထင်ရြားလတြဲ့ ကဗဵာစာဆိုဋ္ဌကီး (ဦး) တင်မိုးဟာ ူမန်မာလူထု မဵိြးဆက်သစ်တေအြပေၞ ဋ္ဌကီးမားစြာ ုသဇာ လြမ်းမိုးခဲ့တဲ့ ပညာရြင်ဋ္ဌကီး ူဖစ်ပၝတယ်။ ဒၝ့အူပင်၊ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ိံြစိံြစ်ကာကာ ယုံုကည်္ဘပီး ကိုယ်ကဵိြးစြန်ႚပစ် မဆုတ်မနစ် လုပ်ကိုင်ဆောင်႟ြက်ခဲ့တဲ့ မဵိြးခဵစ် ူပည်ခဵစ် ပုဂ္ဂိြလ်ဋ္ဌကီးလည်း ူဖစ်ပၝတယ်။

အမည်ရင်း ဦးဘဂဵမ်း ခေၞ ကဗဵာစာဆိုဋ္ဌကီး ဆရာဦးတင်မိုးဟာ ဇန်နဝၝရီ ၂၂ ရက်နေႛ ညနေပိုင်းက ကြယ်လြန်ခဵိန်မြာ အသက် ၇၃ ိံြစ်ရြ္ဘိပီူဖစ်္ဘပီး၊ အမေရိကနိံိုင်ငံ လော့စ်အိန်ဂဵဲလိစ်္ဘမိြႚ ကိုင်ဇာဆေး႟ုံမြာ ကြယ်လြန်ခဲ့တာ ူဖစ်ပၝတယ်။

စာပေအရြိန်အဝၝဋ္ဌကီးမားလတြဲ့အူပင် ဒီမိုကရေစီ ရြေႚဆောင်ပုဂ္ဂိြလ်ဋ္ဌကီး ဦးတင်မိုး ကြယ်လြန် အနိင်္စရောက်တဲ့ သတင်းဟာ ူမန်မာူပည်တြင်းသာမက ထိုင်း၊ မလေးရြား၊ အ္ဋိံိယ၊ ကိုရီးယား၊ ဂဵပန်၊ ဥရောပ ိံိုင်ငံမဵားနဲႛ အမေရိကန် ူပည်ထောင်စုအထိ ဋ္ဌကီးမားစြာ ဂယက်ထသြား္ဘပီး ယူကဵံြးမရ ဝမ်းနည်းပူဆြေးုကပၝတယ်။ ူမန်မာူပည်သူတြေ လေးစားုကည်ညိတြဲ့ ဆရာဋ္ဌကီးအတြက် ဝမ်းနည်းဂုဏ်ူပြ အခမ်းအနားတြေ ကမႝာ့ိံိုင်ငံ အတော်မဵားမဵားမြာ ကဵင်းပခဲ့ုကပၝတယ်။

ဆရာဋ္ဌကီး၏ မိသားစုက နောက်ဆုံး ိံြတ်ဆက် ဂၝရဝူပစြဉ်။ (Photo Courtesy of Burmese American Democratic Alliance) ပုံဋ္ဌကီးုကည့်လိုလ္တွင်။

ဆရာဋ္ဌကီး ဦးတင်မိုးရဲ့ ဇန်နဝၝရီ ၂၈ရက်၊ တနဂဿေိံြနေႛက ကဵင်းပတဲ့ စဵာပန အခမ်းအနား အစီအစဉ်မြာ �သံယာတော်တေကြ သရဏဂုံတင်္ဘပီး ဆရာဦးတင်မိုးရဲ့ ိံြစ်သစ်ကူး ဆုတောင်းသံကို ထုတ်လြင့်ပေးပၝတယ်။

အဲဒီနောက် အဝေးရောက် ႌြန်ႛပေၝင်းအစိုးရ အဖြဲႚ (NCGUB) ဝန်ဋ္ဌကီးခဵြပ် ဒေၝက်တာစိန်ဝင်း၊ စာရေးဆရာ ဒေၝက်တာတင်မောင်သန်း၊ ဆရာ့ အိုံပညာရောင်းရင်းတြေ ူဖစ်တဲ့ စာရေးဆရာ မောင်စြမ်းရည်တိုႛက ဂုဏ်ူပစြကား ေူပာုကား္ဘပီး ႟ုပ်ရြင်ဒၝ႟ိုက်တာ၊ ပန်းခဵီဆရာ၊ စာရေးဆရာ ဦးဝင်းဖေက ဆရာဋ္ဌကီး ဦးတင်မိုး မကြယ်လြန်မီ တနဂဿေိံညြက နောက်ဆုံး ရေးသားသြားတဲ့� 'သာမန်လူသားတဦးရဲ့ ဆ္ဋိံ' ကို ဖတ်ုကား ႟ြတ်ဆိုပၝတယ်။

ဦးတင်မိုး ထိုင်းိံိုင်ငံ ခဵင်းမိုင်္ဘမိြႚသိုႛ ရောက်ရြိစဉ် မြတ်တမ်း ဗီဒီယို ုကည့်႟ရြန်။ (ဤဗီဒီယိုသည် YouTube တြင် အမဵားုကည့်႟ရြန် တင်ထားူခင်း ူဖစ်၍ RFAိံြင့် မသက်ဆိုင်ပၝ။)

နောက်တနေႚူဖစ်တဲ့ ဇန်နဝၝရီ ၂၉ရက်၊ တနလဿာနေႛမနက်၊ အမေရိကန် ပစိဖိတ် စံတော်ခဵိန် ၆း၄၅ နာရီမြာ ူမန်မာ့စာပေ သမိုင်းတခေတ် ထူထောင်ခဲ့သူ ဆရာဋ္ဌကီး ဦးတင်မိုးကို မီးသ္ဘဂြှဟ် ခဲ့ပၝတယ်။

ကဝိစာဆိုဋ္ဌကီး တင်မိုး၏ ကိုယ်ရေးအကဵဉ်း

ကဗဵာစာဆိုဋ္ဌကီး ဆရာဦးတင်မိုးဟာ ူမင်းူခံခ႟ိုင် တောင်သ္ဘာမိြႚနယ် ကန်ူမဲ႟ြာဇာတိူဖစ်္ဘပီး ရေစဋ္ဌကိြ ကေဵာင်းသားသမဂ္ဂ အတြင်းရေးမြြးအူဖစ် တခဵိန်က တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သူ ူဖစ်ပၝတယ်။ ၁၉၆၀ ခိုံြစ်မြာ မ္ဈိံလေးတက္ကသိုလ် ကလောင်ရြင်အသင်း ဥက္ကှူအူဖစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သလို ၁၉၆၃ခုကနေ ၁၉၆၇ခိုံြစ်အထိ အထက်ူမန်မာိံိုင်ငံ စာရေးဆရာအသင်း အတြင်းရေးမြြးအူဖစ်လည်း တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့ပၝတယ်။ ၁၉၆၅ ခုမြာ မ္ဈိံလေးတက္ကသိုလ်မြ ဝိဇ္ဆာဘြဲႚရပၝတယ်။

ဆန်ဖရန်စင်္စကို္ဘမိြႚမြာ ဆေးလိပ်တတို ကော်ဖီတခြက်ူဖင့် တြေႚရသော ကဗဵာဆရာ ကဝိပညာရြင်ဋ္ဌကီး တင်မိုး (၁၉၃၃ ~ ၂၀၀၇) (Photo: RFA) ပုံဋ္ဌကီးုကည့်လိုလ္တွင်။

ကဗဵာစာဆိုဋ္ဌကီး ဆရာဦးတင်မိုးဟာ ၁၉၅၉ ခိုံြစ်မြာ 'ဖန်မီးအိမ်' ကဗဵာစာအုပ်နဲႛ စာပေဗိမာန်ဆုရခဲ့္ဘပီး ၁၉၇၀ ခိုံြစ်မြာ 'ထီးကလေးနဲႛမနီ' ကဗဵာစာအုပ်နဲႛ အမဵိြးသားစာပေဆု ရခဲ့ပၝတယ်။ ၂၀၀၄ ခိုံြစ်မြာတော့ နယ်သာလနိံိုင်ငံ Prince Claus Fund အဖြဲႚက ပေးတဲ့ စာပေဆိုင်ရာ Prince Claus ဆုကို ရရြိခဲ့ပၝတယ်။ မကြယ်လြန်ခင် 'တမာလမ်း' ကဗဵာစာအုပ်ကို ကိုရီးယားိံိုင်ငံမြာ ထုတ်ဝေခဲ့ပၝတယ်။

၁၉၅၀ ခိုံြစ်ကစ္ဘပီး မ္ဈိံလေး္ဘမိြႚထုတ် ဗဟိုစည်သတင်းစာမြာ 'ကူမဲ သကိံြင်း' ကလောင်အမည်နဲႛ ကဗဵာ စတင်ရေးသားခဲ့ပၝတယ်။ ကလောင်ခြဲအမဵိြးမဵိြးနဲႛ ဆက်္ဘပီး ကဗဵာရေးနေရာက ၁၉၅၈ ခိုံြစ်ကစ္ဘပီး တင်မိုးဆိုတဲ့ ကလောင်အမည်နဲႛ ကဗဵာတြေ ရေးခဲ့ပၝတယ်။ မ္ဈိံလေး ပြဲကုန်းကေဵာင်း၊ မ္ဈိံလေး ေ႟မြန်းတက္ကသိုလ်ကေဵာင်း၊ ရန်ကုန် BEA အလြတ်ပညာသင်ကေဵာင်း၊ မ္ဈိံလေး နေူပည်တော် အထက်တန်းကေဵာင်းစတဲ့ ကေဵာင်းတေမြြာ ူမန်မာစာ သင်ုကားခဲ့ပၝတယ်။

၁၉၆၆ကနေ ၁၉၆၇ခိုံြစ် အထိ မ္ဈိံလေး လူထုသတင်းစာမြာ ကဗဵာအယ်ဒီတာ လုပ်ခဲ့သလို ရန်ကုန် တက္ကသိုလ် ဘာသာူပန် စာအုပ်ထုတ်ဝေရေးဌာနမြာလည်း စာူပနြဲႛ လက်ထောက်အယ်ဒီတာ တာဝန်ယူခဲ့ပၝတယ်။

လြတ်လပ်တဲ့ အာရအြသံ (RFA) အတြက် ဆရာဋ္ဌကီး နောက်ဆုံး ရေးသားပေးပိုႛခဲ့သော လက်ရေးစာမူ။ (မူပိုင်။ RFA) ပုံဋ္ဌကီးုကည့်လိုလ္တွင်။

ဆရာဋ္ဌကီး ဦးတင်မိုးဟာ အမဵိြးသား ဒီမိုကရေစီ အဖြဲႚခဵြပ် တတ်သိပညာရြင် အစုအဖြဲႚရဲ့ အဖြဲႚဝင်ူဖစ်္ဘပီး ပေဖူးလြာမဂ္ဂဇင်းမြာ အယ်ဒီတာ တာဝန်ယူနေစဉ် အဖမ်းခံရ္ဘပီး ထောင်ကဵခဲ့ပၝတယ်။

၁၉၉၉ ခိုံြစ်ကစ္ဘပီး ကြယ်လြန်ခဵိန်ထိ ူပည်ပမြာ ရောက်ရြိန္ဘေပီး ိံိုင်ငံအတော်မဵားမဵားမြာ စာပေဟောေူပာခဲ့ပၝတယ်။ ူပည်ပရောက်နေတုန်း RFA ူမန်မာပိုင်းအစီအစဉ်ရဲ့ 'ူမန်မာစာပေခရီး ပင်မရေစီး' အစီအစဉ်မြာ အပတ်စဉ် ပင်တိုင် ရေးသား္ဘပီး မကြယ်လြန်မီအခဵိန်အထိ ကိုယ်တိုင်အသံလြင့်နေခဲ့ပၝတယ်။

ကဗဵာစာဆိုဋ္ဌကီး ဆရာဦးတင်မိုးဟာ ကြယ်လြန်ခဵိန်မြာ သမီးလေဦး ကဵန်ရစ်ခဲ့ပၝတယ်။

• မကြယ်လြန်မီ တပတ်က ဆရာဋ္ဌကီး၏ အသူံဖင့် လြင့်ထုတ်ခဲ့သော အစီအစဉ်။
• Download story audio